Chào anh chị em,

Kitano Gempo, trụ trì chùa Eihei, mất năm 1933 khi sư 92 tuổi. Sư đã cố gắng cả đời để không vướng mắc vào điều gì. Năm 20 tuổi, là khất sĩ, sư gặp một một khách lữ hành hút thuốc. Hai người đang đi xuống một dốc núi với nhau, họ nghỉ dưới một tàn cây. Người khách lữ hành mời Kitano hút thuốc, Kitano nhận, vì quá đói lúc đó.

“Hút thuốc thật là khoan khoái,” Kitano bình phẩm. Người kia cho Kitano một ống píp dư và ít thuốc và hai người chia tay.

Kitano cảm nhận: “Những thứ khoan khoái như thế có thể làm xáo trộn thiền định. Trước khi đi quá xa, ta phải ngưng ngay.” Vậy Kitano vất đi mấy thứ đồ hút.

Vào năm 23 tuổi Kitano học Kinh Dịch, nguyên lý sâu thẳm nhất về vũ trụ. Lúc đó là mùa đông và Kitano cần quần áo ấm. Sư viết thơ cho sư phụ ở cách đó cả trăm dặm, nói với sư phụ cái sư cần, và trao lá thơ cho một khách lữ hành nhờ chuyển. Gần cả mùa đông trôi qua và chẳng có hồi âm lẫn quần áo ấm. Vì vậy Kitano bốc quẻ Dịch, có dạy trong Kinh Dịch, để biết là lá thơ sư gởi có thất lạc không. Sư bói là lá thơ đã thất lạc. Một lá thơ sư nhận được của sư phụ sau đó chẳng nhắc gì về áo quần cả.

“Nếu ta có thể bói Dịch đúng đến như vậy, ta có thể lơ là thiền định,” Kitano cảm nhận. Vì vậy Kitano bỏ môn học tuyệt diệu này và không bao giờ dùng đến quyền lực của Kinh Dịch nữa.

Lúc 28 tuổi Kitano học thư pháp Trung Quốc và thi ca. Sư trở thành điêu luyện trong các nghệ thuật này đến nỗi sư phụ của sư ca ngợi sư. Kitano suy nghĩ: “Nếu ta không ngừng bây giờ, ta sẽ thành một thi sĩ, không là Thiền sư.” Vì vậy sư không bao giờ làm thơ nữa.

Bình:

• Zen master Kitano Gempo (1841 to 1933) trụ trì chùa Eihei, một trong những Thiền viện lớn nhất Nhật Bản. Trước khi đến Nhật, Kitano Gempo là sư trưởng của dòng Thiền Tào Động ở Hàn Quốc (lúc đó Hàn Quốc chưa chia đôi). Sư cũng là một trong những người thành lập chùa Tào Động Zenshui ở Los Angeles, Mỹ, năm 1937, Thiền viện đầu tiên ở Mỹ cũng như toàn vùng Bắc Mỹ.

• Vô chấp là gì?

Vô chấp là chẳng chấp vào đâu cả, chẳng bám víu vào bất cứ nơi nào, người nào, điều nào. “Ưng vô sở trụ nhi sanh kì tâm – không trụ vào đâu cả thì sinh tâm Giác Ngộ” (Kinh Kim Cang).

Nếu ta có thể theo đuổi điều gì — như kiếm thuật, thuật pha trà, thuật cắm hoa, xây chùa…– mà không dính mắc vào đó, thì đó là vô chấp. Nhưng theo đuổi những việc đó mà dính cứng vào chúng, thì lại là chấp.

• Chấp hay không, ta biết chính tâm ta. Người khác không thể nhìn bên ngoài mà biết được — Thiền sư không chấp vào phụ nữ nên không ôm phụ nữ, nhưng Thiền sư Tanzan, giáo sư triết lý tại Đại học Hoàng gia (Nhật), không chấp nào phụ nữ nên ôm kiều nữ đẹp qua vũng bùn.

Lòng ta ta biết.

