Chào anh chị em,

Rắn là một con vật có nhiều tranh biện. Rắn lành hay dữ? Thiện hay ác? Vì bị một con rắn lục hay rắn hổ mang cắn cho một miếng thì ta đi đoong, cho nên ai cũng sợ rắn. Rắn lại hay nằm dưới đất, trong cỏ râm rạp, rất khó thấy, cho nên nếu ta vô tình dẫm chân lên các chú, thì sẽ bị phập vào chân tức thì, dù rằng bình thường nếu ta chẳng làm gì các chú thì các chú chẳng làm gì ta.

Và các chú rắn nhỏ xíu như chiếc đũa, đầy màu sắc rực rỡ như các vũ nữ Mexican biểu diễn Tango hay Cha Cha Cha ngày lễ hội, mà các em bé thấy là muốn đến bắt lên liền, thì độc hại hạng nhất, hơn cả hổ mang và rắn lục.

Cho nên, thiên hạ ai cũng sợ rắn, và rắn luôn được xem là độc hại, ác ôn.

Tuy vậy, hình như tất cả mọi người trên thế giới đều đồng ý một điều là rắn rất khôn ngoan.

Chính Thánh kinh cũng mập mờ về rắn. Ngay từ đầu Thánh kinh, ở chương 3 của sách Sáng Thế Ký , con rắn chẳng biết từ đâu đến, cám dỗ Eve ăn trái cấm, Eve ăn rồi đưa cho Adam ăn. Đó là khởi đầu của rơi rụng của loài người. Mình lý giải, con rắn đó là tham lam và si mê của con người, nhất là tham “kiến thức” và tham bằng Ông Trời. Điều đó thì rất rõ ngày nay, khi cả thế giới ì đùng chuyển đổi giới tính, nhân bản đủ thứ từ trái cây đến đủ mọi loài vật. Có ngày sẽ có tai nạn tạo ra một vi khuẩn không có gì trừ được.

Nhưng rắn cũng là biểu tượng của khôn ngoan. Chúa Giêsu sai các môn đệ, từng cặp đôi, đi truyền đạo, và nói: “Thầy sai anh em như cừu vào giữa bầy sói. Vậy hãy khôn ngoan như rắn và ngây thơ như bồ câu.” (Matthew 10:16).

Trong Phật giáo Nguyên thủy (Phật giáo Nam tông, từ Ấn Độ đến Sri Lanka và lên Đông Nam Á), rắn là biểu tượng của che chở vào bảo vệ. Truyền thuyết nói rằng Phật Thích Ca đang ngồi thiền định dưới gốc cây bồ đề thì một cơn mưa bão kéo đến. Lúc ấy vua rắn Naga Mucalinda từ ổ chui ra, uốn mình quấn quanh Đức Phật bảy vòng rồi nâng Ngài lên khỏi dòng nước đang chảy xiết. Sau đó rắn Naga dùng bảy chiếc đầu của mình làm thành một chiếc tán che chở cho Đức Phật. Sau này Naga được coi như là một biểu tượng của sự bảo vệ, che chở mọi người khỏi tai họa.

Văn hóa Hindu rất trọng rắn. Có lẽ đó là nguồn gốc của tôn trọng và thờ kính rắn trong văn hóa Khmer và văn hóa Champa tại Việt Nam, trong các chùa chiền Nam tông của người Khmer và người Chăm.

Và vụ án Lệ Chi Viên, vẫn nhiều nghi vấn, mà Nguyễn Trãi và gia tộc bị tru di tam tộc, cũng có nhiều truyền thuyết trong dân gian liên hệ đến rắn. Có một bài đâu đó mình đọc đã nhiều năm trước, nói có một ngày Nguyễn Trãi cho người dọn dẹp vườn tược, gần sáng ngủ mơ thấy có một người đàn bà đến năn nỉ: “Xin tướng quân thương mẹ con chúng tôi, tạm dừng dọn vườn, nếu không chúng tôi chết hết.” Nguyễn Trãi tỉnh đậy nằm suy nghĩ về giấc mơ trên giường, một lúc sau thì người làm báo cho biết là lúc phát quang khám phá ra một ổ rắn, mọi người giết hết các con rắn con, nhưng con rắn mẹ chỉ bị chém cụt đuôi và chạy thoát. Sau đó, cuốn sách Nguyên Trãi đang đọc, có một con rắn trên xà nhà nhỏ xuống một giọt máu, rơi trúng chữ “đại”, có nghĩa là “đời”, thấm xuống 3 trang. Đó có nghĩa là 3 đời. Sau này gia tộc nhà Nguyễn Trãi bị tru di tam tộc – ba đời.

