Chào anh chị em,

Shoun là một vị thầy Thiền Tào Động. Khi còn là học trò, bố của Shoun qua đời, Shoun phải chăm sóc mẹ.

Mỗi khi vào sảnh thiền, Shoun luôn luôn mang mẹ đi theo. Vì có mẹ đi theo, mỗi khi Shoun viếng một tu viện, ông không thể sống chung với các vị sư khác. Vì vậy Shoun xây một nhà nhỏ để lo cho mẹ. Shoun chép lại kinh sách, và thi ca nhà Phật, và nhờ đó nhận được ít tiền mua thực phẩm.

Khi Shoun mua cá cho mẹ, người ta chế giễu ông, vì người tu hành không được ăn cá. Nhưng Shoun không màng. Tuy nhiên, mẹ của Shoun thì buồn, thấy con mình bị cười chê. Cuối cùng bà nói với Shoun: “Mẹ nghĩ là mẹ sẽ thành ni cô. Mẹ cũng có thể ăn chay được.” Bà thành ni cô, và mẹ con nghiên cứu chung với nhau.

Shoun yêu nhạc và là nhạc sĩ giỏi về đàn hạc. Mẹ shoun cũng chơi đàn hạc. Những đêm trăng tròn hai mẹ con chơi đàn với nhau.

Có một đêm một cô gái trẻ đi ngang nhà và nghe nhạc. Cảm xúc quá, cô bèn mời Shoun đến nhà cô đêm hôm sau và đánh đàn. Shoun đồng ‎ý. Vài ngày sau Shoun gặp lại cô ấy ngoài phố và cám ơn lòng hiếu khách của cô. Mọi người cười chê, vì Shoun đã đến nhà một cô gái làng chơi.

Ngày nọ Shoun đi thuyết giảng ở một chùa xa. Vài tháng sau ông trở về nhà và biết mẹ vừa chết. Các bạn không biết tìm ông ở đâu, nên tang lễ đã bắt đầu.

Shoun bước lên, dùng gậy gõ vào quan tài. “Mẹ, con đã về đây,” ông nói.

“Mẹ mừng con đã về,” ông trả lời thế cho mẹ.

“Vâng, con cũng mừng,” Shoun trả lời. Rồi ông nói mới mọi người quanh ông: “Lễ tang đã xong. Các bạn có thể hỏa táng.”

Khi Shoun đã rất già, ông biết ngày cuối đã gần kề. Một buổi sáng, ông gọi các đệ tử lại quanh ông, nói cho họ biết ông sẽ ra đi vào lúc trưa. Thắp nhang trước ảnh mẹ và thầy cũ, ông viết một bài thơ:

Năm mươi sáu năm gắng sống tử tế
Đi đường tôi trong thế giới này
Giờ mưa đã ngừng, mây đã hết
Trời trong xanh một mảnh trăng đầy

Các đệ tử đứng quanh ông, tụng kinh, và Shoun ra đi khi kinh còn đang tụng.

Bình:

• Shoun rất yêu mẹ, hơn người bình thường rất nhiều. Thử tưởng tượng bạn đi tu và đưa mẹ vào chùa ở với bạn, vào sảnh thiền cũng mang mẹ theo, mấy người có thể làm được như vậy? Đó thực sự là một gánh nặng rất lớn. Nhưng, đương nhiên là khi yêu thì đó hoàn toàn không là gánh nặng, mà là niềm hạnh phúc của Shoun.

“Khi yêu không có gánh nặng, mà chỉ là hạnh phúc.”

Nguyên lý đó đương nhiên cũng đúng với đời sống hôn nhân và mọi liên hệ tình cảm khác. Chăm sóc người mình yêu, để cả hai được hạnh phúc.

• Tình yêu cho loài người và thế giới đi từ trong nhà đi ra. Ta phải yêu người trong gia đình – mẹ cha, anh chị em – trước khi yêu láng giềng, đồng bào, và thế giới. Khổng tử nói:”Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ.” Tu luyện trái tim chính mình, rồi đến gia đình, rồi đến đất nước, rồi đến thế giới. Không có bước đầu thì không có các bước giữa và bước cuối.