• Biết mình biết người, trăm trận trăm thắng. Kitano biết mình yếu ớt, dễ rơi vào say đắm cái mình thích mà quên đi con đường chính của mình. Nên Kitano phải rời bỏ những gì đã cảm thấy yêu thích.

• Lời nhắn nhủ trong truyện này rất rõ:

1. Tất cả mọi thứ trên đời đều có thể làm ta vướng mắc, nếu ta không lưu ý. Hãy cảnh giác.

2. Vô chấp có nghĩa là không chấp, không bám vào bất kì điều gì.

• Nhưng không phải Kitano chấp vào Thiền sao?

Đúng là ta có thể bị chấp ngay vào Thiền (mà bỏ bê tất cả mọi thứ khác). Và rất nhiều nhà đạo học, các kẻ tu trì, bị bệnh này rất nặng. Tiếng Anh có từ “self-righteousness” để diễn tả bệnh này – những người làm đúng “sách” thường xem mình là đạo đức và phê phán những nguời không làm như mình là vô đạo đức.

Ở bên ngoài, ta có thể hỏi phải chăng Kitano chấp vào Thiền?

Nếu Kitano bám chấp vào Thiền thì làm sao Kitano có được Thiền, vì Thiền là không bám chấp vào đâu, kể cả bám chấp vào Thiền.

Người ta có thể vì không hiểu mà bám chấp vào Thiền, bám chấp vào Đạo.

Kinh Kim Cang, đoạn 17 viết: “Nếu có người nói Như Lai được pháp Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, này Tu-bồ-đề, thật không có pháp Phật được Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác… Thế nên Như Lai nói tất cả pháp đều là Phật pháp.”

Và Kinh Kim Cang, đoạn 27, viết: “Tu-bồ-đề, nếu ông khởi nghĩ thế này: Người phát tâm Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác nói các pháp đoạn diệt, chớ khởi ý nghĩ này. Vì cớ sao? Vì người phát tâm Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, đối với pháp không có nói tướng đoạn diệt.”

Tuy nhiên, “tâm ta ta biết”. Chỉ có Kitano mới biết tại sao ngài làm như vậy. Có lẽ vì thiền sư biết ngài dễ bị mê mọi sự và không Thiền định được theo cách của ngài (là ngồi yên Thiền định, chẳng hạn), nên ngài phải rời bỏ mọi sự để lo ngồi Thiền.

Nhưng, nếu một người học kiếm đạo và dùng kiếm để luyện Thiền thì sao? Người làm nghề cắm hoa và có Thiền trong cắm hoa hàng ngày thì sao? Người làm nghề bán nước trà và có Thiền khi pha trà thì sao? Đây đều là các ví dụ đã có trong loạt bài 101 Truyện Thiền. Và ngày nay, ta có thể làm kinh tế, dạy học, làm luật sư, làm quân nhân, làm công chức… đều có thể có Thiền trong khi làm việc, phải không?

Đúng là lên chùa ngồi Thiền thì dễ hơn là làm luật sư hay kiếm sĩ đánh nhau vì nghề nghiệp mà vẫn có Thiền trong đó. Vì thế mà tu chợ khó hơn tu chùa.

Về Kitano, thì chỉ có Kitano hiểu lòng ngài, chẳng ai trả lời dùm được.

Nhưng, chung chung cho mọi người, thì ta có thể (và nên) theo đuổi một nghề nghiệp hay một nghệ thuật đến mức tuyệt đỉnh của nó, rất cần để kiếm cơm. Bỏ ngang nghề mà mình giỏi, không phải là điên và đói sao?

Đúng vậy đó các bạn, mình làm nghề gì giỏi thì cứ tập trung vào đó, vừa để giúp mình và để giúp đời – Bồ tát độ mình để độ người.

Tập trung nhưng vẫn vô chấp.

Nghĩa là sao?

