Còn nhớ ngày nào gặp em
Gió và nắng giao nhau giữa trời mùa hạ
Em hiếm hoi như chiếc lá
Chao nghiêng gọi hồn người vào thu
Và như thế từ mênh mông âm u
Hồn tôi ngu ngơ mơ mộng
Không biết có còn ai giữa cuộc đời quá rộng
Không biết ngoài em ra còn ai?
Xa nhau rồi ngày tháng cũng dần phai
Điều anh chưa hay đến giờ anh mới biết
Mùa thu không giành tặng ai riêng biệt
Gió và nắng vẫn giao nhau. Mùa hạ cũ xa rồi!
Nguyễn Tấn Ái
Trong tiềm thức tôi thỉnh thoảng lại vẳng lên câu hỏi: “ Em có về làm vợ của anh không?”
Cái lời tỏ tình nôm na ấy dường như tôi nghe từ lâu lắm, không chỉ nghe, nó đã chảy vào huyết quản tôi từ những ngày xưa.
Tôi đã gặp ở một đêm trăng sáng:
Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàng
Tre non đủ lá đan sàng nên chăng?
Tôi đã đón nó từ giếng nước sân đình:
Hỡi cô cắt cỏ đầu đình
Cho anh cắt với chung tình làm đôi
Cô còn cắt nữa hay thôi
Cho anh cắt với làm đôi vợ chồng.
Và bao giờ cũng thế, một cộng hưởng vô hình làm nên bồi hồi xao xuyến.
Cũng có khi giản dị hơn, ở một con hẻm dài có bờ tre bụi trúc, và xào xạc lá khô, hay một bậc đá dắt lên thềm nhà hữu ý thành một lối quanh…nơi trú ngụ muôn đời của những đôi lứa nhà quê, lại vẳng lên lời thật thà da diết: Em có về làm vợ của anh không?
Mẹ tôi ngày xưa đã bỏ dốc Miếu, đồng Chùa, bỏ vườn cau quê ngoại, bỏ đồi sim trái chín… mà men lối bờ đê hun hút theo cha về một miền quê nghèo những lách cùng lau cũng từ lời nôm na ấy.
Và tôi, thuở mười chín đôi mươi, bỏ hết hoa ngôn xảo ngữ học đòi ở chốn phù hoa để chân thành tặng nàng cũng câu chí tình ấy.
Và chính lời tình không một dấu hoa mĩ kia lại là khởi đầu cho hạnh phúc nấp mình sau bao mái nhà tranh.
Một giai điệu đồng quê êm ái!
Cái điệu cái tông ấy không phù hợp với những chàng thư sinh, những nàng áo trắng. Tuổi hoa niên bây giờ thích những trang giấy ướp hoa có in hình con bướm với những lời có cánh, đại loại: “ Cô bé ơi, cô bé ơi, lỡ gặp làm chi rồi vấn vương…”
Hay uyên bác mĩ miều hơn:
Mai rồi em có còn tin
Phút giây ở lại trăm nghìn thì qua
Tim mình trong ngực người ta
Tim người ta da rung da thịt mình.
Mĩ miều được, cộc cằn thô lỗ cũng được thôi, miễn là phải hiện đại. Một câu thơ của Hoàng Lộc đã từng cứu bao chàng tân thời thoát cảnh trắng tay với nàng ưa kênh kiệu:
Em đi thử đất trời nào
Ai yêu ráo máng cạn tàu như anh.
Ừ thì cuộc sống giàu biến tấu. Ngay cả tình yêu cũng cần sang hơn, tinh tế hơn, nghệ sĩ hơn. Và nhất thiết phải phun lên một thứ màu hiện đại.
Song dường như tôi chậm với đời nên cứ như con cù lần thò thụt mãi ở góc nhà quê nơi có bầu rượu trắng với con cá rô dầm nước mắm gừng, nơi có cỏ dại tự nhiên chen chân trong tường đất, nơi có chàng nhà quê áo bà ba cộc với cô nhà quê thắt đáy lưng ong, nơi có lời chân chấc kết tinh cả một trời ao ước: Em có về làm vợ của anh không!
Lời mộc mạc chứng minh cho một lẽ tình yêu bất diệt: Ai yêu chân thật thì ít lời!
Nhói lòng , tôi nhắc em, nhớ không, ngày xưa bao lần anh tặng em cũng lời quê kiểng ấy!
Nhiều người Việt trên khắp mọi miền tổ quốc biết về Daklak qua bài hát Ơi Madrak với giọng ca của nghệ sĩ Y Moan và những giai điệu tha thiết của nhạc sĩ Nguyễn Cường cứ ngân nga mãi trong lòng người nghe:
“ Nơi đây thảo nguyên, từng đàn bò đua nắng tung tăng mặt trời.
Du dương kèn Đinh Năm, xa xăm ngọn Chư Prông, xa xăm biển rộng.
Tôi sinh, sinh từ nơi đây, cha tôi cũng sinh từ nơi đây.