Dĩ nhên, đây là một truyền thuyết đọc cho vui, chẳng liên quan gì đến thực tế. Nhưng nó cho thấy thiên hạ nghĩ rằng rắn thường trả thù. Hồi mình con nhỏ, mấy đứa trong xóm bảo nhau: “Đập rắn thì phải đập cho chết. Nếu nó chưa chết, nó sẽ tìm mình để báo thù.”

Gần đây, báo chí có thông tin là nhiều phụ nữ đang mang thai sắp đến ngày sinh, vào các bệnh viện phụ sản để sinh con sớm hơn, vào trước Tết Nguyên Đán, để con được sinh vào năm Rồng, thay vì sinh đúng ngày vào năm Rắn. Có người tự động làm việc này cho chính mình, nhưng có người bị áp lực của mẹ chồng phải thay đổi ngày sinh con như thế. Hậu quả của việc mổ đẻ sớm không chỉ đe dọa tính mạng mẹ và bé mà còn góp phần đẩy tỷ lệ mổ lấy thai ở Việt Nam tăng từ 12% (2005) lên 37% (2022), cao hơn nhiều so với khuyến cáo của WHO (10-15%). (Xem Xin mổ trước Tết để tránh sinh con năm Tỵ)

Tóm lại, rắn là ai? Là gì?

– Rắn rất khôn ngoan.
– Rắn có thể xúi dục bạn làm bậy.
– Rắn có thể bảo vệ bạn.
– Rắn có thể báo thù.
– Rắn thường chẳng làm phiền bạn, trừ khi bạn làm phiền rắn.

Mình cảm thấy rắn rất giống người, y như hai anh em song sinh. Có lẽ con người lấy những cá tính của chính mình và gán ghép cho rắn.

Vậy thì con người là rắn? Hay rắn là người?

Và bạn là con gì?

Dù bạn là con người hay con rắn, chúc bạn ăn Tết vui. Và nhớ rằng chúng ta ăn Tết – tức là eat Tết, không phải là celebrate Tết như trong tiếng Anh. Chúng ta sẽ ăn nhiều trong những ngày Tết. Vậy thì hãy ăn chánh niệm để cả cơ thể lẫn tinh thần khỏe mạnh: ăn chậm và tập trung vào ăn; nhai chậm và thưởng thức từng vị ngon của món ăn; nghĩ đến những người đã làm ra món ăn cho mình – nông dân, người chuyển hàng của nông dân đi bán, người mua hàng và nấu thành món cho mình, cảm hơn họ và cảm ơn Trời Đất đã cho mình món ăn ngon. Đó là ăn chánh niệm, tốt cho cơ thể và tinh thần của mình.

Chúc các bạn ăn Tết vui.

Chúc mừng năm mới.

Với yêu thương,

Hoành

Ai là rắn ? – Who are snakes ?

Dear Brothers and Sisters,

The snake is a controversial animal. Are snakes good or bad? Holy or evil? If we are bitten by a viper or a cobra, we will be dead, so everyone is afraid of snakes. Snakes often lie on the ground, in the shady grass, very difficult to see; if we accidentally step on them, our leg will be bitten immediately, even though normally if we leave them alone, they will not leave us alone.

Tiny snakes of the chopstick size, with bright colors like Mexican dancers performing Tango or Cha Cha Cha on festivals, which children want to catch immediately when seeing, are the most poisonous, more poisonous than cobras and vipers.

Therefore, everyone in the world is afraid of snakes, and snakes are always considered poisonous and evil.

However, it seems that everyone in the world agrees on one thing: snakes are very smart.

