3 giờ phá ủi nhà ông Vươn qua lời nhân chứng

Chiếc máy xúc chạy ầm ầm tiến vào khu vực đầm của ông Đoàn Văn Vươn sáng hôm 6/1. Nhiều người dân từ bờ đê nhìn xuống, thấy lãnh đạo xã Vinh Quang (Tiên Lãng, Hải Phòng) cùng 7 công an có mặt tại hiện trường phá dỡ.
> Khởi tố vụ án ‘cố ý hủy hoại’ nhà ông Vươn/ ‘Chúng tôi được chính quyền thuê phá nhà ông Vươn’/ Đùn đẩy trách nhiệm vụ phá nhà ông Vươn

Cảnh sát chở một số gạch, đất từ diện tích ngôi nhà 2 tầng bị phá hủy ra ngoài để phục vụ công tác điều tra. Ảnh: Tiến Dũng.

Hơn một tháng sau vụ phá ngôi nhà 2 tầng của gia đình ông Đoàn Văn Vươn, người dân xã Vinh Quang vẫn còn nhớ rõ hình ảnh tại hiện trường. Theo người phụ nữ 60 tuổi ở xóm Chùa (đề nghị giấu tên), sáng 5/1 diễn ra cuộc cưỡng chế thì sớm hôm sau (6/1) xuất hiện máy xúc chạy ầm ầm từ hướng xã Tiên Hưng vào làng.

“Chiếc xe xúc to đùng chứ đâu phải cái kim mà giấu được, nó tiến về phía đầm nhà ông Vươn”, bà nói

Anh Đặng Văn Tài (xã Tiên Hưng, người tự nhận là được xã thuê máy xúc) cho biết, 7h sáng 6/1 chính anh lái xe xúc. 8h nhiều người trong ban cưỡng chế có mặt tại khu vực đầm, việc phá dỡ bắt đầu. Theo anh Tài, khi được lệnh ủi căn nhà hai tầng, anh thấy nó đã bị phá nham nhở, bờ tường vỡ, chỉ còn lại những phần bằng bê tông khó phá dỡ bằng thủ công.

Ông Lê Văn Doãn (55 tuổi ở chùa Trên, xã Vinh Quang) cho biết, sau khi phá lều và hàng rào ở phía ngoài, xe xúc lừng lững đi vào ngoạm và hất tung từng mảng tường của căn nhà 2 tầng. Trong khoảng vài tiếng, căn nhà chỉ còn lại đống gạch vụn ngổn ngang.

“Do lực lượng hôm đó thắt chặt không ai được qua lại khu vực này nên tôi cùng một số người đi bằng con đường đê đến gần xem. Đứng cách đó không xa, tôi có thể nhìn rõ mọi thứ. Ngoài 7 công an viên còn có mặt của ông Lê Thanh Liêm (Chủ tịch xã Vinh Quang) và ông Phạm Đăng Hoan (Bí thư Đảng ủy xã Vinh Quang)”, ông Doãn kể.

Anh Đăng Văn Tài cũng xác nhận: “Tôi làm theo sự chỉ đạo của ban cưỡng chế mà trực tiếp là ông Hoan, ông Liêm”.

11h sáng, ngôi nhà 2 tầng đã bị phá hủy, con đường dẫn vào nhà hằn lên các vết xích xe xúc. Bà Thàm (60 tuổi, người dân xã Vinh Quang) cho hay, không chỉ phá dỡ, nhiều đồ đạc trong nhà còn bị đốt, 2 ngày sau mới hết mùi khét.

“Là người dân chứng kiến, tôi xót xa cho gia đình anh Vươn đã đổ bao mồ hôi công sức. Tôi không hiểu vì sao vụ phá nhà có nhiều người chứng kiến mà đến nay cơ quan chức năng chưa kết luận được”, ông Doãn nói.

Ông Doãn kể lại sự việc hôm ngôi nhà bị phá dỡ. Ảnh: Tiến Dũng.

Trước đó, nhiều quan chức Hải Phòng đã có phát ngôn trái ngược về vụ phá nhà ông Vươn. Phó chủ tịch UBND TP Hải Phòng Đỗ Trung Thoại từng nói: “Các đồng chí báo cáo do… nhân dân bất bình nên vào phá. Còn lực lượng cưỡng chế của huyện, lực lượng công an không san phẳng nhà này”.

