Chào các bạn,

Nhìn cách ăn mặc của bố mẹ Xoa cũng như các con trong gia đình, mình không nghĩ kinh tế gia đình bố mẹ Xoa lại khó khăn! Ra đường bố mẹ Xoa ăn mặc rất đẹp, sạch sẽ. Các con lớn nhỏ ăn mặc tươm tất và đều được học hành đến nơi đến chốn. Người con gái lớn làm cán bộ xã, con gái thứ hai làm cô giáo mầm non trong Buôn Làng, năm người con còn lại đang học phổ thông từ lớp Bảy đến lớp Mười hai.

Ngay khi biết hoàn cảnh kinh tế gia đình bố mẹ Xoa, mình định đến thăm nhiều lần, nhưng vì những lý do đột xuất nên mãi sau mới đến thăm được.

Những ngày trong tuần mình ở nhà Lưu trú với em các học sinh, vì vậy chỉ có thể đến vào ngày Chúa nhật và Chúa nhật anh em Buôn Làng nghỉ lao động nên thường qua chơi nhà bạn bè, hàng xóm, vì vậy khi vào nhà mình chỉ gặp một mình bố Xoa ở nhà.

Nói chuyện với bố Xoa mình được biết trong thời bao cấp, gia đình bố mẹ Xoa có rất nhiều đất ruộng cũng như đất khai hoang, thêm vào đó có một đàn bò mười hai con và năm con trâu. Cũng trong thời gian bao cấp, bốn nhiệm kỳ liên tiếp bố Xoa làm chủ nhiệm hợp tác xã của xã Ea Yiêng.

Mình hỏi bố Xoa hiện tại gia đình còn bao nhiêu con trâu, bao nhiêu con bò? Bố Xoa cho biết hiện nay gia đình không còn con bò, con trâu nào nữa! Trâu bò đã được bố mẹ Xoa bán hết cách đây hơn mười năm, để lo cho các con đi học.

– “Gia đình không còn con trâu, con bò nào nhưng sao Yăh thấy trong vườn có trồng một đám cỏ voi, loại cỏ dùng để cho trâu bò ăn? Cũng như Yăh biết thường ngày bố Xoa vẫn đi chăn bò và đàn bò này Yăh thấy cũng không ít, hình như có khoảng mười con phải không?”

Bố Xoa nói: “Đó là bò của người ta nhờ mình chăn giúp, chín con bò đó của người bà con, không phải bò của mình, và mình chăn giúp cho họ cũng lâu lắm rồi! Ngày thường mình đi chăn còn ngày thứ Bảy và Chúa nhật không đi chăn được, nên mình trồng một đám cỏ để thứ Bảy và Chúa nhật cắt mang vào chuồng cho nó ăn.”

– “Bố Xoa chăn giúp họ bao nhiêu năm rồi? Và họ có trả công chăm sóc đàn bò đó cho bố Xoa không?”

– “Mình chăn cho họ từ năm 2004 đến bây giờ, không thấy họ nói gì và mình cũng không hỏi gì!”

– “Sao lại như vậy được? Còn ruộng cũng như đất khai hoang của bố Xoa nhiều lắm! Tại sao bây giờ mỗi năm gia đình không đủ lúa gạo ăn?”

– “Trước đây mình có nhiều đất, nhưng những người họ hàng làm giáp với ruộng và đất khai hoang của mình, lấn chiếm dần mỗi ngày một ít, dần dần đất mình đám nào cũng thu nhỏ lại! Mình không muốn to tiếng tranh giành, vì ông bà mình dạy: ‘Đất tranh giành thì gieo trồng giống gì nó cũng không lên!’ Chính vì vậy mình nhường, vì nếu mình to tiếng cãi cọ tranh giành, miếng đất đó sẽ trở thành miếng đất bị chúc dữ! Như vậy sẽ không ai trồng tỉa được trên miếng đất đó được thì rất uổng, nên mình im lặng nhường!”

Matta Xuân Lành