Chào các bạn,

Đa số những quán bán hàng tạp hóa trong Buôn Làng là của người Kinh, họ vào trong Buôn Làng làm nhà ở và buôn bán. Trong quán họ có tất cả những thứ cần dùng hằng ngày như: Rau, đậu, cá khô, dầu ăn, nước mắm, hành tỏi, đường muối, bánh kẹo, giày dép…

Bên cạnh những quán của người Kinh cũng có rất ít quán của anh em Buôn Làng. Chẳng hạn ở thôn Năm có quán của bố mẹ Tuyết và quán của bố mẹ Trinh, hai quán này rất gần nhà mình. Quán bố mẹ Tuyết ở phía dưới nhà mình, quán bố mẹ Trinh ở phía trên cách nhà mình khoảng ba mươi mét.

Ngay ngoài đường lộ gần nhà mình cũng có hai quán rất lớn của người Kinh: Quán bà Tiến và quán bà Thu, hai quán này bán đủ các mặt hàng. Đối diện quán bà Thu bên kia đường lộ là quán bố mẹ Trinh người trong Buôn Làng, quán bố mẹ Trinh nhỏ chỉ bằng một phần ba quán của bà Tiến và bà Thu, nhưng cũng bán đủ mọi mặt hàng như quán bà Tiến và bà Thu.

Ngày mới về Buôn Làng, mình thường xuyên ra các quán của anh em Buôn Làng để xem và chỉ thêm cách buôn bán, cũng như nên lấy những mặt hàng nào về bán để có thể đáp ứng tốt nhu cầu của anh em Buôn Làng. Mỗi lần ra quán mình đều cảm thấy không vui, vì đa số anh em Buôn Làng đổ xô đến mua hai quán của người Kinh rất đông, còn quán của bố mẹ Trinh rất ít khách, mỗi ngày chỉ bán được cho vài người trong họ hàng.

Không chỉ quán mẹ Trinh ít khách mua, mà mấy quán của các bố mẹ người Buôn Làng khác cũng bị tình trạng không có người mua như vậy! Mình hỏi bố mẹ Trinh có biết tại sao quán của bố mẹ Trinh bán ế không? Mẹ Trinh lắc đầu nói: Không biết.

Hỏi bố mẹ Trinh không biết, mình tìm hỏi một số bố mẹ trong Buôn Làng và được biết: Nguyên nhân các quán của anh em Buôn Làng bán giá đắt hơn quán người Kinh mỗi thứ một ngàn đồng, nên anh em Buôn Làng tìm đến nơi rẻ hơn để mua.

Khi biết được nguyên nhân, trong những giờ dạy cho các bố mẹ trong Buôn Làng, mình phân tích cho các bố mẹ biết tại sao những hàng quán của anh em Buôn Làng bán hàng giá cao hơn những hàng quán của người Kinh. Bởi vì khi mua hàng về bán anh em mình bị người Kinh bán giá cao hơn vì là người sắc tộc, nên lúc bán ra phải bán giá cao hơn chứ không phải anh em mình muốn ăn lời nhiều. Và mình khuyên anh em Buôn Làng phải biết yêu thương đùm bọc nâng đỡ nhau, người mình phải biết yêu thương người mình trước khi muốn người khác yêu thương người sắc tộc mình.

Một buổi chiều đi ngang qua quán bà Thu nhìn vào quán vắng tanh, thấy người con gái út của bà Thu đang ngồi ở cửa quán, mình ghé vào hỏi hàng quán bán được không? Em chỉ qua quán bố mẹ Trinh lúc đó đang có một số bố mẹ đứng đợi mua hàng, em nói:

– “Quán nhà mình và quán cô Tiến ế lắm! Người dân tộc bây giờ họ mua quán người dân tộc, chỉ đến mua quán mình khi họ mua nợ mà thôi!”

Matta Xuân Lành