TĐH: Nhân ngày Quốc Khánh, mời các bạn đọc lại bài này trong loạt bài “Các diễn văn làm thay đổi thế giới”, để ôn lại một đoạn lịch sử đầu tranh cho độc lập của tổ quốc.

Các bạn thân mến,

Bài tuần này là 1 bài rất đặc biệt vì chúng ta sẽ tìm hiểu 3 bài diễn văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh liên quan đến công cuộc chiến đấu dành độc lập và tìm kiếm hòa bình của dân tộc Việt Nam. Tiến trình dành độc lập và tìm kiếm hòa bình này đã đưa đến các cuộc chiến đấu chống Pháp với chiến thắng Điện Biên Phủ của quân đội Việt Minh 1945, và cuộc chiến đấu chống Mỹ với Đại thắng mùa xuân 1975, tạo nên hội chứng Việt nam (Vietnam Syndrome) trong chính sách ngoại giao của Mỹ.

Từ 1975 cho đến cuối thập niên 1990’s của thế kỷ 20, hội chứng Việt Nam đòi hỏi các chính khách Mỹ quan tâm đặc biệt đến việc sa lầy quân sự và chính trị khi đưa quân Mỹ tham chiến tại một quốc gia nào đó, và do đó làm giảm thiểu đến mức tối đa các hoạt động quân sự của Mỹ trên thế giới. Sang thế kỷ 21, với cuộc đánh bom 911 (Sept. 11, 2001) của al Qeada ở Mỹ. Mỹ lại bắt đầu có nhiều cuộc chiến trên thế giới (Afghanistan, Irag…), nhưng hội chứng Việt Nam vẫn luôn có mặt trong các tranh cãi trong nội bộ Mỹ mỗi khi Mỹ định lâm chiến bên ngoài: “Mỹ có nên nhúng tay vào quân sự ở nước… không, hay là lại bị sa lầy như ở VN trước đây?” (Ví dụ, Worse than Vietnam [about Afghanistan], http://opinionator.blogs.nytimes.com/2010/11/23/afghanistan-and-vietnam/; Iraq: Learning the lessons of Vietnam War, http://www.foreignaffairs.com/articles/61195/melvin-r-laird/iraq-learning-the-lessons-of-vietnam)

Tuy nhiên, viết về cả tiến trình giành độc lập hay hội chứng Việt Nam là quá dài, nên trong khuôn khổ bài này, chúng ta chỉ tìm hiểu về mong muốn của chủ tịch Hồ Chí Minh nhằm tìm kiếm 1 nền độc lập trong hoà bình (và một vài sự kiện nhằm lý giải vì sao chuyện này thất bại và chiến tranh bùng nổ). Các vấn đề về đường lối chính trị (xã hội chủ nghĩa, tư bản chủ nghĩa, quân chủ lập hiến …) hay tình hình xung đột thế giới sẽ không được phân tích trong bài này

Chính vì ảnh hưởng của cuộc chiến dành độc lập của VN trên chính sách ngoại giao của Mỹ từ khoảng 1945 cho đến ngày nay, và cũng do khuôn khổ hạn hẹp của bài viết, chúng tôi chọn 3 bài diễn văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh liên quan cuộc chiến dành độc lập (mà chúng tôi cho là tiêu biểu) để giới thiệu cùng mọi người. Còn danh sách các thư tín và diễn văn của chủ tịch Hồ Chí Minh liên quan đến vấn đề này có thể tham khảo ở phần phụ lục.

– Tuyên ngôn độc lập ngày (2/9/1945)
– Thư Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi tổng thống Mỹ Harry Truman (16/2/1946)
– Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (20/12/1946)

Bài dẫn nhập này sẽ cố gắng phác ra trình tự các sự kiện chính trong giai đoạn lịch sử 1945-1949 (là thời kỳ 2 bên còn đàm phán quyết định chiến-hay-hoà) và đặt các bài viết vào đó, để mọi người có 1 cái nhìn rõ về thời kỳ này. Sau đó sẽ có vài dòng rất sơ lược về giai đoạn lịch sử sau đó, để mọi người có cái nhìn bao quát hơn

Chúng ta bắt đầu từ năm 1945 là năm tạo nên bước ngoặc của lịch sử Việt Nam.

