Tàu USS Blue Ridge (hình minh họa từ một chuyến thăm Hong Kong)

Việt Nam vừa bắt đầu một tuần lễ giao lưu phi tác chiến với lực lượng hải quân Mỹ vào khi căng thẳng ngấm ngầm tại Biển Đông giữa một số nước Đông Nam Á với Trung Quốc vẫn tiếp tục.

Ba tàu chiến từ Hạm đội 7 của Mỹ mà đi đầu bằng chiến hạm USS Blue Ridge đã tới Đà Nẵng trong thời gian diễn ra sự kiện kéo dài 5 ngày bắt đầu từ thứ Hai, 23/4/2012.

Báo chí Việt Nam chú ý cách dùng từ cho sự kiện này, gọi là ‘hoạt động trao đổi’ của Hải quân Hoa Kỳ với Hải quân Quân đội Nhân dân Việt Nam, và không dùng chữ ‘diễn tập’.

Vẫn theo truyền thông Việt Nam, nhà chức trách và quân đội nước này tổ chức lễ đón chính thức tại cầu tàu số 1 của cảng Tiên Sa, Đà Nẵng.

Tham dự buổi lễ được biết có Đại sứ Mỹ tại Việt Nam David Shear, Tư lệnh Hạm Đội 7 Phó Đô đốc Scott Swift, thuyền trưởng các tàu cùng nhiều quan chức và tướng lĩnh của Mỹ.

Theo các bản tin quốc tế, hải quân Mỹ – Việt sẽ có các hoạt động như cứu hộ và phòng ngừa thiên tai tại khu vực mà hiện đang có các căng thẳng về chủ quyền.

Trung Quốc, Philippines và các quốc gia khác đều nhận chủ quyền tại các hòn đảo trên Biển Đông, vốn được cho là giàu trữ lượng dầu lửa và khí đốt.

Điểm nóng tiềm tàng

Nhiều nhà bình luận nhìn nhận biển đảo là điểm nóng có tiềm năng xảy ra xung đột vũ trang.

Trong một báo cáo của Viện nghiên cứu khủng hoảng quốc tế (ICG), thái độ không đồng nhất của các cơ quan và báo chí Trung Quốc về Biển Đông là một trong những lý do có thể gây khủng hoảng.

Căng thẳng nổ ra trong tháng này gần một bãi đá ngầm ở phía bắc quần đảo Trường Sa đang có tranh chấp khi hai tàu tuần dương của Trung Quốc đã chặn một tàu chiến của Philippines không cho tàu chiến này bắt giữ các ngư dân Trung Quốc hôm 10/4.

Tàu Trung Quốc và Philippine tiếp tục trấn giữ tại bãi đá này vào hôm thứ Hai chờ đợi cho phía bên kia rút đi.

Hãng AP nhắc rằng trước đó trong tháng, năm nhà sư Việt Nam đã ra quần đào Trường Sa để truyền dạy Phật giáo và bảo vệ tuyên bố chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam.

Căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc lên cao điểm hồi hè năm ngoái sau khi chính phủ Việt Nam cáo buộc Trung Quốc can thiệp vào các hoạt động khai thác dầu khí ngoài khơi của Việt Nam. Trung Quốc bác bỏ cáo buộc này.

Đụng độ lớn lần cuối trên biên dính dáng tới Trung Quốc và Việt Nam khiến hơn 70 thủy thủ Việt Nam thiệt mạng là vào năm 1988.

Chính phủ Trung Quốc gọi Biển Đông là một trong những “ích lợi cốt lõi” của mình, có nghĩa là họ sẵn sàng tham chiến để bảo vệ nó.

Hoa Kỳ thì nói họ có quyền lợi quốc gia trong việc bảo đảm tự do hàng hải tại vùng biển này và các phân tích gia cho biết chính phủ Mỹ đang mở rộng sự hiện diện quân sự của mình tại châu Á để đối trọng trước ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc tại đây.

Soái hạm Mỹ tới Đà Nẵng

Tàu chỉ huy hạm đội 7 USS Blue Ridge trưa nay cùng hai tàu của hải quân Mỹ tới Đà Nẵng, bắt đầu chuyến thăm Việt Nam.
> Chiến hạm tiên phong của Mỹ thăm Việt Nam
> Hạm đội 7 dọc ngang Thái Bình Dương

Tàu chỉ huy USS Blue Ridge (LLC-19) cập cảng Tiên Sa trưa nay. Ảnh: Nguyễn Đông

Chuyến thăm của nhóm tàu hải quân Mỹ diễn ra từ 23 tới 27/4.

