Chào các bạn,
Bài này mình đặt tên là “Ba Haiku” vì nó là ba bài Haiku biệt lập. Ghép chúng thành một bài cho vui.
Gọi là Haiku nhưng đây chắc phải là Haiku cải biên hay Haiku mới 🙂 vì mình không dùng qui luật Haiku cổ điển.
Ý thơ, viết theo dòng Haiku thiền.
Các bạn đọc như là 3 bài biệt lập (chẳng liên hệ gì với nhau). Rồi đọc lại thành một bài dài. Rồi cho mình biết cảm tưởng nhé. 🙂 Đang thí nghiệm mà 🙂
Chúc cả nhà một tuần vui.
Mến,
Hoành
.
Ba Haiku
Mảnh tuyết nhỏ
Rơi trên cọng cỏ
Trắng núi Rockies
Quạ đen
Đứng trên cột đèn
Mịt mù tuyết đổ
Tách cà phê
Bên lò sưởi
Bão trắng xóa đồi thông
-
TĐH, Nov. 29, 2009
Lake of the Woods, VA, USA
Đọt Chuối Non 
Yeahhh, đúng thể loại thơ cháu thích, mỗi tội cháu làm không được gì cả, lần nào đọc lên nghe cứ mắc cười, chán thế :”>
Cháu đang sưu tầm mấy bài thơ Haiku, lần trước trê Mực Tím giới thiệu một loại thể thơ Nhật Bản độc đáo này!
Có một điều là các câu thơ trong Haiku không liên quan gì mà đọc lên nghe rất hay, cháu còn nhớ bài gì mà có cả con quạ, tuyết, lá cây gì gì đấy, đại loại là vậy…nghe hay lắm, nhất là các câu thơ về cảnh vật, tĩnh vật, bữa sau chú up lên thêm mấy bài nữa cho cháu ngấm 🙂
ThíchThích
Anh Hoành!
Ái có học hai ku, thử nghiệm của anh hay lắm, đọc nhẹ nhàng như thơ!
Chỉ có điều không hiểu gì hết!
Mà có lẽ vậy mới thích.
Hình như anh đang viết về mùa đông?
ThíchThích
Em thấy thích 2 bài đầu, nhịp điệu của nó nghe hay hay.
Cám ơn anh Hoành
ThíchThích
Cám ơn Tấn Ái, Jun và Quỳnh.
Tấn Ái, có lẽ là vì mình hơi cần kiệm từ ngữ quá. Và cũng có thể là Ái tìm cái gì bí ẩn quá.
Haiku, khởi thuỷ phát sinh từ các thiền sư, thường là chỉ tả cảnh “như nó là – as it is” thôi. Rồi từ cảnh, người đọc muốn cảm nhận sao đó thì cảm nhận.
Haiku có 3 câu, chia làm 2 vế đảo ngược nhau. Hai câu đầu một vế. Câu cuối một vế.
Haiku thường không cần gieo vần. Nhưng mình cảm thấy có một tí vần thì hay hơn. Dĩ nhiên là vần hay không, thì cách sử dụng âm điệu trong ngôn ngữ luôn luôn là bí quyết của thi ca.
Haiku cổ điển thì câu đầu có 5 âm (năm từ trong tiếng việt, nhưng không nhất thiết là 5 từ trong tiếng Nhật). Câu thứ hai 7 âm. Câu cuối 5 âm. Nhưng mình có cảm tưởng không mấy ai theo luật này ngày nay, nhất là khi dùng ngôn ngữ khác tiếng Nhật.
Để mình thêm vài từ vào ba bài haiku của mình, cho rõ nghĩa thêm.
Vế 1 (nhỏ): Mảnh tuyết nhỏ
………………..Rơi trên cọng cỏ
Vế 2 (lớn)…..[Tuyết] trắng núi Rockies
.
Vế 1 (nhỏ/đen): Quạ đen
……………………….Đứng trên cột đèn [đường]
Vế 2 (lớn/trắng):.[Trời] Mịt mù tuyết đổ
.