Khi thế chiến thứ 2 đang dần kết thúc, tại Việt Nam, quân Nhật tranh thủ đánh bại quân Pháp nhằm độc chiếm Đông Dương, củng cố hậu phương nhằm chiến đấu đến giây phút cuối cùng.

Ngày 15/8/1945, đài phát thanh Nhật phát đi thông báo đầu hàng của Nhật trước Đồng Minh. Nước Việt Nam nằm trong tình trạng “vô chủ” trong thời gian ngắn vì Pháp đã bị đánh bại và Nhật vừa đầu hàng xong và chờ quân Đồng Minh đến giải giáp

Do có chuẩn bị từ trước, lực lượng Việt Minh đã đứng lên nắm lấy chính quyền và tuyên bố Việt Nam là một quốc gia độc lập trước khi Pháp kịp quay lại chiếm Đông Dương.

Ngày 2/9/1945, chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên Ngôn Độc Lập, tuyên bố Việt Nam độc lập, và hy vọng các quốc gia Đồng Minh đối xử với Việt Nam như 1 quốc gia (thay vì 1 thuộc địa) khi tiến quân vào khu vực này.

Bản Tuyên Ngôn mở đầu với các lý tưởng dân chủ tự do Mỹ:

Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Lời bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do.

và tiếp đến là các tư tưởng nhân quyền và dân quyền của Pháp:

Bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791 cũng nói: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi, và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”. Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được.

Đoạn mở đầu Bản Tuyên Ngôn Độc Lập cho thấy Chủ tịch Hồ Chí Minh trọng các lý tưởng về bình đẳng, tự do, nhân quyền và dân quyền cho đất nước và nhân dân Việt Nam.

Và tuy là tuyên ngôn đọc trước nhân dân Việt Nam, nhưng chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng các lý luận về vị thế của nước Việt Nam và các tuyên bố của Việt Nam với thế giới. Những lời lẽ trong Tuyên Ngôn không phải chỉ cho nhân dân Việt Nam, mà còn cho các nước Đồng Minh

“Sự thật là từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật, chứ không phải thuộc địa của Pháp nữa. Khi Nhật hàng đồng minh thì nhân dân cả nước ta đã nổi dậy giành chính quyền lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Sự thật là dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật, chứ không phải từ tay Pháp”

“Chúng tôi tin rằng các nước Đồng minh đã công nhận những nguyên tắc dân tộc bình đẳng ở các Hội nghị Tê-hê-răng và Cựu-kim-sơn, quyết không thể không công nhận quyền độc lập của dân Việt Nam”

“Vì những lẽ trên, chúng tôi, Chính phủ Lâm thời của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng:

Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập”

Tiếc là Đồng Minh đã đối xử với Việt Nam như 1 thuộc địa, chứ không phải nước độc lập. Ngay sau đó 4 ngày, quân Pháp (và quân Anh) vào Việt Nam và tuyên bố tái lập thuộc địa khu vực Đông Dương. (Coi như chính thức bác bỏ tuyên bố độc lập của Việt Nam).

Ngày 24/9/1945, trong khi cuộc chiến diễn ra ác liệt ở Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn cố gắng tìm một giải pháp hoà bình cho vấn đề độc lập dân tộc. Chủ tịch đã gửi điện tín cho Mỹ nhằm cố gắng tranh thủ sự ủng hộ của Washington (bức điện này không được hồi đáp)

“Chủ tịch Chính phủ Lâm thời, Cộng hoà Việt Nam gửi Tổng thống Hoa Kỳ ở Washington.