Ơi M’Đrăc, M’Đrac ơi…”
Những người yêu Ban Mê cũng bồi hồi xao xuyến khi nghe Siu Black thổi hồn mình vào Ly Cà Phê Ban Mê:
“Hương bay theo làn khói vẽ mùa xuân long lanh
Hương bay theo làn tóc vẽ tình yêu mong manh.
Ánh mắt, ánh mắt đắm say hay mùa xuân đang về
Khói thuốc bâng khuâng ly café
Tiếng hát tiếng hát cao nguyên như ngàn xưa vọng về
Ánh mắt soi trong ly café Ban Mê.”
Dù không phải nơi chôn nhau cắt rốn của mình, nhưng Ban Mê đã là thành phố mình yêu mến nhất bởi gần cả cuộc đời đã gắn bó với mảnh đất đỏ cao nguyên này.
Xin các bạn thông cảm cho mình chút xíu tình riêng với mảnh đất và con người nơi đây.
Đã một lần mình hứa với các bạn : “Rồi sẽ có một lần nào tôi sẽ kể cho các bạn về thành phố cao nguyên, xứ sở của nắng, gió, của ly cà phê Ban Mê, của những buôn làng, của rừng nguyên sinh, của đại ngàn xanh thẳm…”
Thực ra, những người con của Daklak đã làm thay mình việc đó rất tuyệt. Các bạn đã biết về Phố Núi Ban Mê với cây bút trẻ Quan Jun trong bài mở đầu cho chuyên mục Nước Việt Mến Yêu. Chị Linh Nga một cây cổ thụ của văn hóa nghệ thuật được rất nhiều người yêu mến. Hai anh Quý Ninh, Hồng Phúc qua những bài thơ rất quen thuộc và gần đây với những vần thơ họa trữ tình của chị Minh Tâm, cũng như những gương mặt còn rất trẻ đã tự thắp cho mình một ngọn lửa sáng của ước mơ đến từ tư duy tích cực như Viên Hy, Quang Nguyễn và Thảo Uyên.
Hôm nay trên Đọt Chuối Non, mình lại hân hạnh giới thiệu với các bạn một gương mặt mới: chị Tôn Nữ Ngọc Hoa. Thực ra nhiều người yêu thơ đã biết về chị qua nhiều bài thơ đăng báo và tập san văn nghệ Daklak. Chị Ngọc Hoa còn là đồng nghiệp và bạn của mình, nên mình hay gọi một cách vui là nhà thơ Huế- Ban Mê của tôi. Chị Hoa yêu thơ và làm thơ từ những năm học phổ thông ở xứ Huế (quê nội của mình).
Mời các bạn đọc bài thơ Người Về của chị Ngọc Hoa để thấy Ban Mê không chỉ đẹp, mà đã thành nỗi nhớ thật đầy với những hình ảnh đáng yêu trong thơ chị.
Thân ái chúc các bạn một ngày tươi vui với nhiều hương sắc trong khu vườn Đọt Chuối Non. 🙂
Huỳnh Huệ
NGƯỜI VỀ
Vướng dây nơi nào
Người để quên đâu
Lời hẹn cùng Ban Mê ?
Rón rén tháng mười
Nhiệt cuồng giêng hai
Tháng tư khát khao
Bước chân gió vang trong nắng
Dắt mùa khô qua mỏi mong .
Lướt thướt vai mưa
Chưa thấy người đâu
Rượu ủ đầy nỗi nhớ
Chờ tay vít
Cần oằn cong vẻ muôn dấu hỏi
Men hứa mùa say
Chao đảo nhip chiêng
Vướng dây nơi nào
Để rớt góc tim
Để lạc bước chân người buông lời hẹn
Hay phố nhiều ngổn ngang ít nồng nàn đằm thắm
Hay chưa đủ yêu
Người chưa đi hết nỗi tơ vò.
Vốc chùm mưa
Khe khẽ gọi tên
Lời hẹn nhói đau lòng suối
Giọt cà phê tròn căng hạt đắng
Thả hương thẫm tím trời chiều .
Chôn nhau, cắt rốn quê hương
Dẩu đi xa khuất vẫn thương nhớ về.
Nhớ dòng sông với trăng thề
Cánh đồng bát ngát bốn bề lúa thơm.
Nhớ ngày nhỏ bé đi nơm
Đặt lờ bắt cá Rô hờm,Tôm xanh .
Ngẩn ngơ tôi cũng như anh
Đùa vui tắm mát, tranh dành chuối phao.
Chuồn chuồn cắn rốn thuở nào
Chuyện xưa dỉ vãng đã vào tâm can.
Lớn lên mỗi đứa, mỗi đàng
Chuổi ngày thơ ấu muôn ngàn yêu thương.
Nhớ ngày từ giã quê hương
lòng tôi xao xuyến nẻo đường dần xa.
Còn đâu tổ ấm,mái nhà
một thời gắn bó đậm đà khó phai .
