07/10/2013 03:00
|
|
Điều này cũng dẫn đến tình trạng bất công trong cạnh tranh giữa trường công và tư.
Chuyển trường vì sợ… chất lượng cao !
Tổ chức trường/lớp chất lượng cao đã trở thành phong trào lan từ các quận nội thành sang ngoại thành Hà Nội. Chẳng hạn H.Từ Liêm dành một khoản kinh phí không nhỏ đầu tư gần như cùng một lúc 2 trường chất lượng cao tại khu đô thị mới xã Xuân Phương. Mỗi trường xây dựng trên khuôn viên rộng 8.000 – 9.000 m2 với hệ thống phòng học, phòng chức năng, khu bán trú, bếp ăn – nhà ăn, phòng tập đa năng, bể bơi trong nhà… hiện đại.
|
||||||||||||||||
Những năm qua, Hà Nội đã cho phép thí điểm 18 trường theo mô hình này, nhưng chưa áp dụng những tiêu chí cụ thể. Năm nay là năm đầu tiên Hà Nội ban hành các văn bản quy định cụ thể về cơ chế chính sách thực hiện mô hình trường công lập cung ứng dịch vụ giáo dục chất lượng cao. Lộ trình TP đặt ra từ nay đến năm 2015 là sẽ có 35 trường chất lượng cao.
Tháng 6 năm nay UBND TP.Hà Nội ra quyết định ban hành bộ tiêu chí xác định trường chất lượng cao (áp dụng cả cho trường tư và trường công), đồng thời ban hành quy định bổ sung chương trình giảng dạy nâng cao cho mô hình trường này. Nghị quyết 15 ban hành ngày 17.7 của HĐND TP.Hà Nội quy định từ năm học 2013 – 2014, trường công lập chất lượng cao được phép thu học phí mức tối đa từ 2,9 triệu đồng/học sinh/tháng (mầm non và tiểu học) đến 3 triệu đồng/học sinh/tháng (THCS, THPT).
Những thông tin vừa nêu được phát ra trước thời điểm năm học mới bắt đầu đã khiến không ít phụ huynh nghèo có con học ở trường nằm trong danh sách sẽ trở thành trường chất lượng cao vô cùng lo lắng. Một phụ huynh Trường mầm non 20.10 cho hay: “Với mức lương công chức của cả hai vợ chồng, tôi rất hài lòng với điều kiện giáo dục của trường hiện nay. Tuy nhiên, nếu nhà trường chuyển sang mô hình chất lượng cao và thu tới gần 3 triệu đồng/tháng thì gia đình tôi buộc phải chuyển con sang trường công lập đại trà”.
Nhà nước đóng nhầm vai
Với nhiều chuyên gia, chủ trương dùng tiền nhà nước đầu tư cho mô hình trường công chất lượng cao dù giải thích kiểu gì cũng là ngụy biện. Nhà nước không thể vì lợi ích của một bộ phận mà phải đảm bảo quyền lợi, bình đẳng cơ hội học tập cho mọi người.
Theo các chuyên gia, thay vì đầu tư vào mô hình chất lượng cao, nhà nước nên dùng kinh phí đó để xây thêm trường công đại trà ở những nơi học sinh còn chen chúc nhau trong những lớp học 50 – 60 em hoặc nâng cao cơ sở vật chất trường lớp ở những vùng khó khăn. Nhận xét về thực trạng này, GS Phùng Hồ Hải, Phó viện trưởng Viện Toán học – Viện Khoa học công nghệ VN, nói: “Tiền nhà nước đã ít, giờ lại đổ vào chỗ trũng”.
Giáo sư Nguyễn Lộc, Phó viện trưởng Viện Khoa học giáo dục, cho rằng: “Việc cho phép trường công lập cung ứng dịch vụ giáo dục chất lượng cao rất dễ dẫn đến sự bóp méo chức năng của trường công lập, nơi sử dụng ngân sách nhà nước để đảm bảo quyền lợi học tập của đa số dân cư ở khu vực trường đóng”. Ông Lộc lý giải, đối với những gia đình có điều kiện, họ chỉ cần thêm một chút tiền vào khoản ngân sách đã chi trả, nghiễm nhiên họ được hưởng một dịch vụ giáo dục chất lượng cao, thuận tiện, sang trọng hơn ở trường công lập bình thường… Trong khi đó, đáng ra, nếu họ muốn hưởng một điều kiện như vậy thì phải học ở trường tư thục. “Như vậy, mô hình này vô tình tạo điều kiện cho một nhóm người “chiếm đoạt” ngân sách nhà nước đầu tư trường công lập để hưởng thụ một chất lượng giáo dục cao hơn”, ông Lộc khẳng định.