Chúng tôi xin trân trọng báo để Ngài rõ về những biện pháp sau đây của tổng Tư lệnh các lực lượng quân đội Anh đã tiến hành ở miền Nam Việt Nam: Một, cấm các báo chí; Hai, cung cấp vũ khí, đạn dược cho dân chúng Pháp; Ba, tước vũ khí các lực lượng cảnh sát Việt Nam. Các biện pháp này là một sự vi phạm rõ ràng đến những quyền tự nhiên của nhân dân Việt Nam, đe doạ trực tiếp nền an ninh trong nước và là nhân tố làm mất ổn định và hoà bình ở Đông Nam Á.

Chính phủ Lâm thời Cộng hoà Việt Nam phản đối mạnh mẽ và yêu cầu Ngài can thiệp với các nhà chức trách Anh bãi bỏ các biện pháp nói trên. Chúng tôi sẽ rất biết ơn Ngài thuyết phục người Anh đứng vững trên cơ sở các nguyện tắc tự do và tự quyết do Hiến chương Đại Tây Duơng đề ra. Kính, Hồ Chí Minh”.

Ngày 16/2/1946, Chủ tịch HCM gửi thư tới Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, lúc đó là Harry Truman, (bản dịch phía dưới), lúc này chúng ta thấy qua giọng văn của Hồ chủ tịch, sự kỳ vọng về đàm phán hoà bình với Pháp đã giảm đi rất nhiều. Lá thư này không được Hoa Kỳ trả lời.

“Nhưng những người Pháp theo chủ nghĩa thuộc địa, người đã phản bội quân Đồng Minh cũng như người Việt bản xứ vào thời chiến, đã quay lại, và tấn công chúng tôi một cách không thương tiếc nhằm dành lại sự thống trị của mình. Sự xâm lược của họ mở ra ở miền Nam Việt Nam và đang đe dọa chúng tôi ở miền Bắc.

Sự manh động này trái ngược với tất cả những nguyên tắc của luật pháp quốc tế và hứa hẹn của Đồng Minh trong thời kỳ Thế chiến thứ II”

Ngày 28/2/1946, Chủ tịch HCM tiếp tục gửi điện tín cho tổng thống Hoa Kỳ, đề nghị Hoa Kỳ giúp đỡ ngăn chặn chiến tranh và tiến hành đàm phán với Pháp. Bức điện này cũng không được Hoa Kỳ trả lời.

Đối với Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh cố gắng thương thuyết để đạt Hiệp Định Sơ Bộ (6/3/1946) và Tạm Ước (14/9/1946) nhằm giữ Việt Nam độc lập trong hoà bình. Nhưng thực sự thì ngay từ đầu, người Pháp cũng không có ý tôn trọng lâu dài các Hiệp định này. Leclerc, tổng chỉ huy Pháp ở Đông Dương khi đề nghị đàm phán đã bị thống chế De Gaul trách mắng: “Nếu tôi mà đồng ý mấy thứ nhảm nhí này thì đế quốc Pháp đã tiêu vong lâu rồi. Hãy đọc thật kỹ câu chữ trong tuyên bố tháng 3 của Pháp về Đông dương”

Chính phủ Pháp có nhiều ý kiến khác nhau, có người muốn duy trì thuộc địa của Pháp tại Đông Dương (tiêu diệt chính phủ Việt Minh), có người muốn giải quyết hoà bình và trao trả độc lập cho Việt Nam

Ngày 12 tháng 12, Léon Brum, thủ tướng mới của Pháp tuyên bố ý định giải quyết xung đột ở Đông Dương theo cách sẽ trao lại độc lập cho Việt Nam. Chớp thời cơ này, Hồ chủ tịch gửi cho đại diện chính phủ Pháp tại Hà Nội một bức thông điệp gửi Brum với các gợi ý cụ thể về cách giải quyết xung đột. Bức thông điệp này được chuyển vào Sài Gòn, để chuyển tiếp tới Paris.

