Đọc các bài cùng chuỗi, xin click vào đây.

Chào các bạn,

Hôm nay mình giới thiệu đến các bạn nhạc phẩm “San Francisco yêu kiều” (“San Francisco – Be Sure to Wear Flowers in Your Hair”) của nhạc sĩ John Phillips và một nhạc sĩ khuyết danh cuối thập niên 1960s.

Nhạc sĩ John Phillips tên thật John Edmund Andrew Phillips (August 30, 1935 – March 18, 2001), là một ca sĩ, nhạc sĩ guitar, người viết lời nhạc, và người lăng xê, do đó nổi tiếng từ, “Monterey Pop Festival” năm 1967, một buổi hòa nhạc lịch sử của thời kỳ chống lại văn hóa âm nhạc truyền thống (“American Counterculture Music”), cũng như “The Summer of Love” ở San Francisco năm 1967.

Được biết với tên Papa John, nhạc sĩ John Phillips là thành viên và là trưởng ban nhạc của ban “The Mamas & The Papas”. Ông sinh ra ở Parris Island, bang South Carolina, lớn lên ở Alexandria, bang Virginia, nơi ông trở thành “street tough” do ảnh hưởng từ nam tài tử Marlon Brando thời đó. Ông mơ ước được thành công trong lĩnh vực âm nhạc và đến New York để tìm một công tra thu băng đĩa đầu thập niên 1960s. Ban nhạc đầu tiên của ông, “The Journeymen” – một ban tam ca chuyên hát nhạc dân ca – được thành lập với ông, Scott McKenzie và Dick Weissman. Ban này thành công với 3 albums phát hành và một số buổi trình diễn trong show TV “Hootenanny” trong thập niên 1960s.

Ông phát triển nghề nghiệp của ông ở Greenwich Village trong thời kỳ “American Folk Music Revival” và gặp các thành viên khác của “The Mamas & The Papas” – Denny Doherty, Cass Elliot trong thời gian này. Ông là người sáng tác và soạn hòa âm chính cho “The Mamas & The Papas”. Sau khi ký hợp đồng với Dunhill, “The Mamas & The Papas” có một số bài nằm trong bảng sắp hạng “Billboard Top 10” như là “California Dreamin’ ”, “Monday, Monday”, “I Saw Her Again”, “Creeque Alley”, và “12:30 (Young Girls Are Coming to the Canyon)”.

Ông sáng tác bài “San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair)” năm 1967 cho cựu thành viên của “The Journeyman” – Scott McKenzie. “San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair)” là một bản nhạc được cho là tiêu biểu trong thập niên 1960s của thời kỳ “American Counterculture Music” (Chống lại văn hóa âm nhạc truyền thống). Phiên bản ông thu âm cùng với Gary L. Coleman, Joe Osborn, Hal Blaine, trở thành phiên bản bán nhiều nhất trên thế giới trong thập niên 1960s vượt lên vị trí #4 trên bảng sắp hạng của US và vị trí #1 trên bảng sắp hạng của UK.

Phiên bản của Scott McKenzie là hiệu ca không chính thức của phong trào chống văn hóa truyền thống trong thập niên 1960s, trong số này gồm có Hippie, Anti-Vietnam War (Phong trào chống chiến tranh VN), và Flower Power (Quyền Lực Của Hoa, phong trào cài hoa trên người).

Nhạc sĩ John Phillips kể lại ông sáng tác “San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair)” chỉ trong vòng 20 phút.

Nội dung bài hát nhắn nhủ người nghe “Nếu bạn đến San Francisco, xin bạn hãy cài hoa trên tóc” (“If you’re going to San Francisco, be sure to wear some flowers in your hair”), được cho là câu thúc đẩy hàng ngàn thanh thiếu niên đến San Francisco trong cuối thập niên 1960s.

Bài hát còn được dùng làm nhạc nền cho các phim “Frantic”, “The Rock”, và “Forrest Gump”.

Ban “U2’s Bono” từng hướng dẫn khán giả hát bài này khi họ trình diễn show “Pop Mart” ở San Francisco Bay Area ngày 18-19 tháng 6 năm 1997.

Bài “Massachusetts” của ban “The Bee Gees” là phản ứng của “San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair)”. “Massachusetts” của “The Bee Gees” mang nội dung của một người từng đến thăm San Francisco nhưng hiện giờ đang nhớ nhà ở Massachusetts.