Nhà giáo Vũ Thế Khôi, nguyên Trưởng khoa Ngôn ngữ và văn hóa Nga – Trường ĐH Ngoại ngữ (nay là ĐH Hà Nội), cũng phân tích thực trạng điều kiện đảm bảo giáo dục ở các trường công hiện nay rồi kết luận việc nhà nước đầu tư vào trường chất lượng cao là việc làm vô bổ. “Chức phận của nhà nước là lo cho giáo dục quốc dân, giáo dục cho mọi người. Vì vậy trước hết nhà nước cứ đầu tư vào hệ phổ thông đại trà, đảm bảo một hệ thống trường lớp cho con em người dân được học đến nơi đến chốn mà không phải nộp các loại phụ phí. Chất lượng đại trà chưa thực sự giải quyết được thì bàn tới chất lượng cao làm gì?”, ông Khôi băn khoăn.
Theo tiến sĩ Lương Hoài Nam, nguyên Tổng giám đốc Jetstar Pacific Airlines, việc trường công lập mà thu học phí đã là bất cập, nếu thêm chuyện phân biệt trường công lập đại trà và trường công lập chất lượng cao lại càng không ổn.
Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, ĐH Toulouse – Pháp, cũng lo ngại mô hình này. Ông Dũng phân tích: Các trường công chất lượng cao này thường là trường nằm sẵn ở vị trí tốt, nhà cửa tử tế, thầy cô tốt… Nói tóm lại là đã được đầu tư công tốt hơn nhiều so với nhiều trường khác. “Nay ngăn chặn con nhà nghèo vào học các trường đó bằng việc đặt học phí cao sẽ càng gây thiệt thòi cho các gia đình thu nhập khiêm tốn, và đặc biệt là cho các học sinh giỏi xuất thân từ các gia đình đó, đi ngược lại với xu hướng tiến bộ của thế giới về xã hội”, ông Dũng nói.
Thực trạng này cũng khiến Phó giáo sư Văn Như Cương, Hiệu trưởng Trường THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội), lo lắng: “Tôi ngờ rằng đây là cách làm lấn dần từng bước để tăng học phí. Ban đầu làm 35 trường, sau đó lên 60 trường, 100 trường rồi dần dần hơn một nửa số trường là chất lượng cao. Cuối cùng họ biến một nền giáo dục học phí thấp thành một nền giáo dục học phí cao”.
|
Lê Đăng Ngọc – Tuệ Nguyễn
Mô hình ‘chất lượng cao’ bóp méo trường công – Kỳ 2: Chỉ mới cao dịch vụ
08/10/2013 03:20
TN – Từ năm 2006, TP.HCM đã có trường công ‘chất lượng cao‘. Sau gần 10 năm, mô hình này vẫn chưa chứng tỏ được những ưu thế về chất lượng ngoài việc đảm bảo cung ứng dịch vụ cao.
|
|
Chưa thực hiện đúng cam kết
Năm học 2006 – 2007, Sở GD-ĐT TP.HCM chọn Trường THPT Lê Quý Đôn (Q.3) thí điểm mô hình trường “chất lượng cao”. Đến năm học 2012 – 2013, Sở tiếp tục mở rộng thí điểm mô hình này ở Trường THPT Nguyễn Du (Q.10) và Nguyễn Hiền (Q.11). Các trường áp dụng mức học phí từ 850.000 – 900.000 đồng/học sinh (HS)/tháng. Trong khi học phí thời điểm đó cho bậc THPT tại TP.HCM là 30.000 đồng/HS/tháng (năm học này tăng lên 90.000 đồng/tháng).
|
||||||||||||||||
Theo bà Đỗ Thị Bích Duyên, Hiệu trưởng Trường THPT Lê Quý Đôn, trường vận hành theo 5 tiêu chí mà Sở đề ra bao gồm: không dạy thêm học thêm, không thu các khoản tiền nào khác ngoài học phí, đảm bảo tốt các chương trình của Bộ GD-ĐT, thực hiện tốt phương pháp dạy học tiên tiến, phát huy năng khiếu của từng HS.
Trên cơ sở này, các trường phải tự hoạch định nội dung đổi mới nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Với mức học phí đang áp dụng, theo bà Duyên, HS được học phụ đạo, bồi dưỡng và cả luyện thi ĐH tại trường mà không hề mất thêm bất kỳ lệ phí nào. Bà Duyên cũng cho rằng do được tăng thêm nguồn thu nhập, giáo viên sẽ toàn tâm toàn ý cho việc giảng dạy.
