Updated Feb. 14, 2025
Đọc các bài cùng chuỗi, xin click vào đây >>
Chào các bạn,
Hôm nay mình giới thiệu đến các bạn 20 bài tổ Của Đờn Ca Tài Tử.
“Đờn Ca Tài Tử” là cái nền của âm nhạc miền nam Việt Nam, gốc của các điệu lý và các điệu hò miền nam, cải lương, các nhạc dân ca miền nam, các giòng tân nhạc mang nặng bản sắc dân ca miền nam – như nhạc của Anh Việt Thu và Bắc Sơn và nhiều nhạc sĩ khác của miền nam – và ngay cả giòng nhac Bolero của miền nam mà nay đã chinh phục cả nước. nếu các bạn lắng nghe, sẽ thấy nhiều bài Bolero ngày trước có âm hưởng dân ca miền nam, tức âm hưởng xa của Đờn Ca Tài Tử. Các bạn không thể hiểu được âm nhạc miền nam nếu không hiểu Đờn Ca Tài Tử.
Trong bài này mình giới thiệu đến các bạn “20 bài nhạc tổ của Đơn Ca Tài Tử,” đó là 20 bài nhạc nền tảng quan trọng nhất của Đờn Ca Tài Tử (và của âm nhạc miền nam). Đó là “Ba Nam” (3 bài an nhàn, thanh thoát, đôi khi buồn buồn), Sáu Bắc (6 bài vui tươi, phóng khoáng), Bảy Bài (7 bài nhạc lễ), Tứ đại oán (4 bài đau đớn, chia ly).
Mỗi bài có hai audio clips – một của nhạc cụ mà thôi, một có ca sĩ hát.
Các bạn nhấn vào hình loa màu xanh lục kế bên mỗi bài để nghe nhạc.
Mời các bạn cùng tham khảo và thưởng thức.
Túy Phượng
o0o
| HAI MƯƠI BÀI TỔ CỔ NHẠC MIỀN NAM |
|||
| Song song với nghệ thuật trình diễn trên sân khấu là Hát Bội, các bộ môn ca Huế, Nhạc Lễ và Nhã Nhạc cung đình cũng theo bước chân khẩn hoang của những người dân miền Trung vào Nam, qua mỗi vùng đất nước, thâu nhận thêm những bài dân ca, câu hò, điệu lý của từng vùng mà tạo thành một loại ca nhạc “sa lông”, tức là loại nhạc thính phòng để đờn ca giải trí vui chơi trong lúc nhàn hạ chứ không có trình diễn gọi là Nhạc Tài Tử.
Sau cuộc binh biến kinh thành Huế vào năm 1885, vua Hàm Nghi xuất bôn ra chiếu Cần Vương, một số nhạc quan và nhạc công của triều đình lánh nạn vào miền Nam sinh sống, trong đó có Nguyễn Quang Đại, người đã có công rất nhiều trong việc phổ biến Nhạc Tài Tử tại miền Nam. Nguyễn Quang Đại được các báo chí hồi đầu thế kỷ 20 gọi là Ba Đại, nhưng sau này đổi thành Ba Đợi (có người cho là do gọi theo cách phát âm của miền Trung, nhưng có lẽ do kỵ húy tên vua Bảo Đại thì đúng hơn vì trước khi vua Bảo Đại lên ngôi, báo chí vẫn gọi Nguyễn Quang Đại là Ba Đại), nguyên quán ở Hải Lăng, Quảng Trị vào sinh sống tại các vùng Đakao, Cần Giuộc, Cần Đước để truyền dạy Nhạc Lễ và Nhạc Tài Tử. Ông đã đào tạo được nhiều nhạc sĩ lừng danh như ở Đakao có Tám Hạnh, Sáu Thới (thầy của các nhạc sư Tư Nghi, giáo Thinh, Năm Cần), Cao Quỳnh Cư, Cao Quỳnh Diêu, Bảy Nhỏ… Tại các vùng Long An, Cần Giuộc, Cần Đước có các môn sinh như nhạc Láo, Sáu Thoàn, Chín Chiêu, nhạc Thời, Hai Tò Le, Năm Tịnh, cô Sáu Giỏi, cô Bảy Lung v.v… là những nhạc sĩ tài ba mà tiếng tăm còn truyền lại tới bây giờ. Từ những môn sinh của ông, các nghệ sĩ tài danh của thế hệ thứ ba đã được nối tiếp truyền nghề như Tư Huyện, Sáu Quý, Bảy Hàm, Chín Kỳ, Hai Phát, Hai Biểu, Tư Tụi, Ba Lựa v.v…
Ngoài việc truyền dạy nghề đờn, Ba Đợi còn đem một số Nhạc Cung Đình cải biên thành Nhạc Lễ miền Nam, hệ thống hóa Nhạc Tài Tử thành bốn điệu Bắc, Hạ, Nam, Oán (còn được gọi là 20 bài tổ). Hai mươi bài tổ gồm có: Ba Nam:
Bài Đảo Ngũ Cung còn gọi là Nam Đảo. (Tài liệu xưa là sách Cầm Ca Tân Điệu và Nhạc Cổ Điển Việt Nam chỉ gọi là Đảo Ngũ Cung mà thôi). Sáu Bắc:
Giới đờn ca tài tử thường chơi Cổ Bản Vắn và Tây Thi Vắn mà ít chơi hai bài Cổ Bản Trường và Tây Thi Trường. Bảy Bài (tức 7 bài nhạc lễ):
Bốn Oán:
Bài Giang Nam còn gọi là Giang Nam Cửu Khúc (vì có 9 lớp), bài Phụng Cầu còn gọi là Phụng Cầu Hoàng Duyên, bài Phụng Hoàng còn gọi là Phụng Hoàng Lai Nghi. (Tài liệu xưa là sách Cầm Ca Tân Điệu và Nhạc Cổ Điển Việt Nam chỉ gọi là Phụng Cầu, Phụng Hoàng mà thôi).
Hai mươi bài tổ này bao gồm đủ cả các âm điệu vui, buồn, thương, giận nên được nhạc giới miền Nam dùng làm căn bản cho nền cổ nhạc từ đó cho đến bây giờ. Vì sự đa dạng của 20 bài tổ nên ít có người đờn hoặc ca làu thông 20 thể điệu này. Vào năm 2007, nhạc sư Ba Tu đã độc tấu đờn kìm đầy đủ 20 bài, xin được giới thiệu sau đây. Xin nhấn vào hình loa màu xanh phía dưới kế bên mỗi bài để nghe nhạc. |
Bài viết tổng hợp từ những tài liệu:
- Nhị Tấn, Nhạc Tài Tử Nam Bộ, TP HCM, Câu lạc bộ Đờn Ca Tài Tử quận 8, 1997.
- Nguyễn Tuấn Khanh, Bước Đường Của Cải Lương, California-USA, Viện Việt-Học, 2014.
- CD 20 Bài Tổ do nhạc sư Ba Tu độc tấu đờn kìm, Long An, Sở VHTT&DL Long An, 2007.
- CD Đồng Điệu Tri Âm, Long An, Sở VHTT&DL Long An, 2013.
- Cassettes Đờn Ca Tài Tử do soạn giả Trần Ngọc Thạch thu trong những buổi Đờn Ca Tải Tử.