“San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair)” du nhập vào Việt Nam khoảng cuối thập niên 1960s và đã được một nhạc sĩ khuyết danh đặt lời Việt thành “San Francisco Yêu Kiều” do ca sĩ Elvis Phương trình diễn thời đó.

Nhạc phẩm “San Francisco – Be Sure to Wear Flowers in Your Hair” (Nhạc sĩ John Phillips)

If you’re going to San Francisco
Be sure to wear some flowers in your hair
If you’re going to San Francisco
You’re gonna meet some gentle people there

For those who come to San Francisco
Summertime will be a love-in there
In the streets of San Francisco
Gentle people with flowers in their hair

All across the nation such a strange vibration
People in motion
There’s a whole generation with a new explanation
People in motion people in motion

For those who come to San Francisco
Be sure to wear some flowers in your hair
If you come to San Francisco
Summertime will be a love-in there

If you come to San Francisco
Summertime will be a love-in there

Nhạc phẩm “San Francisco yêu kiều” (nhạc sĩ khuyết danh)

Này bạn hởi đến San Francisco
Mùa hè rực nắng với bao sắc hoa yêu kiều
Ngàn chim hót vui nơi San Francisco
Kìa nàng thiếu nữ thướt tha bước trong gió chiều

Này này bạn hãy đến San Francisco
Tình nồng thắm ngát hương nắng mai trong lành
Lòng sẽ thấy vui nơi San Francisco
Hè nắng ấm chứa chan biết bao ân tình

Những khúc hát ca vui này
Những ánh mắt trong mê say
Mơ ước luôn lứa đôi
Hởi những tháng năm ôi trời
Với những lúc ta đã quên đời
Mơ ước luôn lứa đôi
Mơ ước luôn lứa đôi

Ôi tình thiết tha nơi San Francisco
Người người hát vui cỏ cây lá hoa tươi cười
Thật thấy đời đáng vui nơi San Francisco
Hè nắng ấm lứa đôi đắm say trao lời

Dưới đây mình có bài:

– SAN FRANCISCO (San Francisco yêu kiều) (trích)

Cùng với 3 clips tổng hợp nhạc phẩm “San Francisco Yêu Kiều” (“San Francisco – Be Sure to Wear Flowers in Your Hair”) do các ca sĩ lừng danh trên thế giới trình diễn để các bạn tiện việc tham khảo và thưởng thức.

Mời các bạn,

Túy Phượng

(Theo Wikipedia)

SAN FRANCISCO (San Francisco yêu kiều) (trích)

(Hoài Nam)

Tiếp theo, chúng tôi viết về San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair), ca khúc mà ngày ấy được mệnh danh là “nhạc thiều” của phong trào phản kháng văn hóa trong thập niên 1960 (the counterculture movement of the 1960s).

“Phản kháng văn hóa” được định nghĩa là một hiện tượng văn hóa chống lại những nền tảng hiện hữu của xã hội trong thời gian từ đầu thập niên 1960 tới đầu thập niên 1970, khởi phát từ Hoa Kỳ và Anh quốc, rồi bành trướng sang các quốc gia tây phương khác. Ba yếu tố chính đưa tới sự ra đời và phát triển của phong trào phản kháng này là (1) tư duy mới của thế hệ trẻ (baby boomers), (2) công cuộc tranh đấu cho nhân quyền của người Mỹ gốc Phi châu, và (3) phản đối chiến tranh Việt Nam.

Một số người còn đưa ra yếu tố thứ tư là “lý tưởng xã hội chủ nghĩa”, tuy nhiên đa số các sử gia cho đây chỉ là một xu hướng vô ý thức trong phong trào phản chiến do sự thâm nhập, lợi dụng của các thành phần thiên tả.

Phong trào phản kháng văn hóa đã dẫn đưa tới những thay đổi sâu sắc về tư duy mà nhiều người gọi là một cuộc cách mạng, bao gồm tự do luyến ái, nam nữ bình quyền (có lẽ một số độc giả chưa quên các cuộc biểu tình “đốt áo ngực” – bra burning – để đòi quyền bình đẳng, lối sống hippie (bohemian thời hiện đại), tự do sử dụng ma túy, thuốc tạo ảo giác (LSD), v.v…

Thế nhưng, dù đồng tình ủng hộ, đứng bên lề, hay chống lại “cuộc cách mạng” nói trên, người ta cũng phải đồng ý với nhau rằng về mặt sáng tạo văn học nghệ thuật, “cuộc cách mạng” ấy đã tạo môi trường, cảm hứng cho công việc sáng tác của cả một thế hệ. Riêng trong lĩnh vực ca nhạc, cho tới nay, các nhà phê bình cũng như giới thưởng ngoạn đều đồng ý với nhau rằng thập niên 1960 là “thập niên vĩ đại nhất” của nền ca nhạc hiện đại.