Cao Uỷ Pháp (tương đương Đại Sứ bây giờ) d’Argenlieu tại Sài Gòn và tướng Valluy thuộc nhóm chủ chiến, khi bức điện của Hồ chủ tịch chuyển đến Sài Gòn, Valluy viết thêm bình luận của mình, cảnh báo rằng sẽ nguy hiểm nếu trì hoãn các hành động quân sự cho đến năm sau. Mặt khác, ông quyết định phải nhanh chóng tạo sự xung đột và đặt Paris vào chuyện đã rồi.

Ngày 17 tháng 12, quân Pháp với xe tăng yểm trợ vào các đường phố Hà Nội để phá các công sự mà Việt Minh dựng trong những ngày trước đó, gây ra vụ thảm sát ở phố Hàng Bún (Hà Nội), rồi dàn quân ra chốt giữ từ cổng thành Hà Nội đến tận cầu Long Biên. Người Việt không phản ứng.

Ngày 18 tháng 12, Pháp ra một tối hậu thư đòi chấm dứt dựng chướng ngại vật trên phố. Chiều hôm đó, Pháp ra tối hậu thư thứ hai tuyên bố rằng từ ngày 20, quân Pháp sẽ tự mình đảm nhiệm việc trị an ở Hà Nội. Đáp lại, tối hôm đó, các lực lượng Việt Minh bắt đầu chặn mọi ngả đường từ ngoại ô vào thành phố.

Sáng ngày 19 tháng 12, Pháp ra tối hậu thư thứ ba, đòi chính phủ Việt Nam đình chỉ mọi hoạt động chuẩn bị chiến tranh, tước vũ khí của Tự vệ tại Hà Nội, và trao cho quân đội Pháp việc duy trì an ninh trong thành phố. Hồ chủ tịch đề nghị gặp đại diện chính phủ Pháp tại Hà Nội để đàm phán nhưng bị từ chối.

20:00 ngày 19 tháng 12, pháo binh Việt Nam bắn vào các vị trí Pháp tại Hà Nội. Chiến tranh bùng nổ.

Trước hay sau đó vài giờ, bức điện của Hồ Chí Minh từ Sài Gòn đến được Paris, mọi chuyện đã quá trễ.

Ngay sau khi chiến tranh bùng nổ, lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (ngày 20.12.1946) của chủ tịch Hồ Chí Minh phát trên đài và sau đó đăng trên các báo. Đây là một lời kêu gọi ngắn gọn, nhưng tràn đầy nhiệt huyết

Tuy đây hoàn toàn là lời kêu gọi chiến tranh, nhưng nó cũng thể hiện một tâm trạng mong muốn hoà bình khi bắt đầu bằng:

“Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa!”

Và trong bài này, chúng ta cũng thấy rất rõ tư tưởng của Hồ Chí Minh về đoàn kết dân tộc, bất cứ ai, hễ có lòng yêu nước thì đều có thể cùng nhau chiến đấu. Ngay từ khi Hồ chủ tịch bắt đầu hoạt động thì tư tưởng này đã thể hiện rất rõ (tuy trước và sau thời điểm này có một vài giai đoạn mọi việc vượt khỏi tầm kiểm soát của Chủ tịch):

“Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không phân chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên.”

Ngay trong lúc cuộc chiến tại Hà Nội ác liệt, Hồ chủ tịch vẫn chưa bỏ cuộc trong việc tìm kiếm một giải pháp hòa bình. Ngay ngày đầu tiên của cuộc chiến, Việt Minh rải truyền đơn trên đường phố Hà Nội thông báo với “nhân dân Pháp” rằng chính phủ Việt Nam sẵn lòng tồn tại hòa bình trong Liên hiệp Pháp, chỉ cần Pháp công nhận độc lập và thống nhất của Việt Nam. Ngày hôm sau, đài Việt Minh bắt đầu định kì phát các lời kêu gọi tái đàm phán. Ngày 23 tháng 12, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư cho Marius Moutet, Bộ trưởng Bộ các lãnh thổ thuộc địa, và tướng Henri Leclerc, đề nghị một cuộc họp giữa đại diện cả hai bên. Một vài ngày sau, Hồ chủ tịch chính thức đề nghị ngừng bắn và tổ chức một cuộc hội nghị hòa bình mới tại Paris trong khuôn khổ Hiệp định sơ bộ hồi tháng 3.