Vế 1 (trong/nhỏ): Tách cà phê
………………………..Bên lò sưởi
Vế 2 (ngoài/lớn):..Bão [tuyết] trắng xóa đồi thông
Sau khi giải thích như vậy rồi, Ái và các bạn thấy bản cũ có cần thêm thắt gì không?
Mình có cảm tưởng là Hiaku số 3 cần thêm chữ “tuyết” trong câu cuối nếu nó đi một mình, và nên đổi thành “Bão tuyết trắng đồi thông”.
Nhưng nếu nó là một đoạn của ba bài, thì có lẽ là không cần “tuyết”.
Ái và mọi người cho thêm ý kiến nhé. Mình cần thử nghiệm cách “cảm thông” giữa người viết và người đọc 🙂
Cám ơn mọi người nhá 🙂
ThíchĐã thích bởi 1 người
gửi đến anh Hoành và các bạn cuộc thi thơ hai Ku vừa rồi ở TLS Nhật Bản tổ chức tại Sài Gòn.
Một mùa thơ Haiku
Nhật Chiêu
(Cố vấn cuộc thi sáng tác thơ Haiku)
Chưa đầy một mùa trong năm, gần bốn ngàn bài thơ haiku gởi về cho cuộc thi haiku lần đầu tổ chức tại Việt Nam, tạo nên một mùa thơ haiku như một cơn mưa giữa mùa mưa.
Thơ haiku tiếng Việt chen kề tiếng Nhật như muốn hòa âm và đồng vọng, như muốn vượt thóat cái vỏ ngôn ngữ mà đến với nhau. Cuộc hòa điệu tâm hồn của các dân tộc có thể khởi đầu từ thơ ca.
Dưới cái nhìn của thơ ca, thế giới hiện ra như là giai điệu đầy hơi thở sự sống. Ở đây và bây giờ. Khoảnh khắc và vĩnh cửu. Cái nhỏ và cái lớn.
Những người làm thơ haiku trong cuộc chơi này dẫn ta vào giai điệu ấy.Vừa nghe mưa rơi, tôi vừa bất ngờ bắt gặp bài thơ đầy âm vang vô thanh này:
Con cá thở
Bọt bong bóng vỡ
Mưa phùn
(Nguyễn Thế Thọ – Đà Nẵng)
Hãy lắng nghe cá thở, nghe niềm vui của cá. Hãy lắng nghe bọt nước, nghe mưa phùn, nghe giai điệu tinh tế ấy của đời!
Cùng tác giả này, ta lại thấy:
Đóa hướng dương
Nhú trong vườn cỏ
Ngày không mặt trời
(Nguyễn Thế Thọ – Đà Nẵng)
Giữa khát vọng và thất vọng, là đóa hướng dương ấy, trong một ngày không nắng. Vượt lên niềm vui và nỗi buồn là đóa hướng dương ấy. Đóa hoa ấy sống trong sự vắng mặt của mặt trời mà vẫn không tuyệt vọng. Đó mới thật sự là…hướng dương.
Khi thơ haiku làm cuộc viễn du khắp thế giới thì nguyên tắc về KIGO (quý ngữ, hay từ chỉ mùa) không nhất thiết phải tuân thủ. Tuy nhiên, bài haiku sau đây lại dùng “từ mùa” rất tuyệt:
Cúc áo bung ra
Một cõi trắng ngần
Hạ đến
(Trần Đức Việt – Bình Định)
Có một vẻ đẹp hiện đại, đầy gợi cảm trong bài thơ trên. Ta cảm nhận được cái nóng hổi của mùa hạ và hơi mát tinh khiết của một làn da. Mùa thay áo đổi. Giao cảm giữa người và mùa.
Giữa thời hiện đại, thơ haiku vẫn kéo mọi người về với mùa, với thiên nhiên, với trăng:
Trên đầu ngọn cây
Khỏang trống nơi cành khô gãy
Một mảnh trăng lấp đầy
(Phan Thị Kiều Trang – TPHCM)
Hai nửa vầng trăng
Chơi vơi đầu ngọn sóng
Trong cuộc kiếm tìm nhau
(Trần Thị Bích Liên – TPHCM)
Tuy vậy, đó cũng là thiên nhiên trong âm thức hôm nay:
Những chiếc lá vàng
Xoay tròn điệu valse
Nhạc gió
(Vũ Tam Huề – TPHCM)
Ngay cả cái cô tịch thường thấy trong thơ haiku xưa vẫn được cảm ứng trong một tương chiếu bất ngờ:
Cánh chim hải âu
Đáp xuống cột buồm lão ngư
Hai chấm đen trên biển
(Chinh Văn – TPHCM)
Cánh chim và ngư ông giữa biển trời mênh mang vừa gần gũi vừa biệt lập. Có tương duyên mà vẫn cô đơn.