Đến quê hương mới tương lai
Giờ đây trở lại vẫn hoài thuở xưa.
Hàn huyên nói mấy cho vừa
Bạn -Tôi tâm sự chuyện xưa chúng mình.
Quê hương yêu dấu thắm tình
Xa rồi vẫn nhớ nơi mình sinh ra.
Dẫu quê hương mới phồn hoa
Đâu bằng đất Mẹ, quê Cha nồng nàn.
Lá rơi
Lãng đãng
Lá rơi
Gió lay lành lạnh
Sương dời nao nao
Mờ mờ đồi thấp đồi cao
Như mộng như ảo tan vào hư không
Biết rằng không, biết là không
Thế nhưng cũng cứ lòng vòng loanh quanh
Thu vàng ngập cổng rêu xanh
Nhớ
Khi em mở lòng lành cho tôi
Tim em rất đỗi mồ côi
Nhưng tôi cứ lại chẳng thôi ngù ngờ
Vô minh nào có bến bờ
Cho nên giữa những cõi hờ lang thang
. . .
Tôi chỉ muốn nói tên tôi là Emmanuel Jal. Và tôi đã đi một đoạn đường dài. Tôi vẫn đang kể lại một câu chuyện rất đau đớn cho tôi. Đó là một hành trình khó khăn cho tôi, đi vòng thế giới, kể chuyện đời tôi trong một quyển sách. Và kể như tôi đang kể. Và cách dễ nhất là kể bằng âm nhạc.
Vậy tôi đã tự gọi tôi là “đứa con của chiến tranh.” Tôi làm những điều này vì một bà cụ trong làng tôi, đã mất hết con cái. Không có tờ báo nào nói lên nỗi đau của bà, và bà muốn thay đỗi xã hội. Và tôi làm những điều này cho một người đàn ông trẻ muốn tạo ra thay đổi nhưng không biết cách nào để lên tiếng vì anh ta không biết viết. Và không có Internet, như Facebook, MySpace, YouTube, để họ nói.
Và ly’ do khác để tôi tiếp tục đẩy câu chuyện này, những câu chuyện đớn đau này ra, là những giấc mơ tôi có. Đôi khi giống như tiếng của người chết bảo tôi, “Đừng bỏ cuộc. Cứ gắng đi.” Vì đôi khi tôi muốn ngừng và không muốn làm nữa. Bởi vì tôi không biết tôi đang đưa mình đi đâu.
Tôi sinh ra vào thời khó khăn nhất, khi nước tôi đang có chiến tranh. Tôi thấy làng tôi cháy. Cả thế giới đầy y’ nghĩa của tôi, tôi thấy nó biến mất trước mắt tôi. Tôi thấy cô tôi bị hãm hiếp khi tôi chỉ 5 tuổi. Mẹ tôi chết vì chiến tranh. Các anh chị của tôi thất lạc tứ tán. Và cho đến ngày nay, tôi và ba tôi xa lạ nhau và tôi vẫn còn vấn đề với ông.
Không chỉ thế, năm lên 8 tôi trở thành một chiến binh trẻ con.
Tôi chẳng biết chiến tranh để làm gì. Nhưng một điều tôi biết là một hình ảnh tôi thấy vẫn nằm trong đầu. Khi ở trong trại huấn luyện tôi nói: “Tôi muốn giết càng nhiều người Hồi giáo và càng nhiều người Ả rập càng tốt.” Chương trình huấn luyện chẳng dễ dàng gì. Nhưng đó là động lực. Tôi chỉ muốn trả thù cho gia đình. Tôi muốn trả thù cho làng tôi.
May mắn thay, nhiều điều đã thay đổi và tôi khám phá ra sự thật. Cái giết chúng tôi không phải là Hồi giáo, không phải Ả rập. Mà là ai đó ngồi nơi nào đó lũng đọan hệ thống, và dùng tôn giáo để lấy được cái họ muốn rút ra từ chúng tôi—dầu lửa, kim cương, vàng và đất. Biết được sự thật cho tôi một vị thế lựa chọn, tôi nên tiếp tục hận thù, hay buông xả?
Tôi chọn tha thứ. Và ngày nay tôi ca hát với người Hồi giáo. Tôi múa với họ. Tôi còn có được một cuốn phim ra đời tên War Child (Đứa con của chiến tranh) do người Hồi giáo tài trợ. Vậy đau đớn đã ra đi. Nhưng câu chuyện của tôi rất lớn. Vậy bây giờ tôi đi theo cách khác. Dễ hơn cho tôi. Tôi sẽ đọc cho các bạn nghe một bài thơ tên là “Sức mạnh của tội ác.” Trong album “War Child” của tôi. Tôi kể câu chuyện đời tôi. Trong một chuyến đi của tôi khi tôi bị cám dỗ muốn ăn thị bạn mình vì chúng tôi không có thực phẩm và chúng tôi có 400 người. Chỉ 16 người sống sót chuyến đó. Vậy tôi hy vọng các bạn sẽ nghe điều này. Những giấc mơ của tôi như cấu xé. Hàng phút giây.
