Chào các bạn,

Dưới đây mình chép lại một lá thư của liệt sĩ Đồng Thế Thức, gửi từ chiến trường (miền Nam) cho cha mẹ và gia đình ở miền Bắc trong thời gian kháng chiến chống Mỹ những năm 1970s.

Liệt sĩ Đồng Thế Thức là bác ruột của mình, bác là anh trai của mẹ. Bác Thức sinh năm 1942, lớn hơn mẹ 14 tuổi. Bác học xong cấp 3 là nhập ngũ. Theo mẹ kể lại, bác Thức hy sinh vào khoảng năm 1974 tại Tây Ninh. Bức thư này không ghi rõ ngày tháng, nhưng theo mẹ kể có lẽ bác viết tầm năm 1973. Trong thư bác nói về niềm tin ngày thống nhất đang rất gần rồi, “con sẽ trở về trên chuyến tàu Sài Gòn – Hà Nội”. Thêm nữa thời chiến, liên lạc rất khó khăn, cho nên có khi gửi thư cả vài năm mới đến được tay người nhà nên không biết chính xác thư viết khi nào. Đây là một bức thư hiếm hoi bác gửi về được tới gia đình trong những năm chiến đấu ở chiến trường miền Nam.

Lá thư này có đề địa chỉ là hòm thư 86558YK – B11. Thời đó khi nói đến đi Bê (B) tức là đi vào chiến trường miền Nam. Từ năm 1960, các khu vực tác chiến quân sự có tên gọi quy ước A là miền Bắc, B là miền Nam, C là Lào và Đ là Cam pu chia (sau đổi thành K). Tất cả cán bộ từ Bắc đi B đều đi theo những con đường tuyệt bí mật, không ai biết đường đi của ai. Hơn nữa, bác Thức đóng quân tại Tây Ninh, là nơi căn cứ của Trung Ương Cục Kháng Chiến Miền Nam, phải cực kỳ bí mật không thể biên thư tuỳ tiện để lộ tung tích. Những ai đi B là dù không nói, là biết không hẹn ngày trở về.

Trong thư có một số chữ bị mờ nhìn không còn rõ, một số câu đọc nghe không hoàn chỉnh. Mình chép lại để nguyên văn từng dấu chấm, phẩy, dấu cảm thán. Mình cũng đoán rằng điều này là do, như trong như bác nói, lá thư phải viết trong hoàn cảnh nhanh và rất vội để gửi cho người quen mang ra ngoài Bắc. Vì cơ hội này không hề dễ dàng gặp được trong chiến trường. Cho nên phải viết thật nhanh và vội, vì vậy có lẽ cũng rất nhiều hồi hộp và cảm xúc.

Trang 1 và 2 của lá thứ bác Thức viết gửi cha mẹ (là ông bà ngoại mình) và nhắc đến 2 em nhỏ là mẹ mình và một bác nữa. Trang thứ 3 viết riêng gửi cho chị dâu (là bác dâu của minh), người ở nhà gánh vác chăm sóc gia đình trong lúc chồng và các em ra trận.

Mời các bạn đọc những trang thư, cùng cảm nhận một phần của lịch sử Việt Nam vào những năm chiến tranh chống Mỹ, một phần của con đường đi đến hoà bình cho đất nước. Hoà bình cho đất nước ta được xây bởi không chỉ bằng xương máu của các liệt sĩ ngã xuống trong trận địa, các chiến sĩ ngoài tiền tuyến mà bằng cả sự hy sinh và nỗ lực của cả một hậu phương – đó cả từng cá nhân, của từng người dân. Đó là các mẹ, các cha, các anh chị em, chị dâu, anh rể, các cháu, các chú, các thím, là làng xóm láng giềng, là các em nhỏ, là từng con người của một dân tộc. (Và bạn sẽ thấy tất cả những con người đó đều được nhắc đến trong lá thư ngắn và viết vội dưới đây.)

Chúng ta hãy nhớ, tướng người Pháp De Castries tổng chỉ huy trận đánh Điện Biên Phủ, sau khi thất bại trận Điện Biên Phủ năm 1954, ông đã phải thú nhận trước Ủy ban Điều tra của Bộ Quốc phòng Pháp rằng “Người ta có thể đánh bại một quân đội, chứ không thể đánh bại được một dân tộc”. Quả thực, quân đội của đất nước Việt Nam chính là toàn bộ nhân dân, đồng bào. Quân đội của đất nước Việt Nam chính là toàn thể dân tộc Việt Nam.

Đào Thu Hằng

—

Trang 1

Đồng Thức*
Hòm thư 86558YK B/11

Thầy u kính mến,

Con của thầy u trong tiền tuyến lớn mong mỏi có dịp biên thư về cho cha mẹ.

Lời đầu tiên và là sự mong muốn cha mẹ, bá, thím anh chị các em, cháu khoẻ. Và cũng là lời đầu tiên cha mẹ cho con gửi lời hỏi thăm các anh các bác là con xóm ta.

