Sắp sinh nhật 62 mình thì tình cờ được xem tấm ảnh  đôi dép đơn sơ của đức Đạt Lại Lạt Ma trên net, chạnh nhớ lại cái thời trẻ trai với những đôi dép lẹp xẹp… Thú thật thì ‘dung nhan’ bọn con trai học Triết thời ấy – thập niên 60 và 70 – thường bị ngầm‘tạo dáng’ ít nhiều, ra vẻ hơi hơi triết gia pha chút xíu nghệ sĩ bất cần bề ngoài –  tóc tai hay để bù xù, áo sống xuề xòa bỏ ra ngoài. Đặc biệt về món giày, dép dưới chân thì cũng biết là mang giày, vớ đàng hoàng xem ra bảnh bao, trịnh trọng hơn (có người nói ngoại hình hoàn hão thì dễ có tự tin hơn) nhưng dù nghèo nàn hay khá giã, rốt cuộc khi đi chơi, đi ngồi cà phê, đến giảng đường… gì các chàng trai cũng thích lết đôi dép lẹp xẹp dưới chân, vừa gọn, vừa khỏi mắc công xỏ vớ, buộc dây chi cho rắc rối.

Các ’thiền sư’, ‘triết gia’, ‘hành giả’ trẻ măng và giả hiệu của chúng ta lại thường có quí tướng lười nhác là đi không nhấc cao bàn chân nên dép rất mau mòn do cứ bị cọ sát mặt đường lẹt xẹt, từ xa đã biết các quí anh xuất hiện.

Tuy nhiên, mặc cho cái  bề ngoài có vẻ nhẹ tênh, bất cần đời ấy, tâm tư bên trong của anh em mình ở mỗi tên lại chẳng nhẹ nhàng gì. Nỗi buồn thời thế đất nước chiến tranh, loạn lạc đi đôi với lo phải thi đậu hàng năm học để được hoãn dịch mà học tiếp cho đến tốt nghiệp (rồi hầu hết anh em cũng bị động viên!). Sâu xa hơn là nỗi khắc khoải lớn/nhỏ không-thể-miễn-trừ trước ý nghĩa nhân sinh và vũ trụ, tồn tại hay không tồn tại, Hữu thể và Vô thể, Chấp hay Vô Chấp.v.v…. – dân học Triết mà! – và đâu đó là nỗi sầu thầm kín, tình đơn phương, có dính mặc cảm này nọ trước một bóng dáng yêu kiều nào đó gặp gỡ trong trường… Cứ thế mà anh nào cũng làm thơ, cũng viết gì đó mà không cầu được đăng ở báo nào, nhiều khi còn thủ sẵn 1-2 bút danh, ‘thi hiệu’ nghe thiệt là trúc trắc, khó nghe mới đúng điệu.

Bây giờ già rồi, ai cũng nói đàn ông lớn tuổi ra đường muốn trong cho có vẻ đàng hoàng, nghiêm trang nên tôi thường tự nhũ  phải ráng mang giày cho tử tế, mặc dù cái tư thế ngồi cúi mình xỏ vớ, xỏ giày – nhất là khi đã bỏ áo vào trong, cài thắt lưng ngay ngắn đến cứng người – hay làm đau cái lưng già thoái hóa cột sống. Bác sĩ, y học cũng khuyên người lớn tuổi nên mang giày cho an toàn bàn chân hơn là mang dép.

Do đó càng thấm thía là  ở đoạn đời này, có muốn ăn mặc xuề xòa, dẹp lẹp xẹp dưới chân cho nhẹ nhàng bất cần đời như một thời trẻ trai giận dỗi thế nhân cũng chỉ vô nghĩa, chẳng ra trò ra trống gì vì ngoài kia, đời mới là bất cần mình cơ mà. Và bạn cũng không phải là các thiền sư, hành giả đi rao giảng đạo thánh hiền hay dân Tây ba-lô khi vào bất kể nhà hàng, nhà chùa… mà chọn lối-sống-mang-dép.

Dù sao thì cũng nhớ và rất thương cái hình ảnh phất phơ – có phần khờ khạo và vụng dại – của những gã trẻ trai một thời hay mang dép cho mát, thoáng hơn là mang giày, vớ nóng chân.

Lúc nào được cởi giày ra, trở lại với đôi dép thì luôn luôn  cảm thấy nhẹ nhỏm,  thoải mái. Có gì đó như một sự thanh thản cho toàn thân hơn, TỰ DO hơn khi bỏ giày mang dép…

Phạm Nga