Chào các bạn,

Hôm nay ĐCN mời các bạn cùng đi thăm mộ vua Hàm Nghi tại Pháp với hai “hướng dẫn viên” rất nhiệt tình nhé!

Mời các bạn cùng đi với hai bạn Nhật Trường và Anh Thy nhé! Lộ Nhật Trường là Nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành Vật liệu theo học bổng Erasmus Mundus tại Pháp và Bồ Đào Nha. Trường đang học năm thứ 3. Còn Võ Anh Thy là Thạc sĩ về Môi trường, cũng theo học bổng Erasmus Mundus tại Hà Lan, Bỉ và Séc. Thy vừa tốt nghiệp tháng 10 vừa rồi.

Chuyến đi của Trường và Thy được thực hiện vào ngày 3 và 4/11 mới đây.

Các bạn sau khi thăm mộ vua cùng với Trường và Thy thì sẽ đến thăm lâu đài Losse, một nơi ở của công chúa đầu của vua Hàm Nghi nữa nhé!

* Cám ơn Hằng đã giới thiệu hai “hướng dẫn viên” rất nhiệt tình này!

* Chào mừng Nhật Trường và Anh Thy đến với ĐCN! 🙂

Chúc Trường, Thy và Hằng có một ngày vui và chúc các bạn có một chuyến đi đáng nhớ nhé! 🙂

Thu Hương,

***

Sau hai năm học tại Bordeaux, thủ phủ của vùng Aquitaine, tôi rất vui vì cuối cùng cũng vượt qua những khó khăn để thực hiện chuyến thăm mộ vua Hàm Nghi ở làng Thonac cách đấy không xa. Mặc dù chỉ cách Bordeaux khoảng 200 km nhưng những rào cản về phương tiện đi lại khiến cuộc hành trình này bị hoãn suốt thời gian dài. Hi vọng với bài viết này, sẽ có nhiều hơn những chuyến đi của du học sinh đến với vùng Bordogne xinh đẹp này và thắp nén hương lên mộ của một trong những vị vua yêu nước nhưng sớm bị lưu đày này.

Lịch sử của riêng vua Hàm Nghi còn rất nhiều điểm khuất và cả tranh cãi. Các thông tin mà người viết thu thập được trên mạng vẫn chưa đủ để phác họa lên cuộc đời của vị vua trẻ sớm phải rời quê cha đất tổ và bất đầu cuộc sống lưu đày trên vùng đất Alger xa xôi như thế nào. Có lẽ cả cuộc đời sống lưu đày của mình, nhà vua đã đứng ngoài tất cả những cuộc chiến lớn, những dấu mốc lịch sử và những cao trào cách mạng nên ít được chú ý đến. Tuy vậy, Hàm Nghi vẫn là một biểu tượng cho sự bất khuất và tấm lòng yêu nước của con dân Đại Việt.

Vua Hàm Nghi mất và an táng tại Algerie vào năm 1944 ngay giữa cao trào chiến tranh thế giới thứ 2. Chính điều này đã khiến cho sự ra đi của ông không được kề cận bên các con của mình. Đến năm 1965, các công chúa Nhu May, Nhu Ly và hoàng tử Minh Duc mới có dịp đưa hài cốt ông về Pháp và cải tang tại làng Thonac này, một ngôi làng nhỏ nằm bên cạnh dòng Vézère nổi tiếng với những tòa lâu đài tráng lệ từ thời Trung cổ.

Đa số các thông tin chúng tôi thu thập được từ internet đều từ các Việt kiều sử dụng xe hơi riêng. Thật ra, để đến Thonac bằng xe hơi không khó vì ngôi làng nằm trên trục đường D706 khá lớn dọc dòng Vézère, nhưng với du học sinh Việt Nam tại Pháp như chúng tôi, điều đó gần như là không thể. Giải pháp tối thượng sẽ là dựa vào mạng lưới phương tiện công cộng và vì không có bất kỳ chỉ dẫn gì về cách đi này, chúng tôi phải tự tìm hiểu tất cả lại từ đầu. Để dễ hình dung, đầu tiên tôi xin được mô tả hệ thống đi lại này từ Bordeaux đến làng Thonac nơi chúng tôi dự định sẽ thực hiện chuyến viếng thăm mộ của nhà vua.