Trong giai đoạn này, chính phủ Việt Nam (đây là chính phủ Việt Minh) bắt đầu nhận được sự hỗ trợ rất lớn của Trung Quốc và Liên Xô. Xét cho cùng, chúng ta không có cơ sở hạ tầng để sản xuất vũ khí, quân trang, quân dụng để tiến hành chiến tranh) nên việc liên kết với một lực lượng bên ngoài là tất yếu. Khi Pháp không thoả hiệp, thì chúng ta đành liên kết với kẻ thù của Pháp. Nhưng qua các sự kiện ở trên, có thể thấy việc tiến hành chiến tranh (và liên kết với Trung Quốc, Liên Xô) là do chúng ta đã hết hy vọng với một giải pháp hoà bình với Pháp.

Việt Minh tham gia hệ thống XHCN, Pháp và Hoa Kỳ từ giờ xem chính phủ Việt Minh là hoàn-toàn-bên-kia-chiến-tuyến, sẽ không còn bất cứ thoả hiệp nào nữa. Ngay cả sau này khi Pháp (và Mỹ) mong muốn trao trả lại độc lập cho Việt Nam, thì cũng không đàm phán với chính phủ Việt Minh (mà là với Bảo Đại và Ngô Đình Diệm). Điều này liên quan đến xung đột giữa 2 hệ thống tư bản và xã hội chủ nghĩa toàn cầu.

Tháng 3 năm 1947, Cao ủy Pháp mới Emile Bollaert được bổ nhiệm là người chủ hoà, được tướng Leclerc khuyên “đàm phán bằng mọi giá”. Tuy nhiên ông đã thất bại trong việc thuyết phục chính phủ Pháp vì lúc này đã có hơn 1.000 binh sĩ Pháp chết hoặc mất tích, và cộng đồng người Pháp ở Đông Dương phản đối kịch liệt việc thương lượng với Việt Minh.

Ngày 23 tháng 4, 1947, Bộ trưởng Bộ ngoại giao Việt Nam Hoàng Minh Giám gửi thông điệp tới tướng Bollaert đề nghị ngừng bắn lập tức và đàm phán. Đáp lại, tướng Bollaert yêu cầu quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa hạ vũ khí trước khi khôi phục hòa bình. Hồ chủ tịch từ chối thẳng yêu cầu này.

Và đến đây coi như chấm dứt cho các nỗ lực hoà bình với Pháp, 2 bên (Pháp và chính phủ VN Dân Chủ Cộng Hoà) giải quyết vấn đề trên chiến trường.

Tuy nhiên, cuộc chiến diễn ra thực sự không dễ dàng như dự tính ban đầu. Các cố gắng tiêu diệt chính phủ Việt Minh thất bại. Cho nên trong khi chiến tranh diễn ra với Việt Minh, thì Pháp bắt đầu quay lại giải pháp hoà bình ban đầu với Việt Nam. Pháp bắt đầu mở hơn với ý tưởng nhường lại độc lập cho Việt Nam, nhưng “không phải là cộng sản” – và lần này Pháp điều đình với Cựu Hoàng Bảo Đại. Người Pháp chấp nhận một lộ trình trao quyền tự quyết cho chính phủ Việt Nam của Bảo Đại.