Tuy nhiên, tại một cuộc họp báo do UBND TP Hải Phòng tổ chức, Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng Lê Văn Hiền lại nói, căn nhà của gia đình ông Đoàn Văn Vươn bị phá do “đây là vị trí kẻ gây án ẩn nấp”. Chủ tịch UBND xã Vinh Quang Lê Thanh Liêm (người đang bị tố có mặt tại hiện trường) lại cho rằng việc ngôi nhà 2 tầng bị phá sập thì “phải hỏi huyện, xã không nắm được”.

Chiều 8/2, vẫn còn bức xúc trước thông tin “dân đã phá dỡ nhà ông Vươn”, nhiều người dân xã Vinh Quang cho biết đã làm đơn gửi đến nhiều nơi đề nghị làm rõ. “Hy vọng lá đơn tập thể này các cơ quan chức năng sẽ xem xét việc đúng sai ai phá nhà ông Vươn”, một người dân nói.

Thái Thịnh – Tiến Dũng

Toàn cảnh vụ Tiên Lãng trước cuộc họp của Thủ tướng

Trong cuộc họp ngày 10/2 của Thủ tướng với các bộ và lãnh đạo Hải Phòng, 3 vấn đề dự kiến được mổ xẻ là tính pháp lý của quyết định giao, thu hồi đất; tổ chức cưỡng chế có đúng quy định và có hay không chủ trương phá nhà ông Vươn.
> ‘Mong Thủ tướng giải quyết tận gốc vụ Tiên Lãng’

Ngoài các bộ ngành trung ương, cuộc họp của Thủ tướng tại Hà Nội ngày 10/2 còn có đại diện Mặt trận tổ quốc Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam và Thành ủy, UBND Hải Phòng.

Trao đổi với VnExpress sáng 9/2, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường Chu Ngọc Hiển cho biết, Bộ đã hoàn tất báo cáo thanh tra gửi Thủ tướng. Từ chối tiết lộ kết quả thanh tra, ông Hiển chỉ nói ngắn gọn: “Chúng tôi sẽ đề xuất xử lý nghiêm những vi phạm quy định đất đai”.

Theo Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam, Thủ tướng đã yêu cầu Thường vụ Thành ủy Hải Phòng báo cáo làm rõ 3 nội dung: Thứ nhất, việc giao đất, thu hồi đất cho ông Vươn đúng, sai ở đâu, trách nhiệm thuộc cơ quan, cá nhân nào? Thứ hai, việc tổ chức cưỡng chế có đúng quy định và trong quy định pháp luật khi nào cần sử dụng tới biện pháp cưỡng chế và nếu không đúng thì sai ở điểm nào, tổ chức nào cấp nào chịu trách nhiệm? Thứ ba, những tài sản như ao cá, nhà – theo cách gọi của báo chí – bị phá hủy thì có chủ trương không, nếu có thì là của ai, cấp nào?

Ngôi nhà của ông Vươn bị phá hủy một ngày sau vụ cưỡng chế. Ảnh: Nguyễn Hưng

Xung quanh quyết định giao, thu hồi đất, hiện có 2 quan điểm trái ngược nhau giữa huyện Tiên Lãng và một số chuyên gia đất đai, tiêu biểu là ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường. Thậm chí, Trưởng ban Tuyên giáo Tiên Lãng Vũ Hồng Chuân còn cho rằng, một số quan chức trung ương về hưu đã nhầm lẫn.

Theo UBND huyện Tiên Lãng, năm 1993, huyện giao 21 ha đất bãi bồi ven biển cho ông Vươn. Sau đó ông Vươn “tự ý đắp bờ bao” lấn ra biển thêm 19,3 ha phía ngoài, rồi đề nghị hợp thức hóa và năm 1997 được huyện ra quyết định giao đất bổ sung. Hết thời hạn giao đất (14 năm), huyện đã ra quyết định thu hồi toàn bộ diện tích 40,3 ha đầm của ông Vươn, trong đó có cả 19,3 ha mới làm thủ tục giao bổ sung.

Giải thích lý do không giao đất theo Nghị định 64 với thời hạn 20 năm, UBND huyện Tiên Lãng khẳng định đất giao cho các hộ sử dụng là diện tích nằm ngoài đê quốc gia, chưa ổn định, chưa sử dụng, đang thực hiện dự án Vinh Quang 2 do UBND huyện quản lý.

