Mình viết bài này năm 2013. Nay
đăng lại với một, hai chỉnh sửa nhỏ,
và dịch sang tiếng Anh.

I wrote this article in 2013. Now
I repost it with a couple of small updates
and tranlaste it into English.

Ảnh đầu bài – Title picture:
“Peter and the early Church.”

Chào anh chị em,

Mỗi năm trong mùa Giáng Sinh, mình lại suy nghĩ mãi về điều mà mình gọi là hiện tượng kỳ diệu về Chúa Giêsu và sự khởi nguyên của Kitô giáo.

Chúng ta có một anh thợ mộc sinh ra trong gia đình nghèo khó, không học hành chính thống cao cấp, ngoại trừ biết rành Thánh kinh, có lẽ nhờ đi nhà thờ thường xuyên từ bé. Năm 30 tuổi anh này đột nhiên đi giảng đạo, (Luke 3:23) dù rằng trước đó chưa làm trợ lý giảng đạo cho ai cả. Rất nhiều người trong ĐCN xấp xỉ trên dưới 30 tuổi. Dù thời đó 30 tuổi xem như là già hơn 30 tuổi ngày nay, nhưng cũng là một tuổi chỉ thuộc loại nửa đời người.

Chọn đệ tử đầu tiên thì chỉ có 12 người, (Matthew 10:2-4, Luke 6:14-16, Mark 3:16-19), đa số là người đánh cá, một chữ cũng không rành. Chẳng nghe nói đệ tử nào ăn học bằng cấp gì cả – ngoại trừ Matthew có ăn học và làm nghề thu thuế cho người La Mã và, do đó, bị người Do Thái cho là phản quốc.

Và giảng đạo chỉ được ba năm. (Giêsu dự 3 lễ Vượt Qua trong thời gian giảng đạo – John 2:13, John 6:4 John 11:55).

(Mình đã viết trà đàm gần 14 năm, hơn 5 ngàn bài, số lượng lớn có lẽ gần bằng hàng ngàn lần các lời nói của Giêsu được ghi chép lại).

Và bị hành hình, với những lý do mà đọc Thánh kinh ta cũng chẳng rõ là gì.

Mình có cảm tưởng lý do chính là vì các điều Giêsu dạy trực tiếp thách thức tư duy và tổ chức của xã hội của Do Thái thời đó:

– Lấy lề luật giáo hội (và cũng là lề luật quốc gia) để mà áp bức người dân, (Matthew 23:1-4, Luke 11:46), trong khi Giêsu dạy lấy mến Chúa yêu người làm chính, (Matthew 22:37-40, Mark 12:28-31, Luke 10:25-28, John 13:34-35).

– Lấy trừng phạt làm chính, trong khi Giêsu dạy tha thứ và yêu thương làm chính. (Matthew 22:37-39, Luke 6:27-28, 35, Matthew 6:12, Luke 23:34, John 13:34).

– Xã hội có nhiều giai cấp, (Pharisees, Sadducees, giới thu thuế, nông dân và người nghèo, nô lệ), trong khi Giêsu xóa bỏ giai cấp và thường chung đụng với người hạ tiện và người “tội lỗi”. (Matthew 2o:25-28, Mark 10:42-45, Luke 14:12-14, xem thêm Matthew 9:10-13, Mark 2:15-17, Luke 5:29-32, Luke 15:1-2).

– Xem thường tất cả dân tộc không phải là Do Thái. Xem họ như người ngoại đạo. Trong khi Giêsu xem tất cả mọi người của mọi dân tộc đều là con cái của Thượng đế. (Matthew 15:21-28, John 4:1-42).

Nói chung là các lời dạy của Giêsu trực tiếp lung lay cấu trúc của xã hội Do Thái. Do đó các quý vị chức sắc Do Thái yêu cầu quan chức La Mã (Rome) trị tội Giêsu, trong khi các quan chức La Mã cũng chẳng biết Giêsu có tội gì. (Luke 23:4, Luke 23:14, Matthew 27:24).

Nhưng quan chức La Mã là người cai trị, muốn làm vui lòng kẻ bị trị là quan chức Do Thái, nên làm theo yêu cầu của người Do Thái, xử tử Giêsu. (Matthew 27:24).