• Tình yêu biến mẹ con Shoun thành bạn bè thân thiết và bạn đồng hành. Cùng Thiền với nhau, cùng hòa nhạc với nhau, và cùng là tu sĩ nghiên cứu Phật pháp với nhau.

Tình yêu kéo mọi chúng ta đến gần nhau thế đó.

• Người yêu mẹ luôn kính trọng phụ nữ, kể cả gái làng chơi. Mọi phụ nữ đều đáng được tôn trọng và yêu quý như nhau, vì mọi người đều là phụ nữ như mẹ mình.

Rồi, từ yêu mọi phụ nữ đến yêu thêm một nửa còn lại của thế giới chỉ là một bước tự nhiên.

• Khi yêu thì mình sẽ chẳng quan tâm đến ai nói gì, phê phán gì. Mình đi đường yêu của mình, thiên hạ đi đường phê phán của họ. Hai đường chẳng liên quan gì với nhau và chẳng gặp nhau.

Yêu chứ không phải bán hàng mà phải lo thiên hạ nghĩ gì về mình. Ví dụ: Mình yêu vợ quá, mấy ông nhậu bĩu môi: “Chàng sợ vợ.” “Ô, vợ tôi tôi sợ thì có sao?”

Hay mình yêu người tội đồ, thiên hạ dèm pha: “Anh này giao du với đám côn đồ vào tù ra khám thường xuyên.” Ô, Chúa Phật thích giao du với người tội lỗi.

• Con cái ngày nay, nhiều người chẳng biết yêu bố mẹ, và thường xúc phạm bố mẹ kinh khủng, ngoài sức tưởng tượng. (Xem Vì sao cha mẹ bị con đặt biệt danh xúc phạm?) Chúng ta cần giữ lại giáo dục truyền thống, dạy con cái yêu và kính bố mẹ thầy cô. Không dạy con, để chúng nó muốn làm gì thì làm, kiểu văn hóa giáo dục thời thượng vô kỷ luật và sợ con, thì đương nhiên chúng nó “mất dạy.” “Mất dạy” là “không được dạy.”

• Mẹ cha là mắt xích nối ta đến tổ tiên ta qua bao nghìn năm. Không liên kết chặt chẽ với mẹ cha, ta mất liên kết với tổ tiên cả hàng nghìn năm trước. Cây có cội, nước có nguồn, người có tổ tông. Chuỗi liên kết từ tổ tiên đến ta là một chuỗi liên kết lịch sử linh thánh. Đó chính là nền tâm linh mà trên đó ta đững vững làm người. Không thể làm người trọn vẹn mà không kết nối chặt chẽ với tổ tiên.

• Shoun chăm sóc mẹ tử tế, từ thế xác lẫn tinh thần, đó không phải là Thiền sao?

Thiền là gì? Thiền là tâm rỗng lặng, không bám vào đâu, nhưng luôn đầy từ bi – cho mẹ cũng như cho mọi người. Đó là Tâm Bồ đề – Bodhicitta.

• Cho đến ngày cuối đời, vẫn không quên mẹ và thầy.

• “Giờ mưa đã ngừng, mây đã hết, trời trong xanh một mảnh trăng đầy.” Còn sống là vẫn còn nhiều mây mưa bão tố, khó khăn thường ngày. Chết là tất cả đều hết, chỉ còn Phật tâm bất sinh bất diệt trong ta vẫn sáng.

(Trần Đình Hoành dịch và bình)

Với yêu thương,

Hoành

o0o

Shoun và Mẹ – Shoun and His Mother

Dear Brothers and Sisters,

Shoun became a teacher of Soto Zen. When he was still a student his father passed away, leaving him to care for his old mother.

Whenever Shoun went to a meditation hall he always took his mother with him. Since she accompanied him, when he visited monasteries he could not live with the monks. So he would build a little house and care for her there. He would copy sutras, Buddhist verses, and in this manner receive a few coins for food.

When Shoun bought fish for his mother, the people would scoff at him, for a monk is not supposed to eat fish. But Shoun did not mind. His mother, however, was hurt to see the others laugh at her son. Finally she told Shoun: “I think I will become a nun. I can be a vegaterian too.” She did, and they studied together.