Thưa thầy mẹ,

Từ buổi con đi ra tiền tuyến đến nay chắc cha mẹ, anh chị mong tin và bao niềm băn khoăn lo lắng; các em, cháu mong mỏi ngày (chú, cậu) trở về. Song đến nay đã gần 2 năm rồi tin con vắng, chắc điều này cha mẹ, anh chị cũng hiểu cho con, thông cảm, thương con nhiều.

Mãi giờ đây có chú Hoà xóm sâu đặc quân vào nay lại ra Bắc. Trong thời gian chỉ tính từng giây phút, song con cũng cố biên vài dòng về để cha mẹ anh chị, các em vui lòng và an tâm.

Thầy mẹ ạ!

Nói đến miền Nam chắc ai đã hiểu thấu được, song trước những cảnh ấy, con đã vượt qua, cho đến nay, con vẫn khoẻ, vẫn chiến đấu để giành thắng lợi hoàn toàn. Thầy mẹ! Để đáp lại sự mong muốn của dân tộc, của nhân dân Bắc Nam. Sự mong muốn gần gũi nhất là của cha mẹ, anh chị, em cháu gia đình đoàn tụ.

Con sẽ có mặt trong những ngày vui buồn của gia đình. Con xin hứa với cha mẹ, anh chị, hàng xóm thân yêu. Sẽ mang sức lực, lòng trung thành với Đảng, hiếu với cha mẹ, chiến đấu đến tên Mỹ ngụy cuối cùng để giải phóng đất nước, khi ấy con sẽ về trên chuyến tàu Sài Gòn Hà Nội.

Thưa thầy mẹ!

Tây Ninh xa xôi, bao niềm ước mong về gặp cha mẹ, anh chị em, cháu. Được trở về là niềm vui vô tận của gia đình và của người con xa quê. Cha mẹ hãy tin tưởng, ngày thống nhất rất gần, con sẽ có mặt ở gia đình.

Trang 2

Thầy mẹ quý mến!

Còn hiện giờ con cũng rất muốn biết được tin gia đình, các bá thím, anh chị các em và cháu. Nhưng xa xôi sao biết ngay cho được!

Cha mẹ các bá, các thím có khoẻ không? Các em và các cháu có ngoan không? Con rất muốn biết!

Muốn biết kinh tế gia đình, và quê hương, các em và cháu học có giỏi không?

Thầy mẹ! Dù có khó khăn về kinh tế hay có những khó khăn gì. Con rất muốn và cũng chỉ dặn gia đình thầy u cố gắng cho các em nó học, các cháu học.

Còn con cha mẹ đừng lo, đừng suy nghĩ nhiều về con, con sẽ làm theo sự mong muốn của cha mẹ.

Còn Thắng, Dĩnh** anh cũng khuyên các em cố gắng học, học thật giỏi để anh vui, và sẽ giúp gia đình, giúp cha mẹ, chị Oanh nhiều.

Con dừng bút. Thư sau con sẽ kể chuyện nhiều với cha mẹ nhiều về chuyện đánh Mỹ, trong trận chiến đấu với kẻ thù.

Cuối sau mong cha mẹ khoẻ, bá thím, anh chị cậu mợ khỏe, các em và cháu ngoan chăm học.

Con của cha mẹ,

Đồng Thế Thức

Trang 3 (viết gửi chị dâu)

Chị Oanh quý mến***

Em của chị đây, xa chị nhiều, xa gia đình mãi, em thấy cũng áy náy, không giúp được chị, giúp cha mẹ, các em, các cháu. Chị hãy thông cảm hiểu cho nhiệm vụ của em nhé. Em rất thương cha mẹ và chị trong buổi vắng em và anh Y.

Và giờ đây, chỉ có chị ở nhà, chị sẽ vất cả nhiều. Nhưng chị cũng giúp em và anh nhé, cũng cố bảo các em, cho chúng nó đi học, cho các cháu học.

Đó là điều mong của em. Còn sau này thống nhất em sẽ về giúp chị, thầy mẹ, các em và cháu.

Thưa chị. Em rất muốn biên thư cho chị, chị Hoè, anh Thung, cho bá Chi, bá Tráng, anh Y, anh Tráng, thím Đốc và các em. Nhưng thời gian của em eo hẹp quá, chị cho em gửi lời hỏi thăm tất cả nhé.

Em của các anh các chị.

Em Đồng Thế Thức.

Hòm Thư 86558YK/B11

—

Chú Thích

*Đồng Thế Thức

**Dĩnh là tên mẹ mình, Thắng là một anh trai khác của mẹ, em của bác Thức.

***Oanh là tên bác dâu mình, vợ của bác trưởng nam, tên là bác Y nhắc trong thư. Bác Y cũng là bộ đội, thương binh sống sót trở về.