Giải thích về quyết định thu hồi đất của gia đình ông Đoàn Văn Vươn, UBND huyện căn cứ Nghị định 30 ngày 23/3/1989 hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 1987 quy định người được giao đất có mặt nước để quai đê lấn biển, nuôi trồng thuỷ sản thì thời gian đưa đất vào sử dụng được kéo dài thêm 6 tháng so với quy định tại khoản 5 Điều 14 Luật Đất đai, huyện đã để thêm đến 18 tháng kể từ khi đến hạn phải giao trả, nhưng ông Đoàn Văn Vươn không bàn giao mà tiếp tục sử dụng 40,3 ha trong gần 4 năm qua không nộp bất cứ khoản nào cho Nhà nước. Đến nay ông Đoàn Văn Vươn không chịu nộp số tiền thuế sử dụng đất nông nghiệp là 10.035.000 đồng.

Tuy nhiên, theo ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường, Luật đất đai năm 1993 quy định thời hạn giao đất là 20 năm, còn Luật đất đai 1987 không quy định thời hạn này. Nếu UBND huyện Tiên Lãng giao đất cho người dân chỉ 10 ngày trước khi Luật đất đai 1993 có hiệu lực thì sau đó cần điều chỉnh thời hạn giao đất lên 20 năm như luật định.

Cũng theo nguyên Thứ trưởng Tài nguyên Môi trường, cái sai nữa của UBND huyện Tiên Lãng là khi hết hạn giao đất nhưng người dân khai thác có hiệu quả và Nhà nước không có dự án cần thu hồi, chưa có nhu cầu sử dụng đất vào mục đích an ninh quốc phòng thì người dân đương nhiên tiếp tục được kéo dài thời gian giao đất.

Sáng 5/1 hơn 100 cảnh sát, bộ đội… ở huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) tham gia cưỡng chế. Ảnh: Báo Hải Phòng

Trong vụ cưỡng chế nhà ông Vươn, hơn 100 cảnh sát, bộ đội huyện Tiên Lãng đã tham gia. Theo UBND huyện Tiên Lãng, để tổ chức bảo vệ, đảm bảo an ninh trật tự và phòng ngừa xảy ra chống người thi hành công vụ, lực lượng tham gia cưỡng chế bố trí một số công an huyện, xã, dân quân, qua trinh sát nắm tình hình thấy cần phải có lực lượng rà phá bom mìn.

“Đoàn cưỡng chế đang tiến hành dò mìn, đang vào vận động thuyết phục lần cuối thì ông Vươn đã cho người thân kích nổ mìn tự tạo, bắn súng đạn hoa cải làm bị thương 6 cán bộ, chiến sĩ công an huyện và quân sự huyện”, huyện Tiên Lãng giải thích,

Tuy nhiên, theo Luật sư Lê Đức Tiết, Phó chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban trung ương MTTQ, những người tổ chức việc cưỡng chế đã vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Điều 13 Luật Quốc phòng toàn dân năm 2005 quy định: “Lực lượng vũ trang nhân dân đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự thống lĩnh của Chủ tịch nước, sự thống nhất quản lý của Chính phủ. Khi chưa có lệnh của cấp có thẩm quyền, người chỉ huy đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân không được tự ý điều động, sử dụng người, trang bị, vũ khí của đơn vị mình để tiến hành các hoạt động vũ trang không có trong kế hoạch huấn luyện, diễn tập sẵn sàng chiến đấu đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt…”.

Theo ông Tiết, những người tự ý ra lệnh huy động và sử dụng bộ đội biên phòng, lực lượng quân sự địa phương huyện vào vụ cưỡng chế đã vượt quá thẩm quyền dành cho Chủ tịch nước, của Thủ tướng và của Bộ trưởng Quốc phòng.

Một ngày sau vụ nổ súng chống đối, ngôi nhà 2 tầng nằm ngoài diện tích cưỡng chế của ông Đoàn Văn Vươn đã bị phá. Thông tin do người dân cung cấp đang trái ngược với phát ngôn của lãnh đạo các cấp của Hải Phòng. Ngay bản thân các vị lãnh đạo địa phương cũng có những phát ngôn không khớp nhau.

Theo Phó chủ tịch UBND Hải Phòng Đỗ Trung Thoại thì “dân bất bình nên phá nhà ông Vươn”. Trong khi Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng Lê Văn Hiền thừa nhận, nhà ông Vươn bị phá hủy vì đây là “nơi kẻ gây án từng ẩn nấp”.

Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau Chánh văn phòng UBND huyện Tiên Lãng Ngô Ngọc Khánh lại nói, đoàn cưỡng chế không có lệnh nào và không có ai tham gia phá nhà dân. Còn chủ tịch xã Vinh Quang thì “không biết ai phá nhà” mặc dù lực lượng xã có mặt tại đầm.

* Clip: Quan chức Hải Phòng nói về vụ phá nhà ông Vươn

* Clip: Ông Kết tố chính quyền nhờ thuê máy xúc cưỡng chế

Trong khi đó, theo tố cáo của ông Vũ Văn Kết, ông Nguyễn Văn Khanh, Phó chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng, Trưởng ban cưỡng chế; ông Phạm Đăng Hoan, Bí thư xã Vinh Quang và ông Lê Thanh Liêm, Chủ tịch xã Vinh Quang đã nhờ ông gọi hộ máy xúc để cho ban cưỡng chế giải tỏa mặt bằng. Qua giới thiệu, anh Đặng Văn Tài đã đồng ý nhận lời làm việc trên.

Nhiều người dân xã Vinh Quang cũng cho biết, khoảng 7h sáng đã nghe thấy tiếng máy xúc ầm ầm tiến vào đầm nhà ông Vươn. Sau khi phá lều và hàng rào ở phía ngoài, xe xúc hất tung từng mảng tường của căn nhà 2 tầng. Trong khoảng vài tiếng, căn nhà chỉ còn lại đống gạch vụn ngổn ngang. Theo người dân, tại hiện trường, ngoài công an, còn có mặt của ông Lê Thanh Liêm (Chủ tịch xã Vinh Quang) và ông Phạm Đăng Hoan (Bí thư Đảng ủy xã Vinh Quang).

Hiện, Công an Hải Phòng đã khởi tố vụ án hủy hoại tài sản và triệu tập những người liên quan, trong đó Bí thư, Chủ tịch xã Vinh Quang. Ngoài việc xác định những người trực tiếp tham gia, cơ quan điều tra cũng sẽ làm rõ có hay không chủ trương phá nhà?

* Clip: Bí thư Hải Phòng trả lời vụ Tiên Lãng

Trong cuộc họp báo ngày 7/2, Bí thư Thành ủy Hải Phòng Nguyễn Văn Thành đã thừa nhận, dù chính quyền địa phương đúng hay sai thì vụ việc cũng gây dư luận không tốt trong nhân dân. Ban Thường vụ Thành ủy Hải Phòng nghiêm túc kiểm điểm, nhận trách nhiệm trước Bộ Chính trị, Ban Bí thư, trước Đảng bộ và nhân dân thành phố.

Hàng loạt cán bộ huyện Tiên Lãng đã bị đình chỉ chức vụ, tuy nhiên, người dân địa phương vẫn chưa thỏa mãn với mức xử lý trên. Họ đang kỳ vọng vào buổi làm việc ngày 10/2 của Thủ tướng.

– “Tôi không tin một người chí làm ăn, chưa từng vi phạm pháp luật mà lại đi chống đối chính quyền. Phải đặt vấn đề: ‘Tại sao người nông dân ấy lại làm vậy?’. Nếu chính quyền đúng, Đoàn Văn Vươn sai thì phải xử lý theo quy định của pháp luật. Còn nếu chính quyền làm sai, nhất là cố ý làm sai, vì động cơ cá nhân thì rất nguy hiểm. Muốn được lòng dân thì phải xử lý nghiêm những cán bộ làm sai”, nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh nói. – “Vụ Tiên Lãng đã gây ra một hình ảnh xấu trước đất nước, ảnh hưởng xấu đến tình hình chính trị của địa phương. Nếu không được giải quyết đúng mức thì sẽ tác động tiêu cực đến tình hình cả nước, khi mà vấn đề đất đai đang là vấn đề nóng bỏng của đất nước, trong đó nhiều nơi có nguyên nhân trực tiếp là do sai phạm của các cấp chính quyền ở đó”, trích tâm thư của trung tướng Nguyễn Quốc Thước gửi Thủ tướng. – “Đây là một trong những vụ đầu tiên Thủ tướng trực tiếp xem xét, giải quyết. Nếu giải quyết tốt sẽ tạo được niềm tin trong nhân dân. Thủ tướng là đại biểu Quốc hội Hải Phòng và Tiên Lãng, được nhân dân gửi gắm và kỳ vọng rất nhiều trong việc giải quyết vụ việc này”, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Vũ Mão cho biết.

Xuân Hoa