USS Blue Ridge (LLC-19) là tàu chỉ huy chở theo 268 sỹ quan và 1.173 thuỷ thủ, dài 194 m, trọng tải 19.609 tấn. Tàu được trang bị nhiều loại vũ khí như súng, pháo và hai trực thăng Sikorsky SH-60 Seahawk.

Tàu USS Chafee (DDG-90) là tàu khu trục chở theo 350 sĩ quan và thuỷ thủ, dài 155 mét, trọng tải 9.300 tấn. Tàu USNS Safeguard (T-ARS-50) là tàu cứu hộ chở theo khoảng 100 sĩ quan và thủy thủ. Tàu dài 78 m, trọng tải 3.335 tấn.

Tại lễ đón, lãnh đạo Cục đối ngoại, Bộ Quốc Phòng, và Bộ Tư lệnh Vùng 3 Hải quân đánh giá cao chuyến thăm của đoàn hải quân Mỹ, nhằm thắt chặt quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai nước.

Về phía Hải quân Mỹ, ngài Tom Carney, chuẩn đô đốc, Tư lệnh lực lượng đặc nhiệm 73, sĩ quan điều hành cho chương trình Hoạt động trao đổi hải quân, cho biết ông rất ấn tượng với các hoạt động trao đổi về huấn luyện giữa hải quân Mỹ và Hải quân nhân dân Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực lặn và cứu hộ, xử lý thiệt hại, chữa cháy và hoa tiêu.

“Chuyến thăm lần này sẽ tăng cường mức độ và tính đa dạng trong chương trình huấn luyện giữa hai bên, chú trọng vào công tác tìm kiếm và giải cứu, các tình huống cấp cứu y tế trên tàu, và huấn luyện mở rộng về liên lạc trên biển”, ông Tom Carney nói.

Trong khuôn khổ của chuyến thăm lần này, đoàn hải quân Mỹ sẽ đến chào xã giao lãnh đạo thành phố Đà Nẵng, Bộ Tư lệnh Vùng 3 Hải quân. Hai bên sẽ trao đổi kinh nghiệm về tìm kiếm cứu hộ cứu nạn trên biển, chuyên môn về y học dưới nước, y học lặn và buồng cao áp trên tàu USNS Safeguard, kỹ thuật cấp cứu, giao lưu với sinh viên Đà Nẵng…

Hải quân hai nước sẽ cùng tham gia huấn luyện lặn, cứu hộ, y học dưới nước và huấn luyện kiểm soát thảm họa tại cảng Tiên Sa. Một chương trình biểu diễn của ban nhạc Hải quân Hoa Kỳ sẽ dienx ra tối 26/4 tại công viên Phạm Văn Đồng, TP Đà Nẵng.

Năm ngoái, ba tàu hải quân Mỹ, trong đó có USNS Safeguard cũng có các hoạt động hải quân chung với Việt Nam nhân kỷ niệm 16 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Họ có 5 ngày tham gia khám chữa bệnh miễn phí cho người nghèo, giao lưu âm nhạc với trẻ em; tập huấn cứu hộ cho Hải quân Việt Nam ở cảng Tiên Sa, Đà Nẵng.

Năm 2010, tàu khu trục Mỹ USS John S. McCain ghé cảng Đà Nẵng trong khuôn khổ hợp tác giữa Hạm đội 7 của Mỹ với hải quân Việt Nam, tiến hành các hoạt động y tế và phục vụ cộng đồng. Cùng năm đó, một phái đoàn gồm các cán bộ của Việt Nam đã đáp một chuyến bay ra thăm tàu sân bay USS George Washington đậu ở vùng biển quốc tế phía ngoài Đà Nẵng.

Hải quân Mỹ đã thực hiện nhiều chuyến thăm đến Việt Nam trong những năm gần đây, trong đó có hai chuyến thăm cảng năm 2008. Năm 2009, lần đầu tiên một phái đoàn Việt Nam ra thăm tàu sân bay của Mỹ – tàu USS John C. Stennis.

Cũng trong năm 2009, tàu đô đốc chỉ huy Hạm đội 7 Hoa Kỳ USS Blue Ridge và tàu khu trục có trang bị hoả tiễn USS Lassen do hạm trưởng người Mỹ gốc Việt Lê Bá Hùng chỉ huy đã thăm cảng Việt Nam. Tàu bệnh viện USNS Mercy cũng đã thăm Việt Nam tháng 5/2010 trong khuôn khổ một chương trình trợ giúp nhân đạo có quy mô lớn.

Nguyễn Đông