Và trong số hàng nghìn ca khúc của thập niên 1960 được ưa chuộng khắp nơi trên thế giới, không thể không nói tới bản San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair), một sáng tác của John Phillips do Scott McKenzie thu đĩa năm 1967.

Trước kia, John Phillips, Scott McKenzie và anh bạn Dick Weissman là 3 thành viên của ban tam ca dân ca The Journeymen, ban đầu tiên đã thu đĩa bản 500 Miles vào năm 1961. Về sau, ba người chia tay, Scott McKenzie theo đuổi sự nghiệp hát solo, Dick Weissman trở thành nhà sản xuất đĩa nhạc uy tín, còn John Phillips đứng ra thành lập ban tứ ca lừng danh The Mamas & The Papas vào năm 1965, gồm hai vợ chồng chàng (John, Michelle Phillips), cô bạn Cass Elliot, và anh bạn gốc Gia-nã-đại Denny Doherty.

Mặc dù chỉ tồn tại hơn 3 năm (sau này tới đầu thập niên 1970 lại tái hợp), The Mamas & The Papas đã được ghi nhận là ban hợp ca nam nữ nổi tiếng nhất, thành công nhất trong cả hai thể loại dân ca và rock, với 5 albums, 17 đĩa singles trong đó có 6 bản lên Top 10, và bán được trên 40 triệu đĩa hát. Hai ca khúc nổi tiếng nhất của họ – California Dreamin’ và Monday Monday – đều được nằm trong danh sách 500 ca khúc bất hủ của mọi thời đại.

John Phillips (1935-2001) không chỉ là nhà sáng tác ca khúc, thi sĩ, ca sĩ, tay đàn guitar, mà còn là một nhà vận động, tổ chức các sinh hoạt ca nhạc, trong đó nổi tiếng nhất phải là Monterey International Pop Music Festival, một đại nhạc hội ngoài trời tổ chức vào ba ngày 16, 17 và 18 tháng 6 năm 1967 tại Monterey County Fairgrounds ở California. Đại nhạc hội này đã mở đầu cho phong trào đại nhạc hội ngoài trời mà nổi tiếng nhất là ở Woodstock, New York năm 1969.

Để “quảng cáo” cho Monterey International Pop Music Festival, John Phillips đã sáng tác bản San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair), mời anh bạn Scott McKenzie thu đĩa và tung ra vào tháng 5-1967; tiếng đàn guitar trong đĩa hát này là của chính John Phillips.

Điều thú vị là John Phillips đã viết “ca khúc có tựa đề dài nhất trong số những ca khúc lên Top” trong thời gian ngắn kỷ lục: 20 phút!

San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair)

If you’re going to San Francisco
Be sure to wear some flowers in your hair
If you’re going to San Francisco
You’re gonna meet some gentle people there

For those who come to San Francisco
Summertime will be a love-in there
In the streets of San Francisco
Gentle people with flowers in their hair

All across the nation such a strange vibration
People in motion
There’s a whole generation with a new explanation
People in motion people in motion

For those who come to San Francisco
Be sure to wear some flowers in your hair
If you come to San Francisco
Summertime will be a love-in there

If you come to San Francisco
Summertime will be a love-in there

Qua lời hát của San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) chúng ta thấy ca khúc này nhấn mạnh tới “hoa, gentle people, tình yêu” ở San Francisco. Có lẽ khi viết ca khúc này với mục đích quảng cáo cho Monterey International Pop Music Festival, John Phillips đã không ngờ rằng rồi đây tác phẩm của mình sẽ trở thành “nhạc thiều” của phong trào phản kháng văn hóa nói chung, phong trào hippie nói riêng.

Nguyên nhân dẫn đưa tới sự việc nói trên là thành công ngoài sự mong đợi của Monterey International Pop Music Festival, về số lượng ca nhạc sĩ tham gia trình diễn cũng như số khán giả – dự trù 9,000 – 10,000 người nhưng sau đó đã lên tới trên dưới 100,000.

Về sau, đại nhạc hội ngoài trời này đã được một số người xem là khởi đầu của “Summer of Love” năm 1967.