Tiếng người vang trong đầu, tiếng của các bạn tôi đã bị giết.
Bạn như Lual chết bên cạnh tôi,
Chết đói. Trong rừng cháy, và nền sa mạc.
Kế đó là lượt tôi, nhưng Giêsu nghe tiếng tôi khóc
Khi tôi muốn ăn thịt rửa nát của bạn tôi
Chúa an ủi tôi
Chúng tôi tấn công làng mạc, cướp gà, dê, cừu
Cái gì cũng được.
Tôi biết vậy là tồi. Nhunưg chúng tôi cần thực phẩm.
Và vì vậy tôi bị bắt phải phạm tội,
Phải phạm tội để sống
Phải phạm tội để sống
Đôi khi ta phải thua để thắng
Đừng bỏ cuộc. Đừng bỏ cuộc.
Xa nhà từ hồi mười một
Năm sau, sống với cây AK-47 lủng lẵng bên hông
Ngủ mở một mắt
Chạy, lủi, giả chết và trốn
Tôi đã thấy dân tộc tôi chết như ruồi
Nhưng tôi chưa bao giờ thấy xác chết
Ít ra là xác chết do tôi giết
Nhưng ngay cả khi tôi thắc mắc, tôi không xuội
Súng nổ như sấm sét
Khi đứa bé rất nhỏ và hiền dịu
Những lời không thể quên được, tôi vẫn nhớ
Tôi thấy người trung sĩ chỉ huy giơ cao tay
Không rút lui, không đầu hàng
Tôi bị mắc trong vòng cháy của bi kịch
Đức con của chiến tranh, không mẹ
Vẫn chiến đấu cho câu chuyện đời mình
Nhưng trong cuộc chiến mới này tôi không chỉ một mình trong vở kich
Không ngồi, không ngừng, đi đến đỉnh
Tôi hoàn toàn hiến dâng như cảnh binh yêu nước
Tôi chiến đấu ngày đêm
Đôi khi tôi sai và các bạn khác sửa lại
Như là tôi đang sống trong mơ
Lần đầu tiên tôi cảm thấy được là người
A! Những đứa bé của Darfur
Những cái bụng đói cho TV, và đó là lý đo tôi đang chiến đấu
Tôi bỏ nhà. Không biết ngày trở lại
Quê hương tôi rách nát vì chiến tranh
Nhạc tôi thường nghe là bom và tiếng súng
Nhiều người chết quá đến nỗi tôi không khóc nữa
Hỏi Chúa, tôi sinh ra để làm gì?
Và tại sao đồng bào tôi nghèo quá?
Và tại sao, tại sao khi mọi trẻ em học đọc và viết
Tôi học đánh nhau
Tôi ăn ốc, diều hâu, thỏ, rắn, và bất cứ cái gì cựa quậy
Tôi sẵn sàng ăn
Tôi biết đó là xấu hổ. Nhưng trách ai?
Đó là câu chuyện của tôi sẻ chia như bài học.
.
.
Điều cho tôi sức mạnh và thúc đây tôi đi là âm nhạc của tôi. Tôi chẳng bao giờ gặp được ai để kể chuyện để họ tư vấn hay chữa tôi. Vì vậy âm nhạc là thuốc chữa. Tôi đã đến được nơi tôi thấy thiên đàng. Nơi tôi có thể vui, có thể là một đứa bé trở lại, trong vũ, trong nhạc. Một điều tôi biết vê âm nhạc, là âm nhạc là điều duy nhất có thể vào các tế bào của bạn, tâm trí, quả tim của bạn, ảnh hưởng linh hồn bạn và tinh thần bạn, và có thể ảnh hưởng ngay cả cách sống của bạn mà bạn chẳng biết. Âm nhạc là điều duy nhất có thể kéo bạn ra khỏi giường và làm chân bạn nhịp, kể cả khi không muốn. Âm nhạc mạnh đến nỗi tôi thường so sánh âm nhạc và sức mạnh của tình yêu. Các bạn biết không, nếu bạn yêu một con cóc, vậy là xong.
Một minh chứng cho lời nói của tôi về sức mạnh của âm nhạc là lúc tôi còn là một chiến binh tôi ghét người miền bắc. Nhưng tôi lại không ghét âm nhạc của họ. Vì vậy chúng tôi liên hoan và nhảy múa với nhạc của họ. Và điều làm tôi giật mình là một ngày nọ một người nhạc sĩ Ả rập đến và hát cho binh sĩ. Và tôi nhảy muốn gãy cả chân. Nhưng tôi thắc mắc về điều đó. Và bây giờ tôi viết nhạc, tôi biết âm nhạc mạnh đến thế nào.