Shoun was fond of music and was a master of the harp, which his mother also played. On full-moon nights they used to play together.

One night a young lady passed by their house and heard music. Deeply touched, she invited Shoun to visit her the next evening and play. He accepted the invitation. A few days later he met the young lady on the street and thanked her for her hospitality. Others laughed at him. He had visited the house of a woman of the streets.

One day Shoun left for a distant temple to deliver a lecture. A few months afterwards he returned home to find his mother dead. Friends had not known where to reach him, so the funeral was then in progress.

Shoun walked up and hit the coffin with his staff. “Mother, your son has returned,” he said.

“I am glad to see you have returned, son,” he answered for his mother.

“Yes, I am glad too,” Shoun responded. Then he announced to the people about him: “The funeral ceremony is over. You may bury the body.”

When Shoun was old he knew his end was approaching. He asked his disciples to gather around him in the morning, telling them he was going to pass on at noon. Burning incense before the picture of his mother and his old teacher, he wrote a poem:

For fifty-six years I lived as best I could,
Making my way in this world.
Now the rain has ended, the clouds are clearing,
The blue sky has a full moon.

His disciples gathered about him, reciting a sutra, and Shoun passed on during the invocation.

Annotation:

• Shoun loves his mother very much, much more than normal people. Imagine you become a monk and bring your mother to the temple to live with you, and bring her to the meditation hall, how many people can do that? That is truly a very heavy burden. But, of course, when in love, it is not a burden at all, but Shoun’s happiness.

“When in love, there is no burden, only happiness.”

That principle is of course also true for married life and any other relationships. Take care of the person you love, so that you both can be happy.

• Love for humanity and the world comes from inside the house. We must love our family – our parents, our brothers and sisters – before we love our neighbors, our fellow countrymen, and the world. Confucius said: “Cultivate yourself, regulate your family, govern your country, and pacify the world.” Cultivate your own heart, then your family, then your country, then the world. Without the first step, there would be no middle or final steps.

• Love turned Shoun and his mother into close friends and companions. They meditated together, played music together, and studied Buddhism together as monk and nun.

That’s how love brings us all closer to one another.

• A person who loves his mother always respects women, even prostitutes. All women deserve respect and love equally, because everyone is a woman like his mother.

Then, from loving all women to loving the other half of the world is just a natural step.

• When you love, you won’t care what anyone says or criticizes. I go my own way of love, the world goes their way of criticism. The two paths have nothing to do with each other and never meet.

Love is not selling something, so why worry about what the world thinks of me. For example: I love my wife so much, some drunkards pout: “You’re afraid of your wife.” “Oh, I’m afraid of my wife, so what?”

Or I love the sinners, people gossips: “This guy hangs out with thugs who come in and out of jai often.” Oh, God and Buddha like to hang out with sinners.

• Today’s children, many of them don’t know how to love their parents, and often insult their parents terribly, beyond imagination. (See Why are parents given insulting nicknames by their children?) We need to preserve traditional education, teaching children to love and respect their parents and teachers. If we do not teach our children, and let them do whatever they want, in today’s trendy educational culture, which promotes indiscipline and fear of children – then of course the children will be “uneducated.” “Uneducated” due to “not being taught.”

• Parents are the links that connect us to our ancestors for thousands of years. Without a close connection with our parents, we lose the millenia connection with our ancestors. Trees have roots, water has a source, people have ancestors. The chain of links from our ancestors to us is a sacred historical chain. That is the spiritual foundation on which we stand as human beings. We cannot be fully human without a close connection to our ancestors.

• Shoun took good care of his mother, both physically and mentally, isn’t that Zen?

What is Zen? Zen is an empty mind, not attached to anything, but always full of loving-kindness and compassion – for his mother as well as for everyone. That is Bodhicitta.

• Until the last day of his life, he still did not forget his mother and teacher.

• “The rain has stopped, the clouds have cleared, the sky is clear with a full moon.” As long as Shoun is still alive, there still are storms, rain, and daily difficulties. When he dies, everything is gone, only the unborn undying Buddha-mind in him remains bright.

(Tran Dinh Hoanh translated and annotated)

With compassion,

Hoanh

o0o

© copyright 2025
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
http://www.dotchuoinon.com

#15