Các đại biểu tham gia diễn đàn “Học tập suốt đời: chính sách và triển vọng”. Ảnh: NN

Đây là điểm nhấn quan trọng của hội nghị này để Hội đồng SEAMEO trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong việc hoạch định chiến lược và chính sách học tập suốt đời ở các nước trong khu vực Đông Nam Á và các nước châu Âu và cùng tìm ra những giải pháp khả thi thúc đẩy việc phát triển học tập suốt đời trong khu vực.

Tại diễn đàn, đại diện Bộ Giáo dục các nước Đông Nam Á, quốc gia thành viên liên kết và các tổ chức thành viên liên kết chia sẻ những nội dung học tập suốt đời đã và đang triển khai ở mỗi quốc gia và toàn khu vực. Cụ thể như học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập ở Việt Nam; Chiến lược học tập suốt đời ở Thái Lan; Định hướng phát triển học tập suốt đời ở Đông Nam Á; Kinh nghiệm học tập suốt đời tại các nước phát triển Bắc Âu…

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Việt Nam Phạm Vũ Luận – Chủ tịch Hội nghị Hội đồng Bộ trưởng các nước Đông Nam Á lần thứ 47 khẳng định: Học tập suốt đời là xu thế phát triển tất yếu ở nhiều nước trên thế giới kể cả các nước Châu Á nói chung và các nước Đông Nam Á nói riêng. Học tập suốt đời ngày càng trở thành nhu cầu cấp thiết của mỗi người để có thể sống, làm việc và tồn tại trong thời đại ngày nay. Việc thúc đẩy học tập suốt đời được coi là chính sách quốc gia nhằm nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của lực lượng lao động trong xu thế toàn cầu hóa, duy trì và tăng lợi thế cạnh tranh khu vực và toàn cầu…

Tại Việt Nam, trước nhu cầu học tập suốt đời ngày càng tăng, ngày càng đa dạng của người dân, Đảng, Nhà nước và Quốc hội đã thông qua nhiều văn bản qua trọng; đã mở rộng mạng lưới các tổ chức học tập suốt đời xuống tận cơ sở cấp xã  với tổng số hơn 10.828 trung tâm học tập cộng đồng tại 97% xã, phường, thị trấn trong cả nước.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Việt Nam Phạm Vũ Luận phát biểu. Ảnh: NN

Tuy nhiên, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cũng nhận định, việc phát triển học tập suốt đời ở nhiều quốc gia, đặc biệt ở các quốc gia Đông Nam Á còn gặp nhiều thách thức, như sự hạn chế về cơ sở pháp lý, về sự phối hợp trong từng quốc gia và trong khu vực, sự hạn chế về các số liệu thống kê, về các nghiên cứu định tính, định lượng về học tập suốt đời…

Bên cạnh đó, các nghiên cứu về học tập suốt đời ở khu vực Đông Nam Á còn tiến hành chưa nhiều và nhiều nghiên cứu trong lĩnh vực này còn chưa được kết hợp, hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Bộ trưởng khẳng định, để thúc đẩy học tập suốt đời ở từng nước cần có nỗ lực của từng quốc gia cũng như nỗ lực chung của các nước trong khu vực, nhất là trong xu thế hội nhập.

Làm rõ thêm, ông Nguyễn Hồng Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục thường xuyên, Bộ GD&ĐT Việt Nam cho biết, ngoài những khó khăn chung của các quốc gia khu vực Đông Nam Á, quá trình triển khai học tập suốt đời ở Việt Nam còn bộc lộ nhiều bất cập như: cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên ở các trung tâm học tập cộng đồng còn thiếu; nhận thức của người dân và nhiều ban, ngành về vấn đề này còn hạn chế…

Ông Nguyễn Hồng Sơn khuyến nghị, nên có một mạng lưới các chuyên gia và đội ngũ làm thực tế trong khu vực, tổ chức các hoạt động về lĩnh vực xây dựng xã hội học tập để có thể trao đổi thông tin, kinh nghiệm, tài liệu. Cần có dự hướng dẫn về chuyên môn, kỹ thuật cho mạng lưới này, có thể do Unesco, các tổ chức quốc tế khác chủ trì. Bên cạnh đó, cũng cần thêm các nghiên cứu so sánh về xã hội học tập, kết hợp với việc tài liệu hóa những thực tiễn hiện hữu gồm cả kinh nghiệm hay bài học chưa thành công; tăng cường các đề tài, đề án nghiên cứu hợp tác giữa các quốc gia trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, ASEM… về học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập. Ngoài ra, cần tăng cường sự hợp tác, chia sẻ nguồn lực giữa các tổ chức, đoàn thể, người dân, cộng đồng và khu vực kinh tế tư nhân cũng như nhà nước; đề cao trách nhiệm của cơ sở sử dụng lao động do ngành giáo dục cung cấp…