Cũng có tài liệu khác cho rằng khẩu hiệu “chống cộng sản” của Pháp thực chất là để xây dựng một chính quyền bản xứ người Việt làm đối trọng với Việt Minh để giảm sức ép về kinh tế – quân sự, cũng như thuyết phục Mỹ viện trợ để Pháp có thể tiếp tục đứng chân tại Đông Dương. Nhưng thực tế cho thấy Bảo Đại đã có rất nhiều quyền đáng kể về tự quyết trong đối nội và đối ngoại, chứ chính quyền này không hoàn toàn là một chính quyền bù nhìn. Ngoài ra theo phát biểu của các tướng lĩnh Pháp cấp cao (như Navare), trong thời gian này Pháp chỉ còn hy vọng vào một “giải pháp danh dự”, một “cuộc hoà đàm trên thế thắng” chứ không còn hy vọng vào một “thuộc địa Đông Dương” nữa.

Cuối tháng 6 năm 1949, Việt Nam chính thức thống nhất dưới sự quản lý của Quốc Gia Việt Nam (của Bảo Đại). Pháp bắt đầu chuyển giao những chức năng hành chính cho Quốc Gia Việt Nam. Tính đến đầu năm 1950, có 35 quốc gia công nhận Quốc gia Việt Nam của Bảo Đại. “Quốc Gia Việt Nam của Bảo Đại” là một quốc gia thuộc Liên Hiệp Pháp, đúng như ý định điều đình ban đầu của Hồ chủ tịch.

Và cuộc chiến Pháp+Bảo Đại chống lại Việt Minh vẫn tiếp diễn đến chiến thắng Điện Biên Phủ của lực lượng Việt Minh ngày 7.5.1954.

Sau năm 1954, chính quyền ở miền Nam Việt Nam dần chuyển giao từ Bảo Đại sang Ngô Đình Điệm, nhà nước hỗ trợ cũng chuyển từ Pháp sang Mỹ. Tuy nhiên, con đường của Mỹ cũng không khác với Pháp, chấp nhận 1 nên độc lập ở Việt Nam, nhưng phải là “phi cộng sản”. Và cuộc xung đột không còn là vấn đề của riêng Việt Nam, mà là 1 vấn đề quốc tế giữa 1 bên là Mỹ + Việt Nam Cộng Hoà – 1 bên là Trung Quốc và Liên Xô + Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà.

Trong một lá thư gửi Hồ chù tịch ngày 15.7.1969, tồng thống Mỹ Richard Nixon viết:

“Đã đến lúc ngồi vào bàn họp cho một giải pháp sớm cho cuộc chiến đau thương này. Ngài sẽ thấy chúng tôi thẳng thắn và rộng mở trong một cố gắng chung để mang lại ân phúc của hòa bình cho dân tộc Việt Nam anh hùng. Hãy để lịch sử ghi lại rằng vào thời điểm nguy kịch này, hai bên đã hướng về phía hòa bình thay vì mâu thuẫn và chiến tranh.”

Và Hồ chủ tịch trả lời tổng thống Nixon trong lá thư đề ngày 25.8.1969:

”Cuộc chiến xâm lược của nước Mỹ chống lại nhân dân chúng tôi, vi phạm các quyền căn bản của chúng tôi, vẫn tiếp tục ở miền Nam. Nước Mỹ tiếp tục gia tăng hành quân; B-52 thả bom và việc sử dụng hóa chất độc hại nhân lên nhiều lần tội ác đối với nhân dân Việt Nam. Chiến tranh càng kéo dài, càng có nhiều than khóc và nhiều gánh nặng cho nhân dân Mỹ Tôi rất bất bình với những mất mát và đổ vỡ quân đội Mỹ đã gây ra cho nhân dân và đất nước chúng tôi. Tôi cũng rất xúc động với số tử vong gia tăng của các người Mỹ trẻ đã bỏ mình ở VN vì chính sách của các lãnh đạo Mỹ.

