Chào anh chị em,

“Si” hay “si mê” hay “vô minh” là một trong những từ quan trọng nhất trong Phật pháp. Si là một trong tam độc “Tham, sân, si,” nhưng thật ra si bao trùm cả 2 độc kia trong đó: bạn tham cũng vì bạn si; bạn sân cũng vì bạn si. Si nói lên mọi cái ngu, mọi cái mù, và mọi tội lỗi của con người. Hết si thì bạn giác ngộ, thành Bồ tát, thành Phật.

Ví dụ thường thấy nhất của si là bố mẹ của các em tuổi teen khó dạy. Dù bố mẹ nói gì thì các em cũng không hiểu và không nghe, cứ tiếp tục con đường si mê của mình, như là chơi vaping, ma túy, lập băng đảng côn đồ, lừa gạt người với kiến thức tin học.

Khoảng 30 hay 40 năm sau, khi đã nếm đủ mùi đời, các teens đã thành trung niên… thì mới sáng ra một chút: “Bố mẹ tôi hồi đó nói chuyện nghe hủ lậu, nhưng bây giờ mình mới hiểu là các vị đã nói rất đúng. Chỉ là hồi đó minh nhóc tì, chẳng hiểu được.”

Si mê thì còn nặng nề hơn thế nữa. Rất nhiều người si mê cả đời, dù có cha có thầy giảng giải thế nào thì cũng vô ích. Cho nên nhà Phật thường nói phải qua vô lượng kiếp sống thì may ra mới giác ngộ (dù cũng có nói chỉ cần một sátna cũng có thể giác ngộ, như Tiểu Long Nữ, 8 tuổi, trong Kinh Pháp Hoa, hay tiều phu mù chữ Huệ Năng giác ngộ khi nghe người hàng xóm tụng Kinh Kim Cang đến câu: “Ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm.”

Chính vì vậy mà nhà Phật dùng chữ duyên – đủ duyên thì ngộ, chưa đủ duyên thì ai nói gì cũng chẳng hiểu được.

Nhưng chúng ta cũng có thể tạo một chút duyên cho mình, bằng cách đọc kinh và suy nghĩ nhiều về câu kinh – suy nghĩ riết thì cũng sáng ra một chút, hoặc là tìm thầy chỉ dạy và chuyên cần học tập.

Một điều rất quan trọng để nhớ là: Chúng ta không thể hiểu được Phật pháp sâu sắc bằng cách chỉ đọc, nghe, và suy nghĩ, mà bằng thực hành. Ví dụ: Không bám vào đâu thì sanh tâm giác ngộ. Đó là vô chấp. Vậy thì thực hành không bám vào đâu. Có đủ mọi thứ, nhưng không bám vào điều gì, không trụ cứng vào nơi nào. (Đọc Vô chấp – Non-attachment và Nền thành công – The Fundation of Success).

Thực hành vô chấp bạn sẽ hiểu vô chấp là gì, và vô chấp mở mang trí tuệ cực kì sâu sắc thế nào, và thấy trái tim của bạn trờ thành trái tim Bồ tát như thế nào.

Không thực hành thì chẳng thể hiểu được.

Thoát khỏi si mê bằng thực hành giáo pháp, chẳng chỉ bằng đọc mà không thực hành.

Và khi bạn thoát khỏi si mê, bạn có trí tuệ sống cho thân thể, tinh thần và cả sự nghiệp cơm áo gạo tiền của bạn.

Với yêu thương,

Hoành

o0o

Si – Ignorance

Dear Brothers and Sisters,

“Ignorance” is one of the most important words in Buddhism. Ignorance is one of the three poisons “greed, anger, ignorance,” but in fact, ignorance encompasses the other two poisons: you are greedy because you are ignorant; you are angry because you are ignorant. Ignorance speaks of all the stupidity, all the blindness, and all the sins of humans. When you are free from ignorance, you will be enlightened, become a Bodhisattva, become a Buddha.

The most common example of ignorance is the parents of teenagers who are difficult to teach. No matter what their parents say, they do not understand or listen, and continue on their path of ignorance, such as vaping, doing drugs, forming gangs, and deceiving people with computer knowledge.

About 30 or 40 years later, when they have experienced enough of life, the teens have become middle-aged… then they may have a little insight: “My parents back then talked in a very old-fashioned way, but now I understand that they were right. It’s just that I was a kid back then, I didn’t understand.”

Ignorance is even more serious than that. Many people are ignorant all their life, no matter how much priests and monks explain to them; it’s useless. Therefore, Buddhists often say that one must go through countless lifetimes to be enlightened (although it is also said that one can be enlightened in just one satna, like the 8-year-old Little Dragon Girl in the Lotus Sutra, or the illiterate woodcutter Hui Neng who was enlightened when he heard his neighbor recite the Diamond Sutra to the phrase: “Should not abide in anything and give rise to the [enlightened] mind.”

That is why Buddhists use the word “causal condition” (duyên) – if there is sufficient condition, one will be enlightened; if the condition is insufficient, one will not understand what anyone says.

But we can also create some condition for ourselves, by reading the sutras and thinking a lot about the sutras – thinking a lot will also enlighten us a little, or by finding a teacher to teach us and diligently studying.

A very important thing to remember is: We cannot understand the profound Dharma by just reading, listening, and thinking, but by practicing. For example: If you do not cling to anything, you will give rise to the mind of enlightenment. That is non-attachment. So practice not clinging to anything. You may have everything, but do not cling to anything, do not stick hard to any place. (Read Vô chấp – Non-attachment and Nền thành công – The Fundation of Success).

Practicing non-attachment, you will understand what non-attachment is, and how deeply it expands your knowledge, and see how your heart becomes a Bodhisattva’s heart.

Without practice, you cannot understand.

Get rid of ignorance by practicing the Dharma, not just by reading without practicing.

And when you get rid of ignorance, you have the wisdom to live for your body, your mind, and your secular career.

With compassion,

Hoành

o0o

© copyright 2025
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
http://www.dotchuoinon.com