Vậy chuyện gì đang xảy ra. Tôi đang trên một hành trình nhức nhối. Hôm nay là ngày thứ 233 tôi chỉ ăn tối. Không ăn sáng và trưa. Và tôi đang khởi động một chiến dịch gọi là “Mất để Thắng”. Tôi đang mất để tôi có thể thắng cuộc chiến tôi đang chiến đấu. Vì vậy tôi tặng buổi ăn sáng và trưa của tôi cho một tổ chức từ thiện mà tôi thiết lập vì tôi muốn xây một trường học ở Sudan.
Và tôi làm việc này vì dân tôi ở nước tôi thường xuyên làm thế, mọi người chỉ ăn một bữa ăn một ngày. Ở trời Tây này, tôi cũng chọn không ăn. Để trong làng tôi, đám nhỏ, thường nghe BBC hay radio, và chúng nó đang đợi để biết, ngày nào Emmanuel ăn sáng có nghĩa là anh ấy đã tìm được đủ tiền để xây trường cho chúng ta. Vì vậy tôi đã hứa “Tôi không ăn sáng.” Tôi tưởng là tôi đã nỗi tiếng đủ để tìm đủ tiền trong một tháng, nhưng tôi đã được làm cho khiêm tốn lại.
Vì vậy mà tôi đã tốn 232 ngày. Và tôi nói, “Không ngừng cho đến khi có đủ tiền.” Và trên Facebook, MyySpace, người to cho 3 đôla. Số tiền nhỏ nhất là 20 cents. Ai đó cho 20 cents trên mạng. Tôi không hiểu làm sao người ta làm được. Nhưng điều đó làm tôi rất cảm động.
Và giáo dục quan trọng cho tôi đến nỗi tôi sẵn sàng chết cho giáo dục. Tôi bằng lòng chết vì nó. Bởi vì tôi biết giáo dục có thể làm gì cho đồng bào tôi. Giáo dục soi sáng đầu óc, cho bạn nhiều cơ hội, và bạn có thể sống sót. Dân tộc tôi đã bị què quặt. Quá nhiều năm chúng tôi phải sống nhờ viện trợ. Bạn có thể thấy các gia đình 20, 30 tuổi trong trại tị nạn. Họ chỉ sống nhờ thực phẩm từ trên trời, do Liên Hợp Quốc thả xuống.
Vì vậy bạn sẽ giết cả thế hệ nếu bạn chỉ cho họ thực phẩm viện trợ. Nếu ai muốn giúp đỡ, đây là điều chúng ta cần. Cho chúng tôi vật dụng. Cho nông dân vật dụng. Đó chính là mưa. Phi châu rất phì nhiêu. Họ có thể trồng trọt. Đầu tư vào giáo dục. Giáo dục để chúng tôi có các định chế mạnh có thể gây nên cách mạng để thay đổi mọi sự. Bởi vì chúng tôi có những người lớn tuổi đang gây chiến ở Phi Châu. Họ sẽ chết sớm. Nhưng nếu các bạn đầu tư vào giáo dục thì các bạn có thể thay đổi Phi Châu. Đó là điều tôi đang hỏi nhờ các bạn.
Để làm được chuyện đó tôi đã lập một tổ chức gọi là Gua Africa. Chúng tôi đưa các em vào trường. Và bây giờ, chúng tôi có Kaplan University. Chúng tôi có 40 em, cựu chiến binh, cùng với bất cứ ai chúng tôi muốn giúp đỡ. Tôi nói, “tôi sẽ thực hành.” Và với những người đang đi theo tôi và giúp đỡ tôi. Đó là điều tôi muốn làm để thay đổi, để tạo nên một thế giới mới.
Tối sắp hết giờ. Vậy tôi sẽ hát một bài. Tôi sẽ hỏi các bạn đứng dậy để ca ngợi cuộc đời của một nhân viên từ thiện Anh quốc tên Emma McCune, người đã làm tôi có thể đứng ở đây. Tôi sẽ hát bài này để gợi hứng cho các bạn về việc Emma đã làm sao để tạo nên thay đổi. Chị đã đến nước tôi và biết tầm quan trọng của giáo dục.
Chị nói cách duy nhất để giúp Sudan là đầu tư vào phụ nữ, giáo dục họ, giáo dục trẻ em. Để họ có thể đến và tạo nên một cuộc cách mạng trong xã hội phức tạp này. Cuối cùng chị còn lấy một người chỉ huy của SPLA (Quân Đội Nhân Dân Giải Phóng Sudan). Chị giải cứu hơn 150 chiến binh trẻ em. Một trong số những đứa bé đó là tôi. Và lúc này tôi muốn mời các bạn cùng với tôi vinh danh Emma. Các bạn đã sẵn sàng chưa?
Bài này cho Emma McCune
Thiên thần từ trời Tây đến một chiều
Tôi có đây vì chị đã cứu tôi
Tôi hãnh diện được là di sản của chị
Cám ơn. Chúa chúc lành cho chị. Hãy yên nghĩ.
Tôi có thể đã là gì? Tôi!
Nếu Emma không cứu tôi? Tôi có thể đã là gì?
Tôi có thể đã là gì? Tôi! Một người tị nạn đói. Tôi có thể đã là gì?