Nhân dân Việt Nam chúng tôi tận hiến sâu xa cho hòa bình, hòa bình thật sự với độc lập và tự do thật sự. Nhân dân chúng tôi quyết tâm chiến dấu đến cùng, không sợ hy sinh và khó khăn để bảo vệ đất nước và quyên lợi thiêng liêng của tổ quốc…

Trong thư của Ngài, Ngài đã biểu lộ ước muốn hành động cho một hòa bình chân chính. Để được như vậy, nước Mỹ phải chấm dứt cuộc chiến xâm lược và rút hết binh lính ra khỏi miền Nam Việt Nam, tôn trọng quyển cùa nhân dân miền Nam Việt Nam và nhân dân cả nước Việt Nam tự săp xếp cho họ, không bị ảnh hường của ngoại bang. Đây là con đường để giải quyết vấn đề VN phù hợp với các quyền quốc gia của dân tộc VN, quyền lợi của nước Mỹ và hy vọng hòa bình của các dân tộc trên thế giới. Đây là đường để nước Mỹ có thể rút lui khỏi chiến tranh trong danh dự.”

(Nguồn: http://www.presidency.ucsb.edu/ws/index.php?pid=2304#axzz1eGRwAWM9)

Nhiều cuộc hòa đàm đã xảy ra sau đó, nhưng phải 1975, cuộc chiến ở VN mới kết thúc, và phải đến cuối những năm 1990, quan hệ của các bên mới bắt đầu từng bước bình thường trở lại.

(Nguyễn Mai Anh Kiệt giới thiệu)
 

DEAR MR. PRESIDENT:

Our VIETNAM people, as early as 1941, stood by the Allies’ side and fought against the Japanese and their associates, the French colonialists.

Thưa Ngài Tổng Thống:

Nhân dân VIỆT NAM chúng tôi đã sớm đứng về phía Đồng Minh và chiến đấu chống lại người Nhật và phe đảng của họ, những người thực dân Pháp, từ năm 1941.

From 1941 to 1945 we fought bitterly, sustained by the patriotism, of our fellow-countrymen and by the promises made by the Allies at YALTA, SAN FRANCISCO and POTSDAM.

Từ năm 1941 đến 1945, chúng tôi đã chiến đấu gian khổ dựa trên lòng yêu nước của nhân dân chúng tôi và những lời hứa của Đồng Minh tại YALTA, SAN FRANCISCO và POTSDAM.

When the Japanese were defeated in August 1945, the whole Vietnam territory was united under a Provisional Republican Government, which immediately set out to work. In five months, peace and order were restored, a democratic republic was established on legal bases, and adequate help was given to the Allies in the carrying out of their disarmament mission.

Khi người Nhật bị đánh bại vào tháng 8 năm 1945, toàn bộ lãnh thổ Việt Nam đã thống nhất dưới Chính Phủ Cộng Hòa Lâm Thời, chính phủ đã lập tức hoạt động ngay khi đó. Trong vòng năm tháng, hòa bình và trật tự đã được lập lại, một chế độ dân chủ cộng hòa đã được thiết lập trên cơ sở luật pháp và dành cho Đồng Minh sự giúp đỡ đầy đủ trong việc thực hiện nhiệm vụ giải giáp của họ.

But the French Colonialists, who betrayed in wartime both the Allies and the Vietnamese, have come back, and are waging on us a murderous and pitiless war in order reestablish their domination. Their invasion has extended to South Vietnam and is menacing us in North Vietnam. It would take volumes to give even an abbreviated report of the crisis and assassinations they are committing everyday in this fighting area.

Nhưng Thực Dân Pháp, kẻ đã phản bội lại cả Đồng Minh và Việt Nam trong thời chiến, đã quay lại, và đang tiến hành một cuộc chiến tranh đầy chết chóc và tàn bạo đối với chúng tôi nhằm thiết lập lại sự thống trị của họ. Sự xâm lược của họ đã được triển khai ở miền Nam Việt Nam và đe dọa chúng tôi ở miền Bắc Việt Nam. Một báo cáo vắn tắt về những khủng hoảng và các cuộc ám sát mà họ phạm hàng ngày ở vùng chiến sự này cũng sẽ dài hàng tập.

This aggression is contrary to all principles of international law and the pledge made by the Allies during World War II. It is a challenge to the noble attitude shown before, during, and after the war by the United States Government and People. It violently contrasts with the firm stand you have taken in your twelve point declaration, and with the idealistic loftiness and generosity expressed by your delegates to the United Nations Assembly, MM. BYRNES, STETTINIUS, AND J.F. DULLES.

