Người dịch: Nguyễn Thị Phi Yến
Biên tập: Đào Thu Hằng

MỆNH LỆNH NĂNG LƯỢNG BẮT BUỘC:
100% TÁI TẠO NGAY BÂY GIỜ 

Phần II
CON NGƯỜI, PHẠM VI CHO SÁNG TẠO VÀ CÔNG NGHỆ HƯỚNG ĐẾN 100% NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO 

CHƯƠNG 4:  TĂNG TỐC (Phần 1)

Sự phát triển tự do năng lượng tái tạo thay vì lập kế hoạch của chế độ kỹ trị

“Cách mạng năng lượng” đã trở thành một thuật ngữ thời thượng. Chắc chắn là, sự thay đổi năng lượng chỉ có thể xảy ra bằng các phương tiện của một cuộc cách mạng công nghệ. Lịch sử cho thấy rằng những cuộc cách mạng như thế được châm ngòi bởi một công nghệ mới và cơ bản, công nghệ đáp ứng nhu cầu mà trước đây chưa được đáp ứng hay chưa được nhận ra. Công nghệ mới này sau đó kích thích sự phát triển của các ứng dụng mới và đẩy mạnh các mức độ sản lượng. Điều này sẽ dẫn đến sự gia tăng hiệu quả công nghệ, kích thích những thiết kế sáng tạo đối với các sản phẩm và các ứng dụng có liên quan mà chính các sản phẩm và ứng dụng này khuyến khích những bước nhảy vọt trong sáng tạo.

Tuy nhiên, một cuộc cách mạng kỹ thuật về nguyên lý không phải là kết quả của bản thân công nghệ nhưng là kết quả của những người tiêu dùng, người nắm lấy những cơ hội mới đang được cung cấp. Những gì khởi đầu như là một sự mới lạ về kỹ thuật sẽ trở thành một phong trào xã hội, mở rộng thâm nhập vào trong tất cả lĩnh vực của xã hội, thay đổi các quy chuẩn và thói quen, thiết lập nên những tiêu chuẩn văn hóa mới. Mọi sự chuyển đổi về chính trị, kinh tế, công nghệ kỹ thuật và xã hội đều xảy ra theo cách này. Những phát triển này có thể được thực hiện theo hướng “từ trên xuống”, mặc dù điều này là rất hiếm; sự chuyển đổi này chỉ có thể phát triển “từ dưới lên” khi được xã hội chấp nhận.

Một quá trình mang tính chuyển đổi cách mạng như vậy không thể vận hành được với những công nghệ có quy mô công nghiệp. Sự chuyển đổi này tác động với các công nghệ được sử dụng bởi một tỷ lệ lớn dân số, cho họ tự do lớn hơn để hành động và do đó tạo ra nhu cầu đại trà. Một ví dụ gần đây nhất của quá trình này xảy ra ở lĩnh vực công nghệ thông tin mà chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, với một phạm vi và tốc độ mà trước đây không bao giờ mơ tới, đã phá vỡ những ràng buộc của sự thay đổi cơ cấu kinh tế và một cuộc mạng văn hóa xã hội,trực tiếp hoặc gián tiếp, tràn ngập khắp tất cả các lĩnh vực của xã hội và ảnh hưởng đến cách chúng ta sống và làm việc. Kết quả là sự sử dụng của chuyển đổi công nghệ này vẫn tiếp tục gia tăng ở ba công nghệ không dây: vệ tinh, máy tính xách tay và điện thoại di động. Thất bại ban đầu trong việc hiểu rằng công nghệ thông tin cung cấp cho người tiêu dùng sự hứa hẹn về tự chủ, những sự độc quyền của ngành viễn thông ban đầu đã cố gắng ngăn ngừa sự phổ biến đó để giữ cho khách hàng của họ kết nối với hệ thống dây cáp.