Tôi có thể đã là gì? Tôi!
Nếu Emma không cứu tôi? Vâng!
Vâng! Vâng!
Bạn có thể đã thấy mặt tôi trên TV
Bụng ỏng, đói
Ruồi bu trên mắt, đầu quá lớn cho thân
Chỉ là một đứa bé đói
Chạy ở Phi Châu, sinh ra để man dại
Cảm ơn Chúa, cảm ơn Đấng Quyền Năng
Đã gửi thiên thần cứu tôi
Tôi có ly’ do để sống trên Trái Đất
Vì tôi biết hơn nhiều người là một mạng người giá bao nhiêu
Tôi phải có công việc và đứng vững
Tôi đi qua núi, nhảy và phi
Tôi không là thiên thần, nhưng hy vọng là tôi sẽ thành thiên thần
Và nếu là thiên thân, tôi mong được như Emma McCune
Tôi! Tôi có thể đã là gì? Tôi!
Nếu Emma không cứu tôi?
Tôi có thể đã là gì?
Tôi có thể đã là gì? Tôi!
Một người tị nạn đói
Tôi có thể đã là gì?
Tôi có thể đã là gì? Tôi!
Nếu Emma khôgn cứu tôi?
Vâng, vâng!
Tôi có thể đã chết đói
Hay chết gì bệnh gì đó
Tôi có thể đã lớn lên vô giáo dục
Chỉ là một người tị nạn
Tôi đứng đây vì có người lo
Tôi đứng đây vì có người dám làm
Tôi biết có nhiều Emma ngòai kia
Đang đợi và cố để cứu một đứa bé
Tôi có thể đã là gì? Nếu Emma không cứu tôi?
Tôi có thể đã là gì? Tôi có thể đã là gì?
Một người tị nạn đói
Tôi nhớ khi còn nhỏ
Tôi không biết đọc biết viết
Bây giờ tôi lớn, tôi có học
Trời cao là giới hạn và ly tôi tràn đầy
Tôi đã cầu nguyện cho ngày này đến
Và cầu rằng thế giới có khôn ngoan
Và giúp một đứa bé cần giúp
Thay vì chống lại
Vâng, thay vì chống lại, vâng!
Ngồi và đợi chính trị giải quyết vấn đề
Điều đó sẽ chẳng xảy ra
Họ chỉ ngồi trên mông
Nổ nắp sâm banh và chà đạp chúng dân
Tôi đã là chiến binh trẻ em
Nhưng tôi vẫn còn nhân phẩm
Tôi phải nói lần nữa
Nếu Emma không cứu tôi?
Tôi có thể đã là một xác chết trên bình nguyên Châu Phi
Có ai ở đây ngồi phía sau, tình yêu
La tên Emma, các bạn
Vâng tôi đang điên
Tôi có thể đã là gì?
Nếu Emma không cứu tôi?
Tôi có thể đã là gì?
Một người tị nạn đói
Tôi có thể đã là gì?
Nếu Emma không cứu tôi?
Vâng, vâng
Vâng, có thể tôi đã chết đói
Hay chết vì bệnh gì đó
Tôi có thể đã lớn lên vô giáo dục
Chỉ là một người tị nạn
Cảm ơn
Hãy đi cứu một em bé
.
.
I just want to say my name is Emmanuel Jal. And I come from a long way. I’ve been telling a story that has been so painful for me. It’s been a tough journey for me, traveling the world, telling my story in form of a book. And also telling it like now. And also, the easiest one was when I was doing it in form of a music.
So I have branded myself as a war child. I’m doing this because of an old lady in my village now, who have lost her children. There is no newspaper to cover her pain, and what she wants to change in this society. And I’m doing it for a young man who want to create a change and has no way to project his voice because he can’t write. Or there is no Internet, like Facebook, MySpace, YouTube, for them to talk.
Also one thing that kept me pushing this story, this painful stories out, the dreams I have. Sometimes is like the voices of the dead, that I have seen would tell me, “Don’t give up. Keep on going.” Because sometime I feel like stopping and not doing it. Because I didn’t know what I was putting myself into.
Well I was born in the most difficult time, when my country was at war. I saw my village burned down. The world that meant a lot to me, I saw it vanish in my face. I saw my aunt in rape when I was only five. My mother was claimed by the war. My brothers and sisters were scattered. And up to now, me and my father were detached and I still have issues with him. Seeing people die every day, my mother crying, it’s like I was raised in a violence. And that made me call myself a war child.
And not only that, when I was eight I became a child soldier.
I didn’t know what was the war for. But one thing I knew was an image that I saw that stuck in my head. When I went to the training camp I say, “I want to kill as many Muslims, and as many Arabs, as possible.” The training wasn’t easy. But that was the driving force. Because I wanted to revenge for my family. I wanted to revenge for my village.