Ngoài ra, ông Huỳnh Công Minh, nguyên Giám đốc Sở GD-ĐT (tác giả của mô hình này), cho rằng sự khác biệt thể hiện ở chỗ sĩ số lớp chỉ 30 HS (các trường khác từ 45 – 50 HS), học ngày 2 buổi, trang thiết bị được ưu tiên loại tốt nhất. Mỗi phòng học có một máy vi tính nối mạng, một máy chiếu, một màn hình, một máy in, 2 máy lạnh…
Tuy nhiên với những gì diễn ra trong thực tế, các trường theo mô hình này chưa thực hiện được hết những cam kết của một trường “chất lượng cao” theo các tiêu chí đã đề ra.
Chẳng hạn với mức học phí cao gấp 30 lần các trường công lập khác (thời điểm trước năm học 2013 – 2014), những trường này đảm bảo không thu bất kỳ khoản tiền nào khác. Thế nhưng tại Trường THPT Lê Quý Đôn, vào đầu năm học 2007 – 2008, tức sau một năm triển khai mô hình này, ban đại diện cha mẹ HS đã đứng ra huy động phụ huynh đóng từ 80.000 – 120.000 đồng/HS để mua máy chấm thi trắc nghiệm giúp giáo viên không còn vất vả khi chấm bài. Khi đó, nhiều phụ huynh đã phản ứng vì cho rằng điều này đã đi ngược với cam kết lúc đầu của Sở.
Lãnh đạo các trường cho rằng đảm bảo HS theo học “chất lượng cao” sẽ không phải học thêm, luyện thi ĐH. Tuy nhiên, theo tìm hiểu thực tế của PV Thanh Niên, rất đông HS ở các trường này vẫn đi học thêm bên ngoài sau giờ học. Khảo sát hơn 10 HS của Trường THPT Lê Quý Đôn thì tất cả đều cho biết các em có học thêm bên ngoài từ 1 – 3 môn. “Em học thêm bên ngoài vì chủ yếu muốn luyện thi vào ĐH”, một HS của trường này nói. Trả lời PV Thanh Niên, bà Đỗ Thị Bích Duyên nói: “Thật sự, trường trang bị rất tốt kiến thức cho HS nhưng cũng phải thừa nhận có nhiều em còn đi học thêm bên ngoài. Trường cũng đành chịu vì đó là chọn lựa riêng của phụ huynh và HS”!
“Nhiều trường khác làm tốt hơn thế”
Nếu cứ lấy các tiêu chí theo chuẩn Việt Nam để xét đến yếu tố chất lượng như chuẩn đầu vào, tỷ lệ tốt nghiệp THPT, đậu ĐH… thì những trường đang thực hiện mô hình “chất lượng cao” cũng chưa xứng tầm so với nhiều trường công bình thường khác.
Năm thứ 2 áp dụng mô hình này nhưng theo lãnh đạo hai trường Nguyễn Hiền và Nguyễn Du, trường gặp không ít khó khăn về chất lượng đầu vào. Chẳng hạn tại Trường THPT Nguyễn Hiền, nếu 2 năm trước, điểm chuẩn đầu vào luôn khoảng 33 thì năm học này chỉ còn 27,5. “Điều này cũng dễ hiểu, từ khi trường được “mang tiếng” là “chất lượng cao”, những HS giỏi nhưng có hoàn cảnh khó khăn không dám đăng ký dự thi vào trường, vì lỡ đậu các em không biết lấy tiền đâu đóng học phí”, một lãnh đạo trường “chất lượng cao” cho biết.
Theo báo cáo tổng kết thực hiện mô hình này của Trường THPT Lê Quý Đôn, từ năm học 2007 – 2008 đến nay, trường luôn đạt tỷ lệ tốt nghiệp 100% và đậu ĐH-CĐ từ 70 – 98%. Tuy vậy, theo lãnh đạo một trường chuyên tại TP.HCM, so sánh với bảng xếp hạng các trường THPT toàn quốc có chất lượng của Bộ GD-ĐT (với tiêu chí điểm thi và quy mô dự thi ĐH-CĐ), có nhiều năm trường này không lọt vào bảng xếp hạng hoặc nếu có thì thứ hạng còn thua mấy trường khu vực ngoại thành học phí thấp hơn mấy chục lần.
Kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ năm 2009 của lứa HS đầu tiên theo mô hình “chất lượng cao”, Trường THPT Lê Quý Đôn xếp hạng 123/200 trường, sau các trường như THPT Bùi Thị Xuân (Q.1), Nguyễn Thị Minh Khai (Q.3), Nguyễn Hữu Huân (Q.Thủ Đức), Nguyễn Hữu Cầu (H.Hóc Môn). Đến năm 2010, trường xếp hạng 173 và tiếp tục đứng sau các trường THPT Nguyễn Hữu Cầu (H.Hóc Môn), Nguyễn Hữu Huân (Q.Thủ Đức), Phú Nhuận (Q.Phú Nhuận), Nguyễn Công Trứ (Q.Gò Vấp), Mạc Đĩnh Chi (Q.6). Đến năm 2011, trường xếp hạng 120…
Trước thực tế này, ông Cao Huy Thảo, Hiệu trưởng Trường THPT Quốc tế Việt Úc (SIC), thốt lên: “Nếu chỉ tính đến tỷ lệ tốt nghiệp và đậu ĐH thì có lẽ không cần mô hình này với mức học phí cao như vậy, vì nhiều trường khác đã làm tốt hơn thế”.
|
Bích Thanh – Minh Luân
Mô hình “chất lượng cao” bóp méo trường công: Sự thất bại của giáo dục đại trà
09/10/2013 09:00
TN – Nhà nước chưa đảm bảo các điều kiện tối thiểu cho chất lượng giáo dục đại trà, trong khi đó lại đầu tư nguồn lực xây dựng trường “chất lượng cao”, nên dư luận đặc biệt lo ngại hiệu quả đích thực của mô hình này.
|
Huyện Từ Liêm (Hà Nội) đầu tư xây Trường THCS Từ Liêm bề thế với mục đích làm trường chất lượng cao – Ảnh: Lê Đăng Ngọc |
Chưa đạt mức tối thiểu
|
||||||||||||||||
Năm nào vào mùa tuyển sinh, câu chuyện thiếu trường, thiếu lớp cũng được nhắc đến. Và rồi những hiện tượng xếp hàng trắng đêm hoặc bốc thăm để vào trường mầm non hay học sinh (HS) ép mình vào những lớp sĩ số thậm chí gấp đôi so với quy định… trở nên phổ biến.
Theo báo cáo của Sở GD-ĐT Hà Nội, hiện thành phố này có hơn 1,3 triệu HS, chất lượng giáo dục giữa các vùng miền của thủ đô vẫn còn khoảng cách khá xa. Cơ sở vật chất nhiều trường thuộc các huyện ngoại thành rất thiếu thốn, không đủ phòng học theo đúng yêu cầu, nhiều phòng học tạm, hệ thống nhà vệ sinh trường học, chiếu sáng học đường chưa được đầu tư… Dự báo dân số của Hà Nội đến năm 2020 là 7,4 triệu người; 2030 là 9,5 triệu người. Với yêu cầu diện tích tối thiểu 8 m2 mỗi HS nội thành và ngoại thành là 15 m2 thì toàn thành phố cần gần 18 triệu m2 đất để xây thêm 1.014 trường mầm non, 310 trường tiểu học…
Nếu căn cứ vào các văn bản pháp lý hiện hành thì Hà Nội vi phạm rất nhiều quy định về việc đảm bảo môi trường học tập tối thiểu cho HS.
Hai năm gần đây, Hà Nội chỉ đạo không được để xảy ra hiện tượng xếp hàng trắng đêm để mong có một chỗ học ở trường mầm non công lập. Tuy nhiên, giải pháp thay thế là tổ chức… bốc thăm vì nguyên nhân căn bản là thiếu trường vẫn chưa được giải quyết. Hà Nội đã rất chật vật mới xóa được tình trạng phường trắng trường mầm non. Hiện nay Hà Nội đạt tỷ lệ huy động HS ra lớp mẫu giáo khá cao. Nhưng để có được kết quả này, rất nhiều trường mầm non phải chấp nhận sĩ số 60 – 70 HS/lớp trong khi điều lệ quy định tối đa 35 HS/lớp.
Ở các trường tiểu học, sĩ số phổ biến ở các quận nội thành là 50 – 55 HS/lớp, một số trường “điểm” từ nhiều năm nay vẫn chưa giải quyết được tình trạng sĩ số lên tới 60 HS/lớp. Đó là chưa kể tình trạng HS phải bán trú ở nhà dân, nghỉ học luân phiên vì nhà trường thiếu phòng học…
Với cấp THCS, THPT hầu hết trường công lập đều có chung tình trạng là không có đủ phòng để tổ chức học 2 buổi/ ngày, trong khi đó hầu như bố mẹ nào cũng có nhu cầu cho con học bán trú. Để lấp chỗ trống vì chỉ được học một buổi/ngày, phụ huynh lại phải cho con đi học thêm khắp nơi, vừa mệt mỏi, vừa tốn kém…
Thực trạng này không chỉ diễn ra ở Hà Nội mà có ở hầu hết các tỉnh, thành lớn.