Sự xâm lược này đi ngược lại tất cả các nguyên tắc pháp luật quốc tế và cam kết của Đồng Minh trong Chiến Tranh Thế Giới II. Nó là một sự thách thức đối với thái độ cao thượng được Chính Phủ và Nhân Dân Hoa Kỳ thể hiện trước, trong và sau chiến tranh. Nó vi phạm thô bạo quan điểm nền tảng mà nước Mỹ đã thể hiện trong bản tuyên bố mười hai điểm của mình, và với sự đại lượng và cao thượng một cách lý tưởng mà đoàn đại biểu của nước Mỹ tại Hội nghị Liên Hiệp Quốc, ngài Byrnes, Stettinius, và J.F. Dulles đã thể hiện.

The French aggression on a peace-loving people is a direct menace to world security. It implies the complicity, or at least the connivance of the Great Democracies. The United Nations ought to keep their words. They ought to interfere to stop this unjust war, and to show that they mean to carry out in peacetime the principles for which they fought in wartime.

Sự xâm lược của Pháp đối với một dân tộc yêu hòa bình là một sự đe dọa trực tiếp đối với an ninh thế giới. Nó thầm chỉ sự tiếp tay, hay ít ra một sự đồng lõa của các Nền Dân Chủ Lớn. Liên Hiệp Quốc nên giữ lời hứa của mình. Họ nên can thiệp để chấm dứt cuộc chiến tranh phi nghĩa này, và cho thấy rằng họ có ý định thực hiện trong thời bình những nguyên tắc mà họ đã đấu tranh để bảo vệ trong thời chiến.

Our Vietnamese people, after so many years of spoliation and devastation, is just beginning its building-up work. It needs security and freedom, first to achieve internal prosperity and welfare, and later to bring its small contribution to world-reconstruction.

Nhân dân Việt Nam chúng tôi, sau rất nhiều năm bị hủy hoại và tàn phá, giờ vừa bắt đầu công cuộc xây dựng của mình. Chúng tôi cần an ninh và tự do, trước tiên là để đạt được sự thịnh vượng và phúc lợi trong nước, và sau đó là góp phần nhỏ bé của mình vào công cuộc xây dựng lại thế giới.

These security and freedom can only be guaranteed by our independence from any colonial power, and our free cooperation with all other powers. It is with this firm conviction that we request of the United Sates as guardians and champions of World Justice to take a decisive step in support of our independence.

Sự an ninh và tự do này chỉ có thể được bảo đảm bởi sự độc lập của chúng tôi khỏi mọi thế lực thực dân, và sự hợp tác tự do của chúng tôi với mọi lực lượng khác. Chính với niềm tin vững chắc này mà chúng tôi đề nghị Hoa Kỳ, với tư cách là người bảo vệ và vị anh hùng của Công Lý Thế Giới hãy thực hiện một bước đi quyết định trong việc hỗ trợ nền độc lập của chúng tôi.

What we ask has been graciously granted to the Philippines. Like the Philippines our goal is full independence and full cooperation with the UNITED STATES. We will do our best to make this independence and cooperation profitable to the whole world.

Điều chúng tôi yêu cầu này đã được rộng lượng trao cho Philippines. Cũng như Philippines, mục đích của chúng tôi là độc lập hoàn toàn và hợp tác hoàn toàn với HOA KỲ. Chúng tôi sẽ làm hết sức để sự độc lập và hợp tác này có lợi cho toàn thế giới.

I am, Dear Mr. President

Respectfully Yours,
(Signed)
Ho Chi Minh

Xin gửi tới Ngài lời chào trân trọng nhất,
(ký tên)
Hồ Chí Minh

Source: http://rationalrevolution.net/war/collection_of_letters_by_ho_chi_.htm

(Ngô Quỳnh Linh dịch)