Thứ bảy, 2/7/2016 | 11:29 GMT+7
VE – Vệt nước màu đỏ từng xuất hiện ở Quảng Bình, Hà Tĩnh không phải tảo nở hoa hay phù sa, mà là lớp màng sắt – manh mối quan trọng để tìm ra ổ độc di động dưới đáy biển.
 |
|
Hình ảnh so sánh giữa cá chết do phenol (bên trái) và cá chết tự nhiên. |
Đọt Chuối Non 
Hi anh và cả nhà,
Về phenol, cách đây hơn một tuần em có đọc một bài dịch ngắn nói rằng: Khi nước biển ấm lên (khi có El Nino) thì phenol vốn dĩ ở trong cá sẽ tăng hàm lượng lên và làm chết cá từ bên trong. Bài nói về một hiện tượng cá chết ở nước ngoài.
Em tìm lại bài đó mà chưa ra. Bài đó nằm trong một website về Khoa học của Nhà nước, cách đây vài năm.
Em cũng không chắc đó là phenol hay không. Nói chung là một “độc tố”, vốn có sẵn trong cá.
FYI.
LikeLike
Mình phân tích giải trình của Tiến sĩ Vũ Đức Lợi:
* “Tiến sĩ Vũ Đức Lợi, Phó chủ tịch Hội đồng khoa học tìm nguyên nhân cá chết cho biết, các nghiên cứu đã loại trừ yếu tố động đất, sóng thần, tràn dầu, dịch bệnh và tập trung vào hai nhóm chính là: tảo đỏ và độc tố hóa học. Tuy nhiên, ảnh viễn thám chụp vùng biển từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế không phát hiện dấu hiệu tảo nở hoa trên diện rộng, nên các nhà khoa học cho rằng nó không thể là nguyên nhân khiến cá chết hàng loạt.”
Điều này không đúng. Sinh vật biển không cần phải bị “tảo nở hoa” (tảo đỏ, red tides) mới chết.
Xem: câu chuyện về Pheonix Islands san hô bị tiêu hủy do nước ấm lên của el Nino sau đây:
http://ngm.nationalgeographic.com/2011/01/phoenix-islands/stone-text
El nino làm nước ấm lên ở bờ biển VN:
Xem tài liệu này của National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) của Mỹ:
Click to access noaa-nws-cpc-160502-enso_evolution-status-fcsts-web.pdf
Ở trang 9, từ March 30, 2016 đến April 27, 2016, thời gian bắt đầu có cá chết, nhiệt độ nước biển ở bờ biển VN ấm hơn bình thường từ 1 đến 1,5 độ C. Chỉ cần tăng lên 1 độ C lâu đủ là rất nhiều cá và san hô chết (xem Phoenis Islands bên trên).
Tảo đỏ (và độc của tảo đỏ) khi nước ấm lên chỉ là một hiện tượng có thể làm cá chết. Nhưng nước ấm lên 1 độ C là đủ để làm cá, san hô, và các sinh vật biển chết, dù có tảo đỏ hay không.
[Từ 28/4 không có cá chết ở Hà Tĩnh:
http://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/lanh-dao-ha-tinh-bao-cao-ve-vu-ca-chet-bat-thuong-hang-loat-20160509150619093.htm
Ở Huế cũng không có cá chết tháng 5. (tất cả điểm quan trắc đánh giá môi trường nước biển đều nằm trong giới hạn cho phép)
http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/hang-tan-ca-chet-hue-khang-dinh-bien-an-toan-3397798.html
Thông tin về El Nino của NOAA thì, từ tháng 5, 2016 nước biển bắt đầu trở lại bình thường.]
* TS Lợi: “Cụ thể, trong quá trình súc rửa đường ống, Formosa sử dụng lượng lớn axit – yếu tố tạo phức với sắt rất tốt. Lượng nước thải có chứa axit xitric trong quá trình súc rửa không được xử lý riêng mà dẫn thẳng tới trạm xử lý nước công nghiệp.”
Axit xitric đụng sắt thì tạo ra chất độc gì? Không nghe nói, tức là không có độc?
TS Lợi: “Ngoài ra, quá trình xử lý nước thải lò cốc có lượng lớn sắt, nước thải sau khi xử lý cũng được dẫn về trạm xử lý nước công nghiệp tập trung. Trạm này chỉ đóng vai trò lắng lọc, chứ không xử lý được độc tố như phenol hay xyanua.”
Nước thải lò cốc có thể có Phenol. Nhưng Xyanua?
* “Không phát hiện chất xianua trong cá chết ở Hà Tĩnh”
http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/khong-phat-hien-chat-xyanua-trong-ca-bien-o-ha-tinh-3400832.html
Trong xác cá không có xyanua. Bây giờ cứ nhập nhằng về xyanua là sao?
Phenol bây giờ mới nghe nói là độc tố, trong khi Phenol dùng trong aspirin, thuốc súc miêng, thuốc chữa sưng cuống họng, và rất nhiều thuốc khác, cũng như trong rượu nặng, xà phòng và nhiều thứ dùng hằng ngày.