“Summer of Love” là một hiện tượng xã hội diễn ra vào mùa hè năm 1967, với hàng triệu hippies hội tụ tại các thành phố lớn của Hoa Kỳ, trong đó đông nhất là tại khu vực Haight-Ashbury, San Francisco với khoảng 100,000. Haight-Ashbury là cái nôi của phong trào hippie ở miền Tây, tương tự khu sinh viên Greenwich Village, New York City, là cái nôi của phong trào hippie ở miền Đông.

Suốt hơn ba tháng trời, Haight-Ashbury đã trở thành thiên đường của “tình người, tình dục và drug”, nhưng đồng thời cũng gây ra biết bao hỗn loạn, sử dụng bạo lực, các hình thức tội phạm như hiếp dâm… Trước tình trạng này, những “hippies truyền thống” đã lần lượt rời bỏ Haight-Ashbury, và tới ngày 6 tháng 10, những người còn lại đã tổ chức một đám ma giả gọi là “The Death of Hippie” rồi chia tay nhau.

Nhưng ca khúc San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) thì sống mãi với thời gian, tiếp tục góp phần thu hút hàng trăm nghìn du khách trẻ tới “hành hương” ở thành phố này mỗi năm. Bởi với người yêu nhạc nói chung chứ không nhất thiết phải là một hippie, San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) là một ca khúc đáng yêu, từ phần nhạc cho tới lời hát, và nhất là cách hát.

Vẫn biết John Phillips là một thi sĩ, một nhạc sĩ và nhà viết ca khúc tài ba, nhưng nếu không có tiếng hát của Scott McKenzie, ca khúc San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) đã không thành công tới mức ấy, và được xưng tụng là “flower-power anthem”.

Nhà sản xuất đĩa nhạc Lou Alder, người phụ trách việc thu đĩa ca khúc này đã nhận xét từ ngày biết Scott McKenzie, ông chưa bao giờ nghe anh chàng hát êm ái, truyền cảm đến như thế, và kể lại rằng khi hát ca khúc này để thu đĩa, Scott đã cài mấy bông hoa trên mái tóc của mình.

Được tung ra vào giữa tháng 5, 1967, tới cuối tháng 7, San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) đã lên tới No.4 trên bảng xếp hạng Billboard Hot 100, đứng tại vị trí này trong bốn tuần lễ liên tiếp, trong khi tại Anh quốc và đa số các quốc gia Tây Âu, ca khúc này đã lên tới No.1.

Riêng ở Trung và Đông Âu, giới trẻ sống sau bức màn sắt đã xem San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) là nhạc thiều của tự do. Trong cuộc nổi dậy của sinh viên ở Prague, thủ đô Tiệp Khắc (Czechoslovakia) năm 1868 – thường được truyền thông phương tây gọi là “Prague Spring uprising”, đĩa hát này đã được phát đi liên tục.

Sau này, San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) do Scott McKenzie thu đĩa đã được sử dụng trong nhiều cuốn phim, mà nổi tiếng nhất là Forrest Gump (1994), cuốn phim đã đoạt 6 giải thưởng điện ảnh Oscar, trong đó có các Oscar cho phim hay nhất trong năm, cho đạo diễn, và nam diễn viên chính (Tom Hanks).

Riêng tại miền nam Việt Nam ngày ấy, San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) không chỉ được giới trẻ ưa thích, mà cả một số người không còn trẻ cho lắm, cũng bị thu hút bởi giai điệu và lời hát (tiếng Anh) của ca khúc này. Về phiên bản lời Việt được Elvis Phương thu đĩa tại hải ngoại, chúng tôi đã cố gắng tìm hiểu qua Internet cũng như qua các tuyển tập nhạc ngoại quốc lời Việt xuất bản trước năm 1975, nhưng vẫn không được biết ai là tác giả.

Tuy nhiên, thiết nghĩ điều này cũng không quan trọng cho lắm, bởi vì đại đa số người yêu nhạc, trên khắp thế giới chứ không chỉ ở Việt Nam, một khi đã yêu thích San Francisco (Be Sure to Wear Flowers in Your Hair) thường chỉ tìm nghe ca khúc nguyên thủy của John Phillips qua tiếng hát Scott McKenzie – một trong những ca khúc một thời để nhớ của các “baby boomers”.

(Hoài Nam)

oOOo

San Francisco – Ca sĩ Scott McKenzie:

 

San Francisco – Paul Mauriat Orchestra:

 

San Francisco Yêu Kiều – Ca sĩ Elvis Phương: