Chào các bạn,

Mùa này đến thăm nhà các bố mẹ, mình thường thấy những bao cùi bắp vụn dựng chung quanh nhà bếp, mình tưởng các bố mẹ để dành làm phân. Nhưng hôm nay trên đường qua xóm Đập, đi ngang qua gia đình bố mẹ Wal đang xạc bắp khô, mình gặp em Ksicô đang lượm những cùi bắp từ máy xạc bắp trong vườn nhà bố mẹ Wal văng ra, mình mới biết những bao cùi bắp mình thấy trước đây trong những gia đình, không phải để làm phân nhưng để nấu bếp thay củi.

Gặp và theo em Ksicô về nhà. Trên đường đi hỏi chuyện mình biết em Ksicô con của bố mẹ Nương năm nay học lớp Sáu. Gia đình em Ksicô có bảy người con, em Ksicô là con thứ ba trong gia đình, chị của em Ksicô đang học lớp Mười một, và anh trai đang học lớp Tám. Gia đình em Ksicô ở xóm Tre.

Đến trước căn nhà nhỏ làm bằng gạch không tô da, em Ksicô dừng lại nhưng không dẫn mình vào căn nhà đó mà dẫn ra phía sân sau. Trong một góc sân sau nơi cây me cổ thụ, dưới gốc me có bếp lửa cháy rực, bên cạnh bếp lửa một người đàn ông trên bảy mươi tuổi đang hí hoáy bắc một xoong củ mì thiệt to lên bếp lửa. Xoong củ khoai mì được lột vỏ trắng muốt và người đàn ông chất đầy củ mì đến nỗi không thể đậy nắp xoong được! Em Ksicô chỉ người đàn ông nói:

– “Ông ngoại mình đó! Bà con Buôn Làng gọi ông ngoại là ông Nương.”

Em Ksicô chỉ lên căn nhà gạch nhỏ phía trước, nói ông ngoại ở nhà này, nhà mình là căn nhà gỗ phía sau.

Khi bắc được xoong củ mì lên bếp lửa, ông Nương nhìn lên, mình hỏi ông Nương nhà đông con cháu lắm hay sao mà ông Nương luộc một xoong củ mì to và nhiều đến như vậy? Ông Nương nói đông con cháu nhưng mình không luộc củ mì cho con cháu ăn! Mình hỏi lại ông Nương luộc củ mì không cho con cháu ăn, vậy luộc xoong củ mì này để làm gì? Lúc này ông Nương chỉ cười và xoay qua đống cùi bắp em Ksicô mới đổ trong gùi ra, ông Nương hốt cùi bắp cho vào bếp lửa và cùi bắp làm cho bếp lửa cháy nhanh và cháy to. Lúc này mình mới biết công dụng của những bao cùi bắp mình thấy ở gia đình anh em Buôn Làng.

– “Em Ksicô lượm cùi bắp về cho ông ngoại nấu bếp hể? Và ông ngoại luộc xoong củ mì này để làm gì mà Yăh hỏi ông ngoại không nói?”

– “Ông ngoại già ở một mình không đi kiếm nhiều củi về nấu được, mình đi học về đi lượm cùi bắp để cho ông ngoại nấu. Nhà mình có nhiều củi nhưng bố mẹ Nương không cho ông ngoại lấy củi để luộc củ mì, vì ông ngoại luộc củ mì để nấu rượu. Ông ngoại uống rượu nhiều nên đã không bình thường, và mỗi lần không được làm theo ý mình, mình nghe ông ngoại nói với mẹ Nương: ‘Mình già rồi không còn sống được nhiều, mình muốn được làm theo ý mình.’

Mình thương ông ngoại già không còn sống được nhiều, mình đi lượm cùi bắp về cho ông ngoại nấu củ mì làm rượu, để ông ngoại vui khi được làm theo ý của ông ngoại!”

Matta Xuân Lành