Đương nhiên nếu liều lượng thứ gì quá nhiều cũng thành độc, nhưng dùng từ “độc tố” mà không giải thích gì là đánh lận con đen.
Xem: https://en.wikipedia.org/wiki/Phenol
* TS Lợi: “Các mẫu cá chết có hàm lượng kim loại nặng và asen thấp hơn tiêu chuẩn Bộ Y tế, nhưng một số mẫu có xyanua từ 0,39 đến 40 mg/kg, phenol hàm lượng 5-340 mg/kg. Hai mẫu cá chết khác được Australia kiểm chứng cũng chỉ ra hàm lượng phenol trong cơ, gan và trứng ở mức cao.”
“Một số mẫu có xyanua” là bao nhiêu mẫu? Và các mẫu đó lấy ở đâu? Hà Tĩnh hay Huế? Ngay gần miệng ống xả nước hay cách đó cả mấy trăm km? Rất nhiều tấn cá chết ở nhiều tỉnh, tính ra bao nhiều phần trăm cá chết có xyanua ở tại tỉnh nào?
(Lưu ý, Hà Tĩnh đã nói trước đó là không có xyanua trong cá chết).
“Hai mẫu cá chết được Australia kiểm chứng”. Sao chỉ có hai mẫu, cho bốn tỉnh và 200 km đường biển? Và hai mẫu này lấy ở chỗ nào?
* TS Lợi: “Màu nước bất thường không phải là màu của tảo nở hoa hay phù sa mà là dạng keo sắt hấp thụ các độc tố như phenol, xyanua – sản phẩm do hoạt động xả thải của con người gây ra. Phân tích màng dịch nhày bao bọc thân cá trên rạn san hô thu được ở Thừa Thiên – Huế ngày 24/4 cũng thu được hàm lượng sắt cao và có chứa phenol.”
Giả sử lý thuyết keo sắt là đúng, và do đó làm cá dính mang và chết, thì điều này hợp lý.
Nhưng những keo sắt này nếu có chỉ trôi được một lúc thì chỉ trầm tích dưới đáy. Và thông tin không nói lượng trầm tích nhiều, che kín đáy biển rất nhiều.
Nếu trong keo sắt này có phenol và xyanua “được giải phóng dần” khi di chuyển, thì lượng “giải phóng” đó sẽ tan loãng tức thì trong đại dương, sao lại có thể làm chết ai? (trừ vài con cá gần keo, thì có lẽ đã dính keo rồi chết vì keo).
• TS Lợi: “Để chắc chắn hơn, nhóm đã thí nghiệm thử độc tính dịch chiết của mẫu cá chết. Dịch từ cá chết khi phân hủy vào nước tiếp tục làm chết các con cá biển khác. ‘Nếu cá chết do tảo thì không thể khiến con cá đang sống khác chết được’ , tiến sĩ Lợi nói và đi đến kết luận nguyên nhân gây cá chết không phải thiên nhiên mà chính là con người, cụ thể phenol và xyanua – hai tác nhân hóa học gây ra tình trạng hải sản chết.”
Really? Tảo đỏ tạo độc tố của tảo đỏ. Độc tố nào giết chết sinh vật cũng còn đó trong xác chết, và vẫn có thể tiếp tục giết tiếp (nếu liều lượng còn đủ).
Tiến trình điều tra gạt bỏ lý do thiên nhiên ngay từ đầu cho thấy cuộc điều tra thiếu tính khoa học và khách quan, loại bỏ nguyên nhân rất rõ ràng, và đặt trọng tâm vào Formosa mà thôi. Nếu cuộc điều tra này được điều hướng bởi lý do chính trị thì rất có lý. Nhưng không hợp khoa học và pháp lý.
Kết luận:
1. Đương nhiên là nhà máy xả nước thải ra biển thì nguy cơ có độc là chuyện đương nhiên.
2. Nhưng vấn đề này còn yếu tố lớn hơn, đó là ảnh hưởng khí hậu, mà VN phải quan tâm ngay bây giờ và nhiều năm nữa, thì bị loại bỏ ngay từ đầu.
3. Việc bỏ lý do thiên nhiên và chỉ nhắm vào Formosa của Đài Loan tạo nên câu hỏi về lý do chính trị của cuộc “điều tra”, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc và Đài Loan đang căng thẳng.
4. Các bằng chứng về lý do cá chết không đủ rõ ràng, chính xác, và rộng rãi để có kết luận chung. Nếu lấy một vài mẫu cá chết vì dính keo sắt để kết luận cho bao nhiêu tấn cá chết vì nước biển ấm lên, thì kết luận sai quá xa.
5. Nhập nhằng về xyanua và “độc tố” phenol nêu lên câu hỏi “Tại sao nhập nhằng?”
6. Hiện nay chúng ta có nhiều câu hỏi hơn câu trả lời.
LikeLike