Trung Đạo – Middle Way

Chào anh chị em,

Mokusen Hiki sống trong một ngôi chùa ở tỉnh Tamba. Một trong những thiền sinh của Mokusen phàn nàn về tính hà tiện của vợ anh ta.

Mokusen đến thăm bà vợ và đưa nắm tay ra trước mặt chị.

“Thầy có ý gì vậy?” chị ta hỏi với ngạc nhiên.

“Giả sử nắm tay tôi cứ như thế này hoài. Chị gọi nó là gì?” thiền sư hỏi.

“Tật nguyền,” chị trả lời.

Rồi thiền sư mở thẳng bàn tay trước mặt chị và hỏi: “Nếu nó cứ như thế này hoài. Thì sao?”

“Cũng tật nguyền,” chị nói.

“Nếu chị hiểu được bao nhiêu đó,” Mokusen kết thúc, “chị là một người vợ tốt.” Rồi thiền sư ra về.

Sau lần viếng thăm của thiền sư, chị vợ giúp anh chồng phân phát cũng như dành dụm.

Bình:

• Hokusen Hiki (1847–1920) là một thiền sư Tào Động hoạt động trong thời kỳ Minh Trị (1868–1912) và Đại Chính (1912–1926) của Nhật Bản (cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20). Thiền Tào Động là một trong hai trường phái chính của Thiền tông Nhật Bản, trường phái còn lại là Lâm Tế.

Ông sống trong một ngôi chùa ở tỉnh Tamba, Nhật Bản, và được biết đến nhiều nhất với công án “Bàn tay của Mokusen” trong truyện Thiền số 33.

Mokusen nổi tiếng với phong thái điềm tĩnh và phong cách giảng dạy trực tiếp, thường sử dụng những cử chỉ đơn giản để truyền đạt những chân lý sâu sắc. Phương pháp của ông phản ánh sự nhấn mạnh của Tào Động vào shikantaza (“Thiền chỉ”) và sự truyền đạt tuệ giác tinh tế thông qua những gặp gỡ hàng ngày.

• Cứ đông cứng vào một vị thế, đó là tật nguyền, là chấp.

• Vô chấp là không dính cứng vào đâu cả, vào điều gì cả. Vô chấp là sống uyển chuyển và tự nhiên, sống tùy duyên.

Vô chấp là Trung đạo của Phật gia.

Ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm. Không trụ vào đâu, không bám vào đâu, thì sinh Tâm Bồ-đề (Kinh Kim Cang). Giác ngộ!

• Cách giáo dục hay nhất là không nói thẳng vào vấn đề của người học trò, chỉ đưa ra nguyên lý tổng quát, rồi để học trò tự hiểu về vấn đề của mình và tự sửa đổi.

(Trần Đình Hoành dịch và bình)

Với yêu thương,

Hoành

o0o

Bàn tay của Mokusen – Mokusen’s Hand

Dear Brothers and Sisters,

Mokusen Hiki was living in a temple in the province of Tamba. One of his adherents complained of the stinginess of his wife.

Mokusen visited the adherent’s wife and showed her his clenched fist before her face.

“What do you mean by that?” asked the surprised woman.

“Suppose my fist were always like that. What would you call it?” he asked.

“Deformed,” replied the woman.

Then he opened his hand flat in her face and asked: “Suppose it were always like that. What then?”

“Another kind of deformity,” said the wife.

“If you understand that much,” finished Mokusen, “you are a good wife.” Then he left.

After his visit, this wife helped her husband to distribute as well as to save.

Annotation:

• Hokusen Hiki (1847–1920) was a Soto Zen monk active during Japan’s Meiji (1868–1912) and Taisho (1912–1926) periods (late 19th to early 20th century). Soto Zen was one of the two major schools of Japanese Zen Buddhism, the other school being Rinzai.

He lived in a temple in the province of Tamba, Japan, and is best known for the koan “Mokusen’s Hand” from Zen story #33.

Mokusen was known for his quiet demeanor and direct teaching style, often using simple gestures to convey profound truths. His approach reflects the Soto emphasis on shikantaza (“Samatha Zen”) and the subtle transmission of insight through everyday encounters.

• Being frozen into one position is deformity – that is attachment.

• Non-attachment means not clinging onto anything, any position. Non-attachment means living flexibly and naturally, living in accordance with arising conditions.

Non-attachment is the Buddhist Middle Way.

Not abiding anywhere, not-attaching to anything, the Bodhicitta is born (Diamond Sutra). Enlightenment!

• The best education for a student is not pointing out her specific issue, but providing her with a general principle and letting her find out the problem and fix it for herself.

(Tran Dinh Hoanh translated & annotated)

With compassion,

Hoành

o0o

© copyright 2025
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
http://www.dotchuoinon.com

# 33