Các “vệ tinh” chúng ta phát lên mặt trời cũng gửi “thông tin năng lượng” miễn phí đến toàn cầu. Nhưng cho đến nay còn có quá ít các hệ thống có thể nhận được thông tin này. Một lần nữa, chỉ có một vài công nghệ cơ bản là cần thiết cho việc thúc đẩy sự thay đổi năng lượng và dẫn đến biến đổi xã hội. Những công nghệ như thế có khả năng màhiện nay dường như là không thể trong tình trạng của một mớ hỗn độn của những giới hạn thực tế phức tạp và tác động lẫn nhau ngày nay. Điều kiện tiên quyết cho bất kỳ thay đổi nhanh chóng nào là “giảm sự phức tạp”, như nhà xã hội học Niklas Luhmann mô tả: sự  thiết lập phổ biến rộng rãi của những thực tế mới mà không cần sự cho phép của thể chế đã thiết lập. Việc giới thiệu hàng loạt các công nghệ này tái cấu trúc lại toàn bộ hệ thống cung cấp năng lượng, sắp xếp lại trật tự của hiện trạng.

Chống lại người gác lối

Bất kỳ cuộc cách mạng nào cũng có thể bị đi xuống như một trò khôi hài khi thời điểm, phương pháp và hành động của các “thế lực cách mạng” được tuyên bố, đã được thông báo và quảng cáo trước. Trò khôi hài trở nên lớn hơn khi tất cả các thủ tục cấp phép được quyết định bởi những người nóng lòng ngăn chặn cuộc cách mạng đang trên đà của nó. Và thuật ngữ “cuộc cách mạng” cuối cùng trở thành nghịch lý khi được sử dụng bởi sử dụng bởi các công ty năng lượng truyền thống những người  cố gắng bày tỏ một cách công khai rằng họ đang tổ chức một cuộc cách mạng chống lại lợi ích của chính mình. Khi những cơ quan có thẩm quyền cấp phép cho địa điểm và đầu tư được yêu cầu phải tuân theo các quy định quốc tế và ở trong sự suy xét chín chắn của chính quyền trung ương, một tuyên bố mỉa mai xuất hiện trong đầu rằng “những người làm cách mạng được yêu cầu không được giẫm trên cỏ”.

Cuộc cách mạng công nghệ trong cung cấp năng lượng, trong đó năng lượng tái tạo cuối cùng sẽ thay thế năng lượng truyền thống, chỉ có thể được thực hiện thông qua vô số những sáng kiến độc lập và rộng rãi, và sẽ không thành công như là kết quả của việc lập kế hoạch kỹ trị bởi một nhóm người có quyền lực ra quyết định về chính trị và kinh tế, những người tổ chức theo lịch trình thời gian và phân cấp không gian. Đặc biệt điều này lại đặc biệt là trường hợp của chúng ta trong thời đại kỹ thuật số, thời đại mà tốc độ các sản phẩm thay thế cho sản phẩm cũ ngày càng gia tăng. Trong cuốn sách của nhà xã hội học Hartmut Rosa viết về thay đổi cấu trúc thời gian, ông mô tả các “khó khăn cơ bản” trong đó bao gồm đồng thời “một mặt sự là mặt nhận thức về những mục tiêu cao cả của sự thay đổi” và ngược lại là “mặt khác là sự trì trệ ở bên trong”. Sự trì trệ này là “hiển nhiên rõ ràng, nhất là trong giao tiếp bằng lời nói và sự miễn dịch hóa của vận hành logic một cách hệ thống”. Điều này dẫn đến “cử chỉ bất động”, một sự  “hối hả bế tắc”, trong đó “không có gì có thể trụ lại như nó vốn thế nếu không có yếu tố then chốt cần phải thay đổi”.⁵⁶

Hầu như không có một ví dụ nào phù hợp với sự chẩn đoán này hơn những gì chúng ta đang đối mặt với: một mặt chúng ta có sự phát triển tăng tốc của các bộ phận công nghệ năng lượng tái tạo; và mặt khác ngành công nghiệp điện truyền thống, một ngành bảo thủ nhất của nền kinh tế hiện đại về cấu trúc (sự cần thiết có tính cấu trúc cố hữu) với các khoản đầu tư vào thăm dò, cơ sở hạ tầng và nhà máy điện trải suốt nửa thế kỷ mới. Tuy nhiên, nói đến sự thay đổi năng lượng, câu hỏi then chốt sẽ là ai là người quyết định việc những công nghệ mang tính cách mạng này được sử dụng như thế nào, phạm vi của họ, họ cần phải vận động và và mục đích của các nhà hoạt động của họ. Số lượng các nhà hoạt động càng ít và lợi ích hiện tại cần được đáp ứng càng nhiều thì tốc độ của sự thay đổi năng lượng càng chậm. Một cách bình đẳng, số nhà họat động càng nhiều và càng đa dạng thì sự thay đổi này được thực hiện càng nhanh chóng và rộng rãi.