Con đường D706 chạy xuyên Thonac và giao cắt với D65E tại chính trung tâm làng. Bên cạnh làng còn có một một cây cầu nhỏ bắt qua dòng Vézère cùng những rẫy bắp đang đến mùa thu hoạch. Mặc dù chỉ có vài chục nóc nhà nhưng hòa với sự phát triển chung về du lịch ở Pháp thì Thonac cũng có 2 khách sạn 2 sao cho du khách thập phương. Chúng tôi chọn ở lại khách sạn Archambeau, nằm ngay bên cạnh nhà thờ cổ của làng.

Không bỏ lỡ chút thời gian quý báu nào, một phần vì sự háo hức và hồi hộp đang dâng trào, chúng tôi nhanh chóng bắt tay vào định hướng và khởi hành ngay sau khi check-in. Với sự trợ giúp của internet, chúng tôi được biết nghĩa trang không nằm bên cạnh nhà thờ như thông lệ mà được di dời ra ngoài ngoại vi làng. Tuy gọi là ngoại vi nhưng chỉ cách khách sạn khoảng 800m và để đi bộ thì chỉ mất khoảng 10-15 phút là tới nơi.

Nghĩa trang rất nhỏ với chỉ vài chục ngôi mộ. Đa số đều khá lớn và có dấu ấn của người thăm viếng rất rõ. Mặc dù đã xem hình trước trên mạng nhưng chúng tôi cũng phải đi khắp nghĩa trang mới tìm ra ngôi mộ của gia đình vua Hàm Nghi. Có một điều rất lý thú là hình chụp từ vệ tinh của google map cho thấy rõ vị trí của ngôi mộ (xem hình). Thật tiếc vì chúng tôi đã không nhận ra điều đó sớm hơn.

Ngôi mộ của nhà vua khá khiêm tốn nếu so sánh với những ngôi mộ khác xung quanh. Trên mộ có đặt duy nhất một vật lưu niệm hình hoa sen đặc trưng Việt Nam, có lẽ từ các Việt kiều đến viếng thăm trước đây. Trên tấm bia đá, thông tin về nhà vua Hàm Nghi được khắc rất vắn tắt và đơn giản,

« S.M. HAM NGHI
EMPEREUR D’ANNAM
HUE 1871
ALGER 1944 »

Ngoài năm sinh và năm mất, chỉ vỏn vẹn một từ « Hoàng đế An Nam» được dùng để mô tả về vị vua này. Chúng tôi không khỏi chạnh lòng về sự đơn giản quá mức trong bài vị lẫn quy mô của ngôi mộ. Không những thế, nơi đây còn là nơi yên nghỉ của hoàng hậu Marcelle, công chúa Nhu-May, hoàng tử Minh-Duc và bà quản gia Marie (người đã giúp việc cho ông hoàng tại Anger). Tất cả đều rất giản đơn!

(Ở đây, tranh cãi về tên gọi của công chúa đầu của nhà vua là Nhữ Mây hay Như Mây hay Như Mai vẫn chưa có kết luận rõ ràng nên trong suốt bài viết, tác giả xin phép được viết nguyên văn tên gọi của công chúa và hoàng tử như khắc trên mộ. Ngoài ra, dẫu chưa bao giờ được sắc phong nhưng với tất cả lòng kính trọng và cả việc chấp nhận sự sai lệch «tạm thời», tôi cũng xin phép được gọi bà Marcelle Laloe là hoàng hậu. )

Sau khi dọn dẹp xung quanh ngôi mộ, chúng tôi thắp một nén hương cho vua Hàm Nghi cùng những người thân cận nhất của ngài. Chúng tôi cũng không quên khấn cầu nhà vua sẽ giúp đỡ các du học sinh hiện đang học tập và làm việc tại châu Âu nói chung và Pháp nói riêng có thể càng ngày càng phát triển sự nghiệp của mình để làm rạng danh đất nước.

Ráng chiều dần xuống và kế hoạch tiếp sau đó buộc chúng tôi phải rời nghĩa trang, tạm biệt nơi yên nghỉ của vua Hàm Nghi. Giữa không gian vốn đã rất lặng lẽ của đồng quê nước Pháp, những vạt rừng dày đặc xung quanh bất giác dẫn dắt chúng tôi đến cùng một suy nghĩ. Dẫu biết là có nhiều vấn đề cần giải quyết nhưng trong thâm tâm mỗi người vẫn dậy lên một hi vọng rằng ngày nào đó hài cốt của vua Hàm Nghi sẽ có dịp quay về để được cùng hòa mình vào mảnh đất quê hương. Thiết nghĩ, lúc sinh thời nhà vua cũng có những mong muốn như thế…

Mục tiêu tiếp theo của chúng tôi là lâu đài Losse (Château de Losse), lâu đài mà công chúa Nhu-May đã mua từ khi bà mới 25 tuổi (1930) với cái giá 450 ngàn quan Pháp.