Đại diện Thái Lan, GS.TS Sumalee Sungsri – Trường ĐH Mở Sukhothai Thammathirat cung cấp tầm nhìn của nước này về học tập suốt đời thông qua chiến lược phát triển đồng bộ và nghiêm túc. GS.TS Sumalee Sungsri cho biết: Tại Thái Lan, chiến lược được đề xuất để thúc đẩy học tập suốt đời là tăng cường kiến thức và sự hiểu biết và xây dựng thái độ đúng đắn về học tập suốt đời; Chỉ định cơ quan điều phối về học tập suốt đời; xây dựng kế hoạch thúc đẩy học tập suốt đời ở mọi cấp chính quyền, từ quốc gia tới địa phương; xác định, nhận biết và tiếp cận được nhóm đối tượng mục tiêu; cung cấp một số loại cơ sở hạ tầng học tập; khuyến khích sự tham gia của tất cả các lĩnh vực hoặc tạo lập và thúc đẩy mạng lưới quan hệ đối tác học tập suốt đời để liên tục hợp tác và phát triển; tăng cường hợp tác giữa các mạng lưới đối tác; thúc đẩy học tập suốt đời ở mỗi gia đình…

Trao đổi về học tập suốt đời của các nước Bắc Âu gợi mở cách tiếp cận một mô hình hoàn hảo với hai ý tưởng cơ bản là công bằng và linh hoạt trong hoạt động giáo dục.

TS.Claus Holm – Chủ tịch Hiệp hội nghiên cứu và giáo dục về học tập suốt đời của ASEM đặt tại Trường ĐH Aarhus (Đan Mạch) gửi thông điệp: Xuất phát điểm cho chiến lược học tập suốt đời thành công là xác định những giá trị xã hội truyền thống tạo sự vững chắc tiềm ẩn trong tiếp cận xây dựng quốc gia hoặc vùng miền. Trong các quốc gia Bắc Âu, có thể tìm thấy những giá trị này một cách dễ dàng và rõ ràng. Giá trị xã hội là sự công bằng. Đó là hệ thống học tập suốt đời tại các quốc gia này đã đưa ra các thành quả kỹ năng bình đẳng hơn từ nhà trường và hưởng lợi từ tỷ lệ cao với sự tham gia học tập của người lớn; có thể tóm tắt cách tiếp cận này thông qua cụm từ “bình đẳng thông qua giáo dục”.

GS.TS.Arne Carlsen – Giám đốc Viện Học tập suốt đời của Unesco (CHLB Đức) cung cấp một bức tranh khái quát về thực trạng và định hướng phát triển học tập suốt đời ở Đông Nam Á thông qua lăng lính của một chuyên gia Châu Âu giàu kinh nghiệm. Ông cho rằng, học tập tại nơi làm việc cũng là một phần quan trọng của học tập suốt đời. Các nước Đông Nam Á từ lâu đã công nhận các giá trị của giáo dục người lớn và coi đây là một kênh đầu tư hấp dẫn. “Nếu đầu tư vào giáo dục trẻ em, bạn sẽ gặt hái được thành quả và lợi ích sau khoảng thời gian là 20 năm. Nhưng nếu đầu tư vào giáo dục người lớn, bạn sẽ gặt hái được thành quả và lợi ích chỉ sau một vài năm. Như vậy, việc đầu tư vào giáo dục người lớn sẽ đem lại hiệu quả trực tiếp hơn” – GS.TS.Arne Carlsen thể hiện quan điểm.

“Kỹ năng tốt hơn, việc làm tốt hơn, cuộc sống tốt đẹp hơn” là thông điệp Phó Giám đốc Ban giáo dục và kỹ năng tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế, Cộng hòa Pháp – TS.Andreas Schleicher gửi tới diễn đàn. TS.Andreas Schleicher cho rằng, cần phải đề cao việc học tập suốt đời định hướng về kỹ năng thay vì giáo dục tập trung vào chuyên môn như trước đây. So với chương trình hoàn toàn do nhà nước thiết kế được giảng dạy độc quyền trong các trường học, học tập tại nơi làm việc cho phép những người trẻ phát triển các kỹ năng cứng trên các thiết bị hiện đại và các kỹ năng mềm, chẳng hạn như làm việc theo nhóm, giao tiếp và đàm phán, thông qua kinh nghiệm thực tế.

Thay mặt Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Việt Nam Phạm Vũ Luận, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Trần Quang Quý cho biết sẽ tiếp thu các ý kiến và sẽ phối hợp với Ban thư ký SEAMEO của Việt Nam tiếp tục triển khai các hoạt động cần thiết và báo cáo trong các Hội nghị tiếp theo của SEAMEO.

Hiếu Nguyễn