Công nghệ cho phép chúng ta sử dụng ánh nắng mặt trời như một nguồn năng lượng khổng lồ để đáp ứng nhu cầu năng lượng của tất cả loài người, hoặc trực tiếp hoặc sau quá trình chuyển đổi tự nhiên thành gió, nước, sóng hoặc đời sống thực vật. Như vậy chúng ta đang giải quyết với các công nghệ có tầm quan trọng sống còn đối với nền văn minh tương lai. Tất cả các vấn đề và khó khăn, xung đột, tranh cãi về quy mô, thời hạn và cách thức mà sự thay đổi năng lượng được tổ chức, là kết quả của hai đặc điểm cơ bản của năng lượng mặt trời, và bốn cách cụ thể mà các công nghệ này có thể được sử dụng.

Các đặc tính mang tính công cụ của năng lượng tái tạo

Năng lượng tái tạo có hai đặc tính kinh tế: miễn phí và có sẵn ở mọi nơi nó được cần đến. Không thể phủ nhận tính vô tận và bản chất không ô nhiễm của các nguồn năng lượng này. Tuy nhiên, sự miễn phí và sẵn có trong tự nhiên của năng lượng tái tạo là mối đe dọa cho ngành công nghiệp năng lượng truyền thống. Những cuộc tranh luận năng lượng không nhận ra điều này là những cuộc tranh luận không chân thật.

Tự nhiên đã xác định rằng năng lượng tái tạo cuối cùng sẽ chiến thắng. Sự tồn tại của các ngành công nghiệp năng lượng cơ bản hoàn toàn dựa trên dự trữ hóa thạch và uranium sẽ biến mất cùng nhau trong hiện trường, hoặc sớm hơn so với thời điểm họ muốn chấp nhận, hoặc là quá muộn. Kết quả của các cuộc xung đột xung quanh thuộc tính cơ bản thứ hai của năng lượng, về tính chất phổ biến tự nhiên của nó vẫn chưa được quyết định: liệu nhu cầu năng lượng của loài người cần được đáp ứng bởi các nguồn năng lượng tự nhiên của địa phương, hay là năng lượng tái tạo sẽ chỉ phù hợp trong trường hợp cụ thể, ở các khu vực tập trung và sau đó được phân phối qua một khoảng cách dài tới người tiêu dùng, dọc theo cấu trúc đường dẫn cung cấp điện truyền thống. Như đã mô tả ở trên, các quan điểm được phân tán trên những nghi vấn về về cấu trúc. Mặc dù hiếm khi được đề cập đến, chính sự đối lập này đã hình thành ngay từ ban đầu những tranh cãi xung quanh quyền của năng lượng tái tạo, như đã chứng minh bằng vô số các rào cản hành chính khi thành lập nhà máy sản xuất năng lượng tái tạo. Hiện nay khi được công khai thảo luận, câu hỏi này đã trở thành trung tâm chú ý của chúng ta. Hệ thống sản xuất tập trung tại các địa phương duy trì các hệ thống phân phối trung tâm. Ngược lại, sự sản xuất phổ biến điện sử dụng năng lượng tái tạo đại diện cho một định nghĩa rộng hơn toàn diện hơn về một ngành công nghiệp năng lượng – với sự tập trung kinh tế khu vực và quốc gia, và tất nhiên quyền tự chủ xã hội hoặc thậm chí cá nhân – tức là trái lại với những điều được định hướng bới ngành công nghiệp điện truyền thống.