Khi hệ thống các trường công còn trong cảnh “giật gấu vá vai” mà Hà Nội và TP.HCM thực hiện mô hình lấy trường công làm “chất lượng cao”, thu học phí cao dành cho những HS có điều kiện kinh tế.
Theo Sở GD-ĐT Hà Nội, nguyên tắc số một khi mở trường công “chất lượng cao” là chỉ mở ở những nơi mà nhu cầu học hành cơ bản của con em người dân đã được đáp ứng. Nhưng đáp ứng được nhu cầu cơ bản là thế nào lại là vấn đề cần phải nhìn nhận nghiêm túc. Vì thế, mô hình này là một nghịch lý nếu đối chiếu với nguyên tắc “nhu cầu học hành cơ bản đã được đáp ứng” mà Sở đề ra.
Sai lầm về chính sách tài chính công
|
Xu hướng xã hội hóa để có đủ nguồn lực nâng cao chất lượng giáo dục là tất yếu nhưng nhiều chuyên gia cho rằng, nếu trường công lập thu học phí cao cho dịch vụ “chất lượng cao” thì chỉ là thương mại hóa giáo dục.
Giải thích về việc tại sao Hà Nội đầu tư xây dựng mô hình này, đại diện Sở GD-ĐT cho rằng việc cho ra đời các trường công “chất lượng cao” không chỉ để “hứng” nguồn tiền đầu tư cho giáo dục hiện khá dồi dào trong nhân dân mà còn để xây dựng những mô hình hạt nhân có chất lượng cao, tạo sự lan tỏa trong hệ thống, có ảnh hưởng tích cực tới sự vươn lên đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về chất lượng giáo dục cho những trường công đại trà. Tuy nhiên, nói về điều này, nhà giáo Vũ Thế Khôi, nguyên Trưởng khoa Ngôn ngữ và văn hóa Nga, Trường ĐH Ngoại ngữ (nay là ĐH Hà Nội), bức xúc: “Họ nghĩ có trường “chất lượng cao” thì chất lượng giáo dục lên ư? Tôi không tin. Một vài trường “chất lượng cao” làm sao giải quyết được vấn đề dân trí, nâng mặt bằng giáo dục lên được. Còn về việc tạo sự lan tỏa từ mô hình trường này sang trường thường, tôi càng thấy hoang đường”.
Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, ĐH Toulouse (Pháp), thẳng thắn nói: “Trường công lập “chất lượng cao” thực chất là trò thương mại hóa giáo dục, rất nguy hiểm. Nó làm mất ý nghĩa của trường công, sai lầm hoàn toàn về chính sách tài chính công: thay vì phục vụ toàn xã hội thì chỉ phục vụ một nhóm người giàu”. Theo Giáo sư Tiến Dũng, ngân sách nhà nước đang hạn hẹp thì cần bàn tới chuyện chi vào những đâu cho hiệu quả nhất. “Theo tôi thì các trường công đang quá tải, diện tích chật hẹp thiếu sân chơi và lớp quá đông. Xây thêm trường, tuyển thêm giáo viên là cách nâng cao chất lượng hữu hiệu”, Giáo sư Dũng đề nghị.
Giáo sư Nguyễn Lộc, Phó viện trưởng Viện Khoa học giáo dục, cảnh báo: “Nếu nói rằng chỉ xây dựng trường công lập “chất lượng cao” ở những vùng kinh tế khá giả thì cũng phải hết sức cẩn trọng, bởi điều đó sẽ làm cho khoảng cách chất lượng giáo dục của các địa phương ngày càng rộng ra chứ không thể đạt được mục tiêu rút ngắn khoảng cách này như chúng ta vẫn mong muốn”. Theo Giáo sư Lộc, điều này còn có thể gây ra hiện tượng ùn tắc về nhu cầu học tập của những trường “chất lượng cao”, trong khi đó những trường khác thì lại vắng vẻ, thưa thớt người học dẫn đến lãng phí về nguồn lực.
Lê Đăng Ngọc – Tuệ Nguyễn
Đọt Chuối Non 
Có thể nói ngành Giáo dục là trọng điểm của Quốc gia. Lẽ ra những gì liên quan đến mảng này sẽ đem đến cho người người nhiều tươi vui hy vọng…
Nhưng ngược lại những điều mình đọc được, mình biết được về ngành giáo dục hiện nay thường làm cho mình thấy nặng lòng 😦
Matta Xuân Lành
LikeLike