Thơ haiku nói bằng hình ảnh, thường tránh suy lý. Nhưng đôi khi cũng có thể dung hợp, như bài thơ sau đây:
Vượt lên từ biển mây
Fuji nâng mặt trời đỏ rực
Gởi trái chín tặng đời
(Nguyễn Bão – Hà Nội)
Đảo hoang
Chim én về làm tổ
Nhựa ấm dần trong cây
(Hà Thiên Sơn – TPHCM)
Thời gian
Mắt thuyền không khép
Bến sông xưa ngược chèo
(Văn Luân – Đà Nẵng)
Hình ảnh “Mắt thuyền không khép” và “bến sông xưa” liên kết với khái niệm “thời gian” tạo nên cái đẹp sinh động và gợi mở nhiều ý nghĩa.
Sự khôn cùng và giấc mơ là đề tài cho một bài haiku đơn sơ mà đầy tình người:
Bé gái
Nhặt mảnh chai
Mơ chiếc hài cô tấm
(Trần Đức Việt – Bình Định)
Vậy là cô Tấm đi vào thơ haiku trong thời chúng ta sống, trong ước vọng và thương yêu, trong bình thường và cái đẹp.
Trong cuộc chơi đầy hào hứng, những người tham gia ngay bước đầu đã thể hiện tình yêu say đắm của mình đối với thơ ca, con người và thiên nhiên.
Cuộc thi chứng tỏ rắng haiku có thể biểu hiện trong tiếng Việt giàu hình tượng và nhạc điệu. Tiếng Việt có thể phát tiết tinh anh trong thể thơ đặc biệt cô đọng này của Nhật Bản.
Nhân loại gặp nhau trong một chén trà, có một nhà văn đã nói như thế. Và ta có thể thêm rằng, chúng ta gặp nhau, đón đợi các người bạn và bắt gặp bản thân mình trong những vẫn thơ tinh tế mang tên là haiku.
Bài thơ tiêu biểu sáng tác bằng tiếng Nhật
Giải 1 (No. 281 Trần Hồng Thục Trang)
春巡り
過ぎし日想う
窓の外
haru meguri
sugishihi omou
mado no soto
mùa xuân đang đến
nghĩ về ngày tháng qua
bên ngoài cửa sổ ※
晴れた空
春の歌声
風に舞う
hareta sora
haru no utagoe
kaze ni mau
bầu trời xanh trong
tiếng hát của mùa xuân
múa bay theo gió ※
蒸し暑い
夏のお昼寝
蝉の声
mushi atsui
natsu no ohirune
semi no koe
nóng bức
giấc trưa nồng
tiếng ve kêu ※
Giải 2 (No. 1 Ngô Hải Nam)
燃え尽きた
タバコ見下ろし
恋の灰
moe tsukita
tabako mioroshi
koi no hai
cháy rụi
dụi tắt tàn thuốc
tro bụi tình yêu ※
Giải 2 (No. 295 Nguyễn Ngọc Tâm)
青空に
日のオレンジが
熟れている
aozora ni
hi no orenji ga
urete iru
trời xanh
trái cam mặt trời
ửng đỏ
Giải 3 (No. 8 Hoàng Long)
雨がふる
生き返るダンス
草や花
ame ga huru
ikikaeru dansu
kusa ya hana
mưa rơi
cỏ hoa nhảy múa
điệu vũ hồi sinh
Giải 3 (No. 43 Lê Thị Bình)
桃の花
紅河の流れ
ハノイかな
momo no hana
kouga no nagare
hanoi kana
hoa đào
dòng nước của sông Hồng
Hà nội đấy ※
Giải 3（No.339 Huỳnh Phi Diệp）
春浅し
暁知らず
布団篭り
haru asashi
akatsuki shirazu
huton komori
xuân chưa đến
không biết bình minh
cuộn chặt trong chăn ※
Giải khuyến khích（No.249 Vũ Thị Hằng）
月光り