Đối với những người chỉ quan tâm đến sự thay đổi nguồn năng lượng, những lý do về môi trường nói chung và đảm bảo, cung cấp năng lượng lâu dài, các câu hỏi mang tính hệ thống ít được quan tâm. Nhưng đối với các công ty năng lượng truyền thống, họ thiết tha cố gắng để giữ cho vai trò quen thuộc của họ như là nhà sản xuất và nhà cung cấp trung tâm là những quan tâm lớn nhất. Họ cũng quan tâm tới những người hỗ trợ sản xuất khu vực và tạo ra giá trị, những tổ chức hoặc cá nhân có quan tâm tới việc cung cấp năng lượng không phát thải. Nền công nghiệp mà hưởng lợi từ sự phát triển nhanh chóng thị trường năng lượng tái tạo, cũng vậy nên đứng ra cho sự phát triển không hạn chế về không gian và do đó cho một hệ thống cung cấp năng lượng phi tập trung hóa.

Công nghệ năng lượng tái tạo có 4 đặc tính cụ thể quyết định rằng sản xuất phi tập trung hóa không chỉ nhanh hơn, mà còn cho hiệu quả kinh tế cao hơn và là lựa chọn hấp dẫn về mặt xã hội:

• Năng lượng là thích hợp và có thể được chuyển đổi sử dụng hệ thống kỹ thuật đơn lẻ. Việc đặc biệt khai thác bức xạ mặt trời và năng lượng gió và sự chuyển đổi ngay lập tức thành điện được thực hiện trong một và cùng nhà máy là một sự đơn giản hóa về kỹ thuật duy nhất, mở ra vô số các ứng dụng độc lập;
• Khai thác, lưu trữ và sử dụng năng lượng tại vị trí địa lý đơn lẻ, có khả năng làm cho nền kinh tế năng lượng phát triển dựa trên những khoảng cách ngắn và từng bước từ bỏ cơ sở hạ tầng quy mô lớn.
• Việc sử dụng cả hai hệ thống năng lượng mặt trời quy mô nhỏ và quy mô lớn, hệ thống nhỏ hơn không kém hiệu quả hơn bởi vì năng suất công nghệ gia tăng trong quá trình sản xuất không phải trong quá trình sử dụng;
• Các công nghệ năng lượng có thể được tích hợp vào các sản phẩm mà chúng ta đã cần, do đó chỉ phát sinh thêm chi phí phụ tối thiểu: ví dụ như cửa kính phía trước của một tòa nhà cũng đồng thời là một phần tích hợp pin mặt trời.

Những cơ hội lai tạo này ứng dụng cho rất nhiều công nghệ năng lượng tái tạo và một số đã được sử dụng ngày nay. Những điều này không thể đượcđịnh lượng bằng cách sử dụng tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng . Gộp chung lại với các đặc tính cụ thể, hai đặc điểm kinh tế của năng lượng tái tạo cho thấy rằng xúc tác cho sự chuyển đổi năng lượng là tiềm năng của vô số những người sử dụng độc lập người được hưởng lợi về mặt kinh tế ở cấp thành phố, khu vực và quốc gia, và các nhà sản xuất của hệ thống sử dụng năng lượng tái tạo. Bất cứ điều gì phá vỡ tính cứng nhắc của hệ thống hiện tại và có thể được thực hiện ngay lập tức để thúc đẩy sự thay đổi này. Tốc độ thay đổi tăng tốc khi các công nghệ liên quan không quá phức tạp, dễ cài đặt, sử dụng, và cơ cấu gồm nhiều bộ phận rời nhau có thể sắp xếp lại. Một số lượng lớn các nhà đầu tư độc lập đang chờ đợi và sẵn sàng đầu tư. Điều này được khẳng định một cách ấn tượng bằng những con số được đề cập ở cuối Chương 2, là kết quả của nhiều khoản đầu tư cá nhân nhỏ hơn là một vài dự án kỹ thuật lớn. Nếu Đức đã quyết định dựa vào dự án giống như cách của DESERTEC vào năm 2000 hơn là EEG – Đạo luật các nguồn năng lượng tái tạo, thì rất có khả năng vào năm 2010, không có số kWh điện bổ sung nào được tạo ra bởi năng lượng tái tạo rót vào mạng lưới cung cấp điện của Đức.

(còn tiếp)

—

© 2014 copyright Verlag Antje Kunstmann GmbH

Permission granted for translating into Vietnamese and publishing solely on dotchuoinon.com for non-commercial purposes.

Bản quyền bản dịch:  dotchuoinon.com