Chào các bạn,

Tiếp xúc với anh em Buôn Làng có rất nhiều điều khiến mình suy gẫm, cũng như nhìn lại chính mình, nhiều cách hành xử và suy nghĩ của anh em Buôn Làng làm mình rất đỗi ngạc nhiên. Chẳng hạn sáng thứ Hai mình đang chuẩn bị ra nhà Lưu trú, em Fle dẫn bạn trai đến xin đăng ký học giáo lý dự tòng. Nhìn người bạn trai của em Fle, mình nói:

– “Bạn em không phải người của Buôn Làng đúng không?”

Em Fle gật đầu và cho biết bạn ấy người Nùng gia đình ở bên Hà Bắc. Mình nói em Fle đợi một chút, Yăh trong nhà sẽ ra ghi tên cho.

Lên xe ra nhà Lưu trú với em Yoang, mình vẫn thắc mắc về cặp đôi em Fle sáng nay. Cặp đôi rất cọc cạch. Em Fle người cao nhìn rất thanh cảnh, thêm khuôn mặt rất xinh. Anh bạn trai thấp hơn nhiều, rất xấu, một bên mắt trái bị sụp xuống khác thường. Mình nói với em Yoang sao cặp đôi đó chênh lệnh nhau quá!

Lúc này em Yoang mới kể cho mình biết:

– “Chị Fle hiền lắm, làm ở lò gạch và đã có một đứa con gái gần hai tuổi với một anh người Kinh, trước đó cũng làm ở lò gạch. Anh người Kinh trong khi yêu chị Fle cũng yêu một chị người Kinh khác.

Đến khi hai chị cùng có em bé, lúc đó chị Fle mới biết anh người Kinh đã yêu chị kia trước, nên chị Fle đã rút lui trả người yêu lại cho chị được yêu trước, và như vậy đã mấy năm rồi, bây giờ chị Fle mới chuẩn bị đám cưới với anh lúc nãy đó Yăh!”

Em Yoang kể xong mình nhớ trong Buôn Làng, không phải em Fle người duy nhất hành xử như vậy, còn có em Loan, mẹ Trôi…

Có nhiều lúc nói chuyện với các mẹ, mình đã nhắc ra những chuyện này và nói anh em Buôn Làng mình hiền hòa, dễ thương người trong rất nhiều chuyện, từ chuyện tình cảm đến những chuyện liên quan đến của cải vật chất như đất đai, ruộng vườn… Không dùng thủ đoạn cố tranh giành để được phần thắng, nhưng luôn nghĩ rất công bằng cho người khác.

Mẹ Thông nói:

– “Người ta cũng tội như mình, người ta cũng đau khổ như mình, cho nên mình phải phân xử cho công bằng. Nếu người đến trước không muốn nữa, lúc đó mới đến phần người sau. Giống đi đường mình nhìn thấy vật gì rơi ở đường trước, không biết của ai mình được lượm trước, nếu mình không lượm mới đến người nhìn thấy sau.” Nói đến đây mẹ Thông cười hỏi mình: “Mẹ Thông nghĩ như vậy, không biết có đúng không Yăh hể?”

Mình khen các mẹ sống rất tốt và cho các mẹ biết khi nói chuyện với các mẹ, mình còn thấy một điểm cũng rất tốt nơi các mẹ đó là:

– “Các mẹ không nói xấu người khác, điều này làm cho mình cảm thấy mỗi lần nói chuyện với các mẹ, mình rất vui và bình an.”

Được khen, các mẹ rất vui. Mẹ E hỏi lại mình: “Yăh có biết tại sao không?” Và không đợi mình trả lời, mẹ E nói luôn:

– “Các mẹ mình không dám nói xấu người khác, không chê người khác, vì mình cũng có thể làm điều không tốt giống như người bị mình nói! Lúc đó người ta sẽ cười lại mình nhiều hơn!”

Matta Xuân Lành