Luckily now things have changed because I came to discover the truth, What was actually killing us wasn’t the Muslims, wasn’t the Arabs. It was somebody sitting somewhere manipulating the system, and using religion to get what they want to get out of us. Which is the oil, the diamond, the gold and the land. So realizing the truth give me a position to choose, should I continue to hate, or let it go?
So I happened to forgive. Now I sing music with the Muslims. I dance with them. I even had a movie out called “War Child,” funded by Muslim people. So that pain has gone out. But my story is huge. So I’m just going to go into a different step now. Which is easier for me. I’m going to give you poem called “Forced to Sin.” Which is from my album “War Child.” I talk about my story. One of the journey that I tread when I was tempted to eat my friend because we had no food and we were like around 400. And only 16 people survived that journey. So I hope you’re going to hear this.
My dreams are like torment. My every moment.
Voices in my brain, of friends that was slain.
Friends like Lual who died by my side,
of starvation. In the burning jungle, and the desert plain.
Next was I, but Jesus heard my cry
as I was tempted to eat the rotten flesh of my comrade.
He gave me comfort.
We used to raid villages, stealing chickens, goats and sheeps.
Anything would cut it.
I knew it was rude. But we needed food.
And therefore I was forced to sin, forced to sin to make a living.
Forced to sin to make a living.
Sometimes you gotta lose to win.
Never give up. Never give in.
Left home at the age of seven.
One year later, live with an AK-47 by my side.
Slept with one eye open wide.
Run, duck, play dead and hide.
I’ve seen my people die like flies.
But I’ve never seen a dead body,
at least one that I’ve killed.
But still as I wonder, I won’t go under.
Guns barking like lightning and thunder.
As a child so young and tender,
Words I can’t forget I still remember.
I saw sergeant command raising his hand,
no retreat, no surrender.
I’m caught in the burn of the drama.
War child, child without a mamma,
still fighting in the saga.
Yet as I wake this new war I’m not alone in this drama.
No sit or stop, as I reach for the top
I’m fully dedicated like a patriotic cop.
I’m on a fight, day and night.
Sometime I’m do wrong and other to make things right.
It’s like I’m living a dream.
First time I’m feeling like a human being.
Ah! The children of Darfur.
Your empty bellies on the telly and it’s you that I’m fighting for.
Left home. Don’t even know the day I’ll ever return.
My country is war-torn.
Music I used to hear was bombs and fire of guns.
So many people die that I don’t even cry no more.
Ask God, question what am I here for.
And why are my people poor.
And why, why when the rest of the children were learning how to read and write,
I was learning how to fight.
I ate snails, vultures, rabbits, snakes, and anything that had life.
I was ready to eat.
I know it’s a shame. But who is to be blamed?
That’s my story shared in the form of a lesson.
(Applause) Thank you. (Applause)
What energized me and kept me going is the music I do. I never saw anybody to tell my story to them so they could advise me or do therapy. So the music had been my therapy for me. It’s been where I actually see heaven. Where I can be happy, where I can be a child again, in dances, through music. So one thing I know about music, music is the only thing that has power to enter your cell system, your mind, your heart, influence your soul and your spirit, and can even influence the way you live without even you knowing. Music is the only thing that can make you want to wake up your bed and shake your leg, without even wanting to do it. And so the power music has I normally compare to the power love when love doesn’t see a color. You know, if you fall in love with a frog, that’s it.
One testimony about how I find music is powerful is when I was still a soldier back then. I hated the people in the north. But I don’t know why I don’t hate their music. So we party and dance to their music. And one thing that shocked me is one day an Arab musician to come and entertain the soldiers. And I almost broke my leg dancing to his music. But I had this question. So now I’m doing music so I know what the power of music is.
So what’s happening here? I’ve been in a painful journey. Today is day number 233 in which I only eat dinner. I don’t eat breakfast. No lunch. And I’ve done a campaign called Lose to Win. Where I’m losing so that I could win the battle that I’m fighting now. So my breakfast, my lunch, I donate it to a charity that I founded because we want to build a school in Sudan.
And I’m doing this because also it’s a normal thing in my home, people eat one meal a day. Here I am in the West. I choose not to. So in my village now, kids there, they normally listen to BBC, or any radio, and they are waiting to know, the day Emmanuel will eat his breakfast it means he got the money to build our school. And so I made a commitment. I say, “I’m gonna not eat my breakfast.” I thought I was famous enough that I would raise the money within one month. But I’ve been humbled. (Laughter)
So it’s taken me 232 days. And I said, “No stop until we get it.” And like it’s been done on Facebook, MySpace. The people are giving three dollars. The lowest amount we ever got was 20 cents. Somebody donated 20 cents online. I don’t know how they did it. (Laughter) But that moved me.
And so, the importance of education to me is what I’m willing to die for. I’m willing to die for this. Because I know what it can do to my people. Education enlighten your brain, give you so many chances, and you’re able to survive. As a nation we have been crippled. For so many years we have fed on aid. You see a 20-years-old, 30-years-old families in a refugee camps. They only get the food that drops from the sky, from the U.N.
