Chào các bạn,

Cải Lương là một loại hình kịch hát có nguồn gốc từ miền Nam Việt Nam, hình thành trên cơ sở dân ca đồng bằng sông Cửu Long và nhạc tế lễ. Giải thích chữ “cải lương” theo nghĩa Hán Việt, giáo sư Trần Văn Khê cho rằng: “cải lương là sửa đổi cho trở nên tốt hơn”, thể hiện qua sân khấu biểu diễn, đề tài kịch bản, nghệ thuật biểu diễn, dàn nhạc và bài bản.(Wikipedia).

Cải lương hình thành và phát triển dựa vào sự thay đổi trong nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của người dân. Được cho rằng có nguồn gốc từ đàn ca tài tử – lối hát độc thoại (từ năm 1915 trở về trước) – phát triển thành ca ra bộ – lối hát đối thoại (năm 1916) – rồi trở thành Cải Lương như ngày nay. Những thay đổi mang tính tích cực đưa nghệ thuật sân khấu truyền thống gần với khán giả hơn. Cải Lương không còn sự ước lệ và khuôn mẫu của Tuồng, Chèo mà đời thường hơn. Do vậy Cải Lương đã phát triển một cách nhanh chóng và lan rộng khắp cả nước, lấn át các loại hình nghệ thuật sân khấu khác.

Kịch bản Cải Lương rất phong phú và đa dạng từ truyện thần thoại, cổ tích, tiểu thuyết, rồi các tích tuồng kiếm hiệp từ Trung Quốc và các truyện cổ của Ấn Độ, Ai Cập, La Mã, Nhật Bản, Mông Cổ, cho đến những câu chuyện về đời sống thường ngày của người dân lao động. Năm 1917, năm đánh dấu sự ra đời của vở Cải Lương đầu tiên trên sân khấu của thầy André Thận ở Sa Đéc. Đó là vở “Lục Vân Tiên” của soạn giả Trương Duy Toản. Soạn giả Trương Duy Toản đã sắp xếp các tiết mục trong truyện thơ “Lục Vân Tiên” thành nhiều lớp Ca ra bộ để trở thành một tuồng diễn hoàn chỉnh.

Âm nhạc sử dụng trong Cải Lương là những bản nhạc có sẵn trong kho tàng dân ca, nhạc cổ của Nam Bộ. Các tác giả chỉ soạn lời theo các bản nhạc có sẵn đó sao cho phù hợp với cảm xúc và ngữ cảnh thể hiện của diễn viên. Theo sự phát triển, ngày càng có nhiều bản nhạc mới được thêm vào. Đặc biệt trong số đó có bản nhạc “Dạ Cổ Hoài Lang” do nhạc sĩ Cao Văn Lầu sáng tác năm 1920 tại Bạc Liêu đã trở thành bản nhạc chủ lực cho nghệ thuật sân khấu Cải Lương.

Dàn nhạc Cải Lương là sự kết hợp giữa truyền thống (gồm đàn Kìm, Chanh, Cò, Sến, Tỳ Bà, Guitar phím lõm, song loan, sáo trúc v.v) và hiện đại(gồm Kèn, Trống, Piano, Guitar, hay Organ v.v), hai dàn nhạc không những không đối chọi nhau mà còn bổ xung cho nhau, giúp cho vở diễn thêm sinh động. Dàn nhạc làm nhiệm vụ phụ họa cho diễn viên ca hát, diễn tả tâm lý nhân vật và tăng sự kịch tính và hấp dẫn của vở diễn.

Một số vở Cải Lương nổi tiếng (wikipedia):
• Chuyện tình Lan và Điệp
• Tô Ánh Nguyệt
• Sầu vương biên ải
• Tuyệt tình ca
• Mưa rừng
• Tôn Tẫn Giả Điên
• Người vợ không bao giờ cưới
• Đời cô Lựu
• Lá sầu riêng
• Nửa đời hương phấn

Hiện nay Cải Lương cũng đang trong khó khăn chung giống như những môn nghệ thuật truyền thống khác là sự quan tâm của khán giả, đặc biệt là thế hệ trẻ đang giảm dần. Trước sức ép đó, những người tâm huyết với Cải Lương đang tìm những sự thay đổi tiếp theo để phù hợp lối sống hiện đại, giúp cho Cải Lương có thể tồn tại và phát triển.

Mời các bạn cùng xem một số trích đoạn nhé!

Trích đoạn trong vở Tô Ánh Nguyệt – Nghệ nhân dân Lệ Thủy và Nghệ sĩ ưu tú Minh Vương
http://www.youtube.com/watch?v=A2amSev2EBA
Trích đoạn trong vở Lan và Điệp – Nghệ nhân dân Lệ Thủy và Nghệ sĩ Trọng Hữu
http://www.youtube.com/watch?v=zjLyVl3qCwY
 

Nguồn tham khảo:
1. Cải Lương – Wikipedia http://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BA%A3i_l%C6%B0%C6%A1ng
2. Âm nhạc trong nghệ thuật cải lương – Sĩ Điệp: http://kytovua.com/am-nhac-trong-nghe-thuat-cai-luong.html
3. Cải Lương nghệ thuật sân khấu truyền thống Nam Bộ – Hội nhạc sĩ: http://vnmusic.com.vn/p2131-cai-luong-nghe-thuat-san-khau-truyen-thong-nam-bo%C2%A0.html
4. Vực đậy nghệ thuật Cải Lương. Khó, tại sao? – Cổ Nhạc Việt Nam: http://www.conhacvietnam.com/diendan/blog.php/?p=3382
5. Nghệ thuật Cải Lương – Tâm Học : http://tamhoc.com/2013/02/nghe-thuat-cai-luong-2/

Chí Thuận