Đa số quan chức hai bên đều tin rằng với một nhóm người nhỏ nhoi ít học như vậy, giết người thủ lĩnh thì coi như nhóm đó sẽ chết. (John 11:47-53, Matthew 26:31, Mark 14:27).

Nhưng lịch sử đã cho thấy, nhóm người lớ ngớ rắn mất đầu đó đã không chết, dù là rất sợ. Và chỉ sau vài mươi ngày sợ hãi sau khi thầy chết, là hăng hái ra đường tuyên xưng Giêsu đấng cứu rỗi. (Acts 2:14, Acts 2: 14-41, Acts 4:13, Acts 4:31).

Rốt cuộc 12 đệ tử, thì có một người tự tử — Juda, người đã bán thầy mình cho quân La Mã. 10 người còn lại đều lần lượt bị tử hình. Chỉ có một người – John, người viết sách Tin Mừng của John – bị đầy đi đảo xa và được sống đến hơn 80.

Và nhóm tín đồ đầu tiên, càng bị bách hại, càng trốn chui trốn nhủi, thì họ lại càng đông.

Đến hơn 300 năm sau, Đại Đế La Mã Constantine theo Kitô giáo, biến Kitô giáo thành quốc giáo của đế quốc La Mã, và giáo hội bị bách hại bỗng nhiên trở thành quyền lực số một của thế giới thời đó.

(Constantine đặt thủ đô của của vương quốc Kitô của ông ở miền Đông trong thành phố mang tên ông, Contanstinople. Ngày nay gọi là Istanbul, Turkey, nằm trên eo biển chiến lược Bosphorus Strait nối Châu Âu và Á Châu. Đó là vùng Chính thống giáo và có nhiều ảnh hưởng Ả-rập. Phần miền Tây của vương quốc của Constantine có thủ phủ là Rome và bao gồm Rome và Châu Âu – đó là thế giới của Công giáo và sau này thêm Tin lành)

Khúc khởi đầu cực kỳ khó khăn, và sự tồn tại và trưởng thành kì diệu, làm mình luôn hỏi: Điều gì đã làm cho một nhóm người ngớ ngẩn như vậy sống sót, trưởng thành, và tạo được một tôn giáo lớn nhất thế giới trong nhiều nghìn năm?

Vì Giêsu là Chúa?
Vì các môn đệ tin rằng Giêsu là Chúa?
Vì tư tưởng bình đẳng và yêu người của Giêsu?
Vì tất cả mọi điều trên?

Dù sao thì sự sống sót và trưởng thành vượt bực của Kitô giáo trong những điều kiện lịch sử như vậy là một phép lạ, vượt hẳn mọi suy tư logic của con người.

Qua hai ngàn năm, giáo hội quyền lực, như mọi tổ chức quyền lực khác của con người, đã có khi có nhiều sai phạm, vấp ngã, tội lỗi. Nhưng tận trong gốc rễ, ngay từ thời khởi thủy, giáo hội đã có được một cái gì đó cao quý và tinh tuyền—một giáo huấn triệt để về bình đẳng và tình yêu. Và, đương nhiên, với hỗ trợ đặc biệt của Đức Chúa Trời–bàn tay Chúa đã sờ đến trái tim của các môn đồ và những tín đồ đầu tiên.

Và bàn tay Chúa vẫn thường xuyên sờ đến trái tim của những ai trong chúng ta ngày nay thực sự yêu thương Chúa và yêu thương loài người.

Chúc các bạn luôn yêu Chúa và yêu người.

Với yêu thương,

Hoành

o0o

Một khởi đầu khó khăn và kì diệu – A difficult and miraculous beginning

Dear Brothers and Sisters,

Every year during Christmas, I keep thinking about what I call the miraculous phenomenon of Jesus and the origins of Christianity.

We have a carpenter born into a poor family, without a high-level formal education, except for knowing the Bible well, probably thanks to attending church regularly from a young age. At the age of 30, this man suddenly started preaching, (Luke 3:23), even though he had never been a preacher’s assistant before. Many people in the DCN community are around 30 years old. Although 30 years old was considered older than 30 is today, it was still only half a lifetime.

He chose only 12 disciples, (Matthew 10:2-4, Luke 6:14-16, Mark 3:16-19), mostly fishermen, illiterate. None of them had any formal education or qualifications – except for Matthew, who was educated and worked as a tax collector for the Romans, and was therefore considered a traitor by the Jews.