蟋蟀嘆く
霜帯びる
tsuki hikari
koorogi nageku
shimo oburu
dưới ánh trăng
dế kêu than
sương bao phủ ※
Giải khuyến khích（No.283 Đặng Thể Vân）
梅つぼみ
黄色満開
春の色
ume tsubomi
kiiro mankai
haru no iro
nụ hoa mơ
nở vàng
màu của mùa xuân ※
Giải khuyến khích (No.369 Lã Minh Phương)
夏草が
野原に揺れる
波のよう
natsukusa ga
nohara ni yureru
nami no you
ngọn cỏ mùa hè
lay động trên cánh đồng
như sóng gợn
(※ Bài tiếng Việt do Tổng Lãnh Sự quán dịch)
Bài phát biểu của Tổng Lãnh sự Nhật Bản
Hôm nay, tôi xin cảm ơn quí vị đã đến tham dự buổi lễ trao giải Cuộc thi sáng tác thơ Haiku Việt Nhật lần thứ nhất.
Trước hết tôi xin tỏ lòng cảm ơn chân thành đến tất cả các bạn Việt Nam từ các khu vực các miền khác nhau trên đất nước đã nhiệt tình tham gia dự thi Cuộc thi sáng tác thơ Haiku Nhật Việt.
Tôi được biết ở Việt Nam cũng có các học giả văn học nghiên cứu thơ Haiku, có câu lạc bộ những nhà yêu thích thơ Haiku. Từ đầu tháng 6 lúc công bố bắt đầu nộp bài dự thi, đến khi kết thúc nhận bài giữa tháng 7 đã có khoảng 400 người nộp tổng cộng khoảng 4000 bài dự thi. Mặc dù đây là lần đầu tiên tổ chức nhưng tôi đã lấy làm thật sự ngạc nhiên là văn hóa thơ Haiku cũng đang xâm nhập Việt Nam.
Như quí vị đã biết, thơ Haiku có lịch sử 400 năm là thể thơ ngắn nhất thế giới, tôi nghĩ rằng trong thể thơ ngắn này có nghệ thuật chứa đựng cảm xúc rất súc tích về bốn mùa thời tiết hoặc ý nghĩ của tác giả, hơn thế nữa có lẽ đây là một trong những đầu mối phát sinh của Nhật Bản hiện đại có ưu thế kỹ thuật cao độ hết sức tinh vi. Thơ Haiku ngày nay vượt qua biên giới quốc gia, trở thành thơ sử dụng ngay chính ngôn ngữ của nước bản địa như là châu Âu, châu Mỹ, châu Phi, hoặc Trung quốc v.v.., tôi thấy rằng văn hóa thơ Haiku đang lan rộng ra thế giới.
Nói đến các tác phẩm dự thi, về phần sáng tác bằng tiếng Việt, dựa vào ý kiến của các giáo viên các giám khảo, tiếc rằng lần này đã không có tác phẩm đoạt giải nhất. Tôi được giao vai trò làm trưởng ban giám khảo phần sáng tác bằng tiếng Nhật, so sánh tiếng Nhật với tiếng Việt, có lẽ điểm số cho các bài phần tiếng Nhật đã được cho dễ dãi hơn vì có rào cản về ngôn ngữ.
Dù sao thì tôi từng nghĩ rằng không biết có phải là do Việt Nam có ít cảm giác rõ rệt bốn mùa như Nhật, nhưng nhìn vào nhiều bài dự thi có biểu hiện phong phú ý tứ về bốn mùa, ngay chính tôi cũng một lần nữa cảm kích tính phổ biến của văn hóa thơ Haiku, và tính cảm thụ phong phú của người Việt nam.