Nghĩa là khi mình mất nghề giỏi đó, mình cũng tĩnh lặng trong lòng, tìm nghề khác mà không đau đớn và vướng mắc. Vài ví dụ:

– Nhiều ca sĩ khi bị bệnh gì đó ở cổ họng và mất tiếng hát, họ chán đời, trần cảm, sa đọa vào ma túy, và chết sớm sau đó. Vậy là chấp.

– Cựu tổng thống Nam Hàn Roh Moo-huyn đã tự tử khi bị điều tra về tham nhũng. Vậy là chấp.

– Bạn là bác sĩ giỏi, vì lầm lỗi nghề nghiệp gì đó mà mất bằng hành nghề bác sĩ, bạn bình thản tìm việc làm bán dụng cụ y tế. Vậy là vô chấp. (Và rất có thể bạn sẽ thành công và kiếm ra nhiều tiền hơn bác sĩ, vì những người làm ra tiền nhiều nhất trên thế giới thường là những người bán hàng). Chẳng có gì phải stress. Trời có thể đóng một cánh cửa của bạn, để mở ra một cánh cửa mới tốt hơn cho bạn.
…

Bạn có thể làm và tập trung vào mọi công việc trên đời và vẫn Thiền mỗi giây phút trong đời – đó là Thiền Từng Phút. Và như vậy thì tốt cho đời hơn, vì bạn sẽ đóng góp cho xã hội rất nhiều. Ai cũng tu chùa hết thì lấy ai xây dựng xã hội bằng những nghề khác?

Thiền là một thái độ sống trong tâm, chẳng liên quan gì đến loại công việc hay nghề nghiệp của bạn.

(Trần Đình Hoành dịch và bình)

Với yêu thương,

Hoành

o0o

Vô chấp – Non-attachment

Dear Brothers and Sisters,

Kitano Gempo, abbot of Eihei temple, was ninety-two years old when he passed away in the year 1933. He endeavored his whole life not to be attached to anything. As a wandering mendicant when he was twenty he happened to meet a traveler who smoked tobacco. As they walked together down a mountain road, they stopped under a tree to rest. The traveler offered Kitano a smoke, which he accepted, as he was very hungry at the time.

“How pleasant this smoking is,” he commented. The other gave him an extra pipe and tobacco and they parted.

Kitano felt: “Such pleasant things may disturb meditation. Before this goes too far, I will stop now.” So he threw the smoking outfit away.

When he was twenty-three years old he studied I-Ching, the profoundest doctrine of the universe. It was winter at the time and he needed some heavy clothes. He wrote his teacher, who lived a hundred miles away, telling him of his need, and gave the letter to a traveler to deliver. Almost the whole winter passed and neither answer nor clothes arrived. So Kitano resorted to the prescience of I-Ching, which also teaches the art of divination, to determine whether or not his letter had miscarried. He found that this had been the case. A letter afterwards from his teacher made no mention of clothes.

“If I perform such accurate determinative work with I-Ching, I may neglect my meditation,” felt Kitano. So he gave up this marvelous teaching and never resorted to its powers again.

When he was twenty-eight he studied Chinese calligraphy and poetry. He grew so skillful in these arts that his teacher praised him. Kitano mused: “If I don’t stop now, I’ll be a poet, not a Zen teacher.” So he never wrote another poem.

Annotation

• Zen master Kitano Gempo (1841 to 1933) was the abbot of Eihei-ji, one of the largest Zen monasteries in Japan. Before coming to Japan, Kitano Gempo was the head monk of the Soto Zen sect in Korea (at that time, Korea was not yet divided). He was also one of the founders of the Soto Zen Zenshui in Los Angeles, USA, in 1937, the first Zen monastery in the US as well as in all of North America.

• What is non-attachment?

Non-attachment means not being attached to anything, not clinging to any place, person, or thing. “Abide nowhere, then the mind of Enlightenment arises.” (Diamond Sutra).

If we can pursue something — such as swordsmanship, tea-making, flower arrangement, temple building, etc. — without being attached to it, then that is non-attachment. But if we pursue something and cling to it, then that is attachment.