And he preached for only three years. (Jesus attended 3 Passover fests during his time of public preaching – John 2:13, John 6:4, John 11:55).

(I have written over 5,000 Tea Talk articles for nearly 14 years, a quantity perhaps near a thousand times more than the recorded words of Jesus.)

And he was executed, for reasons that even reading the Bible doesn’t fully explain.

My impression is that the main reason is that Jesus’ teachings directly challenged the thinking and the structure of Jewish society at that time:

– The used church law (which also was national law) to oppress the people, (Matthew 23:1-4, Luke 11:46), while Jesus taught loving God and loving neighbors as the primary principle. (Matthew 22:37-40, Mark 12:28-31, Luke 10:25-28, John 13:34-35).

– They prioritized punishment, while Jesus taught forgiveness and love as the primary principle. (Matthew 22:37-39, Luke 6:27-28, 35, Matthew 6:12, Luke 23:34, John 13:34).

– Their society had many classes, (Pharisees, Sadducees, tax collectors, farmers and the poors, slaves), while Jesus abolished class distinctions and often associated himself with the lowly and the “sinners.” (Matthew 2o:25-28, Mark 10:42-45, Luke 14:12-14, also Matthew 9:10-13, Mark 2:15-17, Luke 5:29-32, Luke 15:1-2).

– They looked down on all non-Jewish people, treating them as infidels, while Jesus treated all people of all nations as children of God. (Matthew 15:21-28, John 4:1-42).

In general, Jesus’ teachings directly shook the structure of Jewish society. Therefore, Jewish officials demanded that Roman officials punish Jesus, even though the Roman officials didn’t know what crime Jesus had committed. (Luke 23:4, Luke 23:14, Matthew 27:24).

But the Roman officials, wanting to please their oppressed Jewish rulers, complied with the Jewish demand and executed Jesus. (Matthew 27:24).

Most officials on both Roman and Jewish sides believed that killing their leader would be the end of such a small, uneducated group. (John 11:47-53, Matthew 26:31, Mark 14:27).

But history has shown that this little group, lacking a leader, did not perish, despite their fear. And after only a few dozen days of fear following their teacher’s death, they enthusiastically took to the streets proclaiming Jesus as the Savior. (Acts 2:14, Acts 2: 14-41, Acts 4:13, Acts 4:31).

Ultimately, of the twelve disciples, one committed suicide – Judas, who had betrayed his teacher to the Romans. The remaining ten were executed one after another. Only one – John, the writer of the Gospel of John – was exiled to a remote island and lived past 80.

And the first group of believers, the more they were persecuted and the more they hid, the more numerous they became.

Over 300 years later, Roman Emperor Constantine converted to Christianity, making it the state religion of the Roman Empire, and the persecuted Church suddenly became the world’s most powerful force at that time.

(Constantine established the capital of his Christian kingdom in the East in the city named after him, Constantinople. Today known as Istanbul, Turkey, it lies on the strategic Bosphorus Strait connecting Europe and Asia. It was Orthodox and heavily influenced by Arabs. The Western part of Constantine’s kingdom had its capital in Rome and encompassed Rome and Europe – the world of Catholicism and later Protestantism).

The extremely difficult beginning, and the miraculous survival and growth, always make me wonder: What allowed such a seemingly foolish group of people to survive, grow, and create the world’s largest religion for thousands of years?

Was it because Jesus was God?
Because the disciples believed Jesus was God?
Because of Jesus’s ideas of equality and love for humanity?
Because of all of the above?

In any case, the extraordinary survival and growth of Christianity under such historical conditions is a miracle, far beyond any human logical reasoning.

Over two thousand years, the powerful Church, like all other human power organizations, has at times made mistakes, stumbled, and committed sins. But at its very roots, from its earliest beginnings, the Church possessed something noble and pure—-a radical teaching of equality and love. And, of course, with the support of God—-the hand of God touched the hearts of the disciples and the first followers.

And the hand of God continues to touch the hearts of those of us today who truly love God and love humanity.

May we always be loving God and loving people.

With compassion,

Hoành

o0o

© copyright 2025
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
http://www.dotchuoinon.com