The Bible itself is ambiguous about snakes. Right at the beginning of the Bible, in chapter 3 of the Book of Genesis, the snake came from nowhere, tempting Eve to eat the forbidden fruit, Eve ate it and then gave it to Adam. That was the beginning of the fall of mankind. I assume that the snake represents human greed and ignorance, especially greed for “knowledge” and greed for being equal to God. That is very clear today, when the whole world is noisily changing genders, cloning everything from fruits to all kinds of animals. One day there will be an accident that creates a virus that cannot be eliminated.

But the snake is also a symbol of wisdom. Jesus sent his disciples, in pairs, to preach, and said: “I send you out as sheep in the midst of wolves. Therefore be wise as snakes and innocent as doves” (Matthew 10:16).

In Theravada Buddhism (Southern Buddhism, from India to Sri Lanka and up to Southeast Asia), the snake is a symbol of safeguard and protection. Legend has it that Buddha was meditating under a Bodhi tree when a rainstorm came. At that time, the snake king Naga Mucalinda emerged from his nest, coiled himself around the Buddha seven times and lifted him out of the rushing water. Naga then used its seven heads to form a canopy to shelter the Buddha. Later, the Naga was considered a symbol of protection, shielding people from disaster.

Hindu culture highly respects snakes. Perhaps that is the origin of respecting and worshiping snakes in Khmer and Champa cultures in Vietnam, in the Southern Buddhist temples of the Khmer and Chăm peoples.

And the Le Chi Vien case, which still has many doubts, in which Nguyen Trai and his family were exterminated, also has many folk legends related to snakes. There is an article I read somewhere many years ago, saying that one day Nguyen Trai had people clean his garden. Near dawn he dreamed of a woman coming to beg: “General, please have mercy on us, me and my children, and stop cleaning the garden for a while, otherwise we all will die.” Nguyen Trai woke up and lay in bed thinking about the dream. A while later his workers told him that when clearing the land they discovered a snake nest, they killed all the baby snakes, but the mother snake only had her tail cut off and escaped. After that, a snake on the house beam dropped a drop of blood in the book Nguyen Trai was reading; it fell on the word “Đại”, which means “lifetime”, and soaked through 3 pages. That means 3 generations. Later, three generations of Nguyen Trai’s family were exterminated.

Of course, this is a folklore read for fun, it has nothing to do with reality. But it shows that people think snakes often take revenge. When I was a child, the kids in the neighborhood told each other: “If you hit a snake, you have to kill it. If it’s not dead, it will come looking for you to take revenge.”

Recently, the press has reported that many pregnant women who are close to their due date have gone to maternity hospitals to give birth early, before Tet, so that their children will be born in the Year of the Dragon, instead of on the right day in the Year of the Snake. Some people do this for themselves, but some are pressured by their mothers-in-law to change their due date. The consequences of early cesarean sections not only threaten the lives of the mother and baby, but also contribute to the increase in the cesarean section rate in Vietnam from 12% (2005) to 37% (2022), much higher than WHO’s recommendation (10-15%). (See Request cesarean sections before Tết to avoid giving birth in the year of the Snake)

In short, who is a snake? What is it?

– Snakes are very smart.

– Snakes can incite you to do wrong.

– Snakes can protect you.

– Snakes can take revenge.

– Snakes usually don’t bother you, unless you bother them.

I feel that snakes are very similar to humans, just like twins. Maybe humans take their own personalities and attach them to snakes.

So are humans snakes? Or are snakes humans?

And what are you?

Whether you are a human or a snake, I wish you a happy Tet. And remember that we ăn Tết – that is, eat Tet, not celebrate Tet as in English. We will eat a lot during Tet. So eat mindfully to keep both body and mind healthy: eat slowly and focus on eating; chew slowly and enjoy each delicious taste of the food; think of the people who made the food for you – the farmers, the people who deliver the farmers’ goods to sell, the people who buy the goods and cook the food for you, thank them and thank Heaven and Earth for giving you delicious food. That is mindful eating, good for your body and mind.

Happy New Year.

With compassion,

Hoành

© copyright 2025
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
http://www.dotchuoinon.com