So these people, you’re killing a whole generation if you just give them aid. If anybody want to help us this is what we need. Give us tools. Give the farmers tools. It’s rain. Africa is fertile. They can grow the crops. (Applause) Invest in education. Education so that we have strong institution that can create a revolution to change everything. Because we have all those old men that are creating wars in Africa. They will die soon. But if you invest in education then we’ll be able to change Africa. That’s what I’m asking. (Applause)
So in order to do that, I founded a charter called Gua Africa. Where we put kids in school. And now we have Kaplan University. We have like 40 kids, ex-child soldiers mixed with anybody we feel like we want to support. And I said “I’m going to put it in practice.” And with the people that are going to follow me and help me do things. That’s what I want to do to change, to make a difference in the world.
Well now, my time is going. So I want to sing a song. But I’ll ask you guys to stand up so we celebrate the life of a British aid worker called Emma McCune that made it possible for me to be here. I’m gonna sing this song. Just to inspire you how this woman has made a difference. She came to my country and saw the importance of education.
She said the only way to help Sudan is to invest in the women, educating them, educating the children. So that they could come and create a revolution in this complex society. So she even ended up marrying a commander from the SPLA. And she rescued over 150 child soldiers. One of them happened to be me. And so at this moment I want to ask to celebrate Emma with me. Are you guys ready to celebrate Emma?
Audience: Yes!
Emmanuel Jal: All right.
♫ This one goes to Emma McCune ♫
♫ Angel to the west came one afternoon ♫
♫ I’m here because you rescued me ♫
♫ I’m proud to be part of your legacy ♫
♫ Thank you. Bless you. R-I-P ♫
♫ What would I be? Me! ♫
♫ If Emma never rescued me? What would I be? ♫
♫ What would I be? Me! ♫ ♫ Another starving refugee ♫ ♫ What would I be? ♫
♫ What would I be? Me! ♫
♫ If Emma never rescued me? Yeah! ♫
♫ Yeah! Yeah! ♫
♫ You would have seen my face on the telly ♫
♫ Fat hungry belly ♫
♫ Flys in my eyes, head too big for my size ♫
♫ Just another little starving child ♫♫
♫ Running around in Africa, born to be wild ♫
♫ Praise God, praise the Almighty ♫
♫ for sending an angel to rescue me ♫
♫ I got a reason for being on this Earth ♫
♫ ‘Cause I know more than many what a life is worth ♫
♫ I better get a job and stand my ground ♫
♫ I’m going over mountains, leaps and bounds ♫
♫ I ain’t an angel, hope I’ll be one soon ♫
♫ And if I am, I wanna be like Emma McCune ♫
♫ Me! What would I be? Me! ♫
♫ If Emma never rescued me? ♫
♫ What would I be? ♫
♫ What would I be? Me! ♫
♫ Another starving refugee ♫
♫ What would I be? ♫
♫ What would I be? Me! ♫
♫ If Emma never rescued me? Yeah! Yeah!♫
♫ Yeah, Yeah! ♫
♫ I would have probably died from starvation ♫
♫ Or some other wretched disease ♫
♫ I would have grown up with no education ♫
♫ Just another refugee ♫
♫ I stand here because somebody cared ♫
♫ I stand here because somebody dared ♫
♫ I know there is a lot of Emmas out there ♫
♫ Who is waiting and trying to save a life of a child ♫
♫ What would I be? Me! ♫ ♫ If Emma never rescued me? ♫
♫ What would I be? ♫ ♫ What would I be? ♫
♫ Another starving refugee ♫
♫ I remember the time when I was small ♫
♫ When I couldn’t read or write at all ♫
♫ Now I’m all grown up, I got my education ♫
♫ The sky is the limit and the cup is running over ♫
♫ How I prayed for this day to come ♫
♫ And I pray that the world find wisdom ♫
♫ To give the boy in need some assistance ♫
♫ Instead of putting up resistance, Yeah ♫
♫ Sitting and waiting for the politics to fix this ♫
♫ It ain’t gonna happen ♫
♫ They’re all sitting on they asses ♫
♫ Popping champagne and scrunching up the masses ♫
♫ Coming from a refugee boy-soldier ♫
♫ But I still got my dignity ♫
♫ I gotta say it again ♫
♫ If Emma never rescued me ♫
♫ I’d be a corpse on the African plain ♫
♫ Is there anybody who’s here in the back, some love ♫
♫ Big scream for Emma everybody ♫
♫ Yeah! I’m gonna get crazy now ♫
♫ What would I be? ♫
♫ If Emma never rescued me? ♫
♫ What would I be? ♫
♫ Another starving refugee ♫
♫ What would I be? ♫
♫ If Emma never rescued me? ♫
♫ Yeah, Yeah ♫
♫ Yeah, I would have probably died from starvation ♫
♫ Or some other wretched disease ♫
♫ I would have grown up with no education ♫
♫ Just another refugee ♫
(Applause) Thank you. (Applause)
Go save a life of a child. (Applause)