Chúng tôi đến lâu đài Losse lúc bóng chiều đã đổ trên đỉnh hàng cây ven đường. Thật đáng tiếc vì không thể mua vé vào trong tham quan tòa lâu đài tráng lệ này vì đã quá giờ mở cửa nhưng chúng tôi cũng cố gắng để nắm bắt được tối đa nét cổ kính và hoành tráng của nơi từng là nhà ở của công chúa Nhu-May (con cả của vua Hàm Nghi) trong suốt 46 năm (1930-1976).

Thêm thông tin về công chúa đầu của vua Hàm Nghi: Công chúa Nhu-May được vinh danh như một trong những nữ vĩ nhân của nước Pháp khi bà là người phụ nữ đầu tiên tốt nghiệp và, không những thế, còn ở vị trí thủ khoa của ngành Nông Lâm học. Trên danh sách liệt kê những nữ Vĩ nhân của nước Pháp, «Nhu May princesse d’Annam» được ca ngợi là một trong những người phụ nữ tiên phong trong xã hội. Thêm vào đó, bà còn là người phụ nữ có nhân cách lớn, sống vị tha, hay làm từ thiện giúp dân nghèo và còn đem tri thức giúp đỡ dân làng Thonac cải tạo đất trồng nên được nhiều người quý mến. Một hình ảnh mà mỗi con dân Việt Nam cần noi theo.

Tòa lâu đài tọa lạc bên dòng sông Vézère, cách trung tâm làng khoảng 20 phút đi bộ. Thật đáng tiếc vì những năm cuối đời, công chúa Nhu-May đã bán tòa lâu đài vì không đủ tiền duy trì hoạt động cho nó. Theo thông tin trên internet, có lẽ chúng tôi cũng sẽ chẳng có nhiều thông tin về công chúa Nhu-May cho dù có vào thăm được tòa lâu đài này vì người chủ mới không cung cấp nhiều thông tin về người cựu chủ nhân lâu đài.

Hãy cùng chiêm ngưỡng tòa lâu đài được chụp từ phía ngoài. Lâu đài đá được xây dựng từ thời Trung cổ rất đẹp. Một tấm hình từ internet từ phía dòng sông sẽ cho bạn thấy thêm sự hoành tráng của Château de Losse.

Ngôi nhà nhỏ này là của công chúa Nhu-May sống sau khi bán tòa lâu đài cho một ông chủ người Pháp. Sau này, công chúa có để lại di chúc cho phép người giúp việc ở lại đây cho đến khi mất.

Làng Thonac về đêm yên bình lạ, khách sạn kiêm chức năng một quán bar nhỏ là nơi tụ họp của những người khách lạ và dân địa phương có lẽ là nơi sôi động nhất. Nếu bạn muốn mua gì, bên cạnh có một cửa hàng tạp hóa nhưng các bạn nhớ chú ý hãy đến đây trước 8h tối.

Thế là một ngày của chúng tôi đã kết thúc thật trọn vẹn. Về đến khách sạn, ăn một bữa tối tạm bợ mua từ siêu thị ở Sarlat, tắm rửa sạch sẽ, tôi nằm nhoài trên giường với biết bao suy nghĩ, vừa vui và phấn khởi cho hành trình ngày hôm nay, nhưng cũng vừa lo, vừa háo hức cho chuyến đi bộ 25 km của ngày hôm sau.

Vượt gần 25km để quay lại ga Sarlat và đón chuyến tàu cuối cùng lúc 5h chiều về Bordeaux không phải là điều quá khó khăn cho các bạn du học sinh nếu không quá khắc khe về thời gian. Trừ hai ngày cuối tuần thì luôn có chuyến xe bus đi ngang qua làng vào buổi sáng, đó là cách các bạn có thể chọn để đi đến Sarlat hay đơn giản nhất là quay trở lại Périgueux hoặc Brive và đón chuyến tàu sớm về Bordeaux. Tuy nhiên, một trải nghiệm về chuyến đi bộ xuyên núi rừng nước Pháp cũng không phải là một lựa chọn liều lĩnh và nhàm chán. Chúng tôi đã thực hiện chuyến đi bộ như vậy và phát hiện ra rất nhiều điều thú vị chờ đón hai bên đường.

Xách ba lô lên và đi, khi bạn còn trẻ…

Nhật Trường và Anh Thy