• Whether we attach or don’t attach, we know our own heart. Other people cannot tell from the outside — Zen masters do not attach to women so they do not hug women, but Zen master Tanzan, a philosophy professor at the Imperial University (Japan), didn’t t attach to women so he carried a beautiful young woman through the mud.

We know our own heart.

• Know yourself and know others, a hundred battles, a hundred victories. Kitano knows that he is weak, easily falling into infatuation with what he likes and forgetting his right path. So Kitano must leave what he feels he loves.

• The message in this story is very clear:

1. Everything in life can entangle us if we are not careful. Be careful.

2. Non-attachment means not attaching, not clinging to anything.

• But wasn’t Kitano attached to Zen?

It is true that we can be attached to Zen (and avoid everything else). Many religious scholars, monks, suffer from this disease very seriously. In English, there is a word “self-righteousness” to describe this disease – those who do things according to the “book” often consider themselves moral and criticize as immoral those who do not do as they do.

On the outside, we can ask whether Kitano was attached to Zen.

If Kitano was attached to Zen, how could he have Zen, because Zen means not-attaching to anything, including Zen?

One may unknowingly attach to Zen, attach to the Way.

The Diamond Sutra, section 17 says: “If someone says that the Tathagata has attained the Dharma of Supreme Perfect Enlightenment, Subhuti, there is really no dharma of the Buddha attaining the Dharma of Supreme Perfect Enlightenment… Therefore the Tathagata says that all dharmas are Buddha-Dharma.”

And the Diamond Sutra, section 27, says: “Subhuti, if you have this thought – the one who has awakened the mind of Supreme Perfect Enlightenment says that all dharmas are extinguished – do not have this thought. Why? Because the one who has awakened the mind of Supreme Perfect Enlightenment does not speak of the appearance of extinguishment of dharmas.”

However, “my mind I know.” Only Kitano knew why he did what he did. Perhaps because the Zen master knew that he was easily infatuated by many things and could not meditate in his own way (such as sitting quietly in meditation), so he had to leave everything to focus on sitting in meditation.

But, what if someone studies swordsmanship and uses the sword to practice Zen? What if someone is a flower arranger and has Zen in arranging flowers every day? What if someone sells tea and has Zen when making tea? These are all examples that have been included in this series of 101 Zen Stories. And today, we can do business, teach, be a lawyer, be a soldier, be a civil servant… all can have Zen while working, correct?

It is true that going to a temple to meditate is easier than being a lawyer or a swordsman doing fighting as a profession and still having Zen in it. Because of that, practicing in the market is more difficult than practicing in a temple.

As for Kitano, only Kitano understood his heart, no one can answer for him.

But, in general for everyone, we can (and should) pursue a profession or an art to its peak, which is very necessary to earn a living. Giving up a profession that we are good at, isn’t that crazy and self-starving?

That’s right, my friends, whatever profession we are good at, we should focus on it, both to help ourselves and to help the world – Bodhisattva saves him/herself to save others.

Focus but still be unattached.

What does that mean?

It means that when we lose a good career, we can be calm in our heart, and find another career without pain and entanglement. Some examples:

– Many singers, when they have a throat disease and lose their voice, become depressed, indulge in drugs, and die soon after. That is attachment.

– Former South Korean President Roh Moo-hyun committed suicide while being investigated for corruption. That is attachment.

– You are a good doctor, but because of some professional mistake, you lose your medical license, you calmly find a new job as a medical equipment salesman. That is non-attachment. (And you will most likely be successful and earn more money than doctors, because the people who make the most money in the world are usually salesmen). There is nothing to be stressed about. Heaven may close a door on you, to open a new and better door for you.
…

You can do and focus on any job in life and still have Zen every moment of your life – that is Every-Minute Zen. And that is better for life, because you will contribute a lot to society. If everyone becomes a monk, who will build society with other professions?

Zen is an attitude of living in the heart, unrelated to the kind of your work or profession.

(Translated and annotated by Tran Dinh Hoanh)

With compassion,

Hoành

o0o

© copyright 2025
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
http://www.dotchuoinon.com

# 98