Cuộc thi sáng tác thơ Haiku Việt Nhật lần này đã có được sự hỗ trợ nhiệt tình của báo Tuổi Trẻ. Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến báo Tuổi Trẻ đã cho những lời tư vấn quí giá đã hỗ trợ chương trình rất nhiều ngay từ giai đoạn khởi đầu kế hoạch chương trình cho đến khi kết thúc chương trình. Ngoài ra, tôi chân thành cảm ơn quí vị trong Ban giám khảo là những người mặc dù rất bận rộn nhưng đã dành thì giờ quí báu của mình để chấm các bài dự thi. Tôi mong rằng sang năm cũng sẽ được quí vị tiếp tục hợp tác hỗ trợ chương trình này.
Nếu quí vị có ý kiến liên quan đến cuộc thi lần này về cách tổ chức thực hiện, cách đánh giá, hoặc các vấn đề khác v.v.. thì nhất định xin hãy cho chúng tôi biết để rút kinh nghiệm cho kỳ sau sang năm.
Cuối cùng, tôi xin chúc sức khỏe tất cả quí vị có mặt ngày hôm nay, cầu chúc mối quan hê hiểu biết giữa hai nước Nhật Việt ngày càng phát triển.
Xin chân thành cảm ơn.
ThíchThích
Đây là kết quả của cuộc thi, vừa được công bố:
Đây là lần thứ hai cuộc thi sáng tác thơ Haiku Việt – Nhật được tổ chức tại Việt Nam. Lần này có 370 người từ khắp các tỉnh thành trong nước nộp bài dự thi với 988 bài sáng tác bằng tiếng Việt và 59 bài sáng tác bằng tiếng Nhật. Kết quả cuộc thi sáng tác bằng tiếng Việt bao gồm một giải nhất, một giải hai, một giải ba và hai giải khuyến khích. Kết quả thi sáng tác bằng tiếng Nhật gồm một giải nhất, một giải hai và ba giải ba.
1. Tiếng Việt
＊ Giải nhất: Nguyễn Thánh Ngã (Lâm Đồng)
Đứa trẻ
Xó chợ
Chiếc lon trống
Hạt mưa mồ côi
＊ Giải nhì: Trần Xuân Thái (Đăk Lăk, BD: Dzạ Lữ Kiều)
Đêm
Trăng khuyết treo trời đêm
Sợi mây trắng choàng qua đỉnh núi
Giòng sữa chảy êm đềm
＊ Giải ba: Nguyễn Đức Mẫn (Hà Nội)
Tiếng vạc đêm đo trời
Mẹ gọi từ xa xăm nỗi nhớ
Gió hụt hơi thắt lòng
＊ Giải khuyến khích: Nguyễn Văn Long (Hà Nội)
Tự vấn
Đá hằn vết thời gian
Trán người nhăn một đời nghĩ ngợi
Nét nào vào sông núi
＊ Giải khuyến khích: Hoàng Thị Thương (Đà Nẵng)
Chiều chủ nhật phố đông
Người ăn xin bên đường ngửa nón
Thu thả chiếc lá vàng
2. Tiếng Nhật
＊ Giải nhất: Đào Thị Hồ Phương (TP.HCM)
梅の花 微笑み始め 春の風
Umenohana hohoemihajime harunokaze
＊ Giải nhì: Nguyễn Hoàn Vũ (TP.HCM)
アオザイの すそひるがえる 通り雨
Aozaino susohirugaeru tooriame
＊ Giải ba: Ngô Hải Nam (TP.HCM)
漣の下 縋り付く蜘蛛 露眺め
Hasunoshita sugaritsukukumo tsuyunagame
＊ Đồng Giải ba: Nguyễn Hoàn Vũ (TP.HCM)
通り雨 傘無き君の 急ぎ足
Tooriame kasanakikimino isogiashi
＊ Đồng Giải ba: Ngô Hải Nam (TP.HCM)
散る桜 湖の月 影をキス
Chirusakura mizuuminotsuki kagewokisu
ThíchThích
Cám ơn anh Phúc nhé. 🙂
ThíchThích
Hay quá anh Hoành nhỉ!
Anh tiếp tục thử nghiệm nữa đi, có lẽ sẽ còn nhiều đồng cảm.
Một bạn gái nghịch đọc cho em câu thơ, và bảo là hai ku:
Mưa rào,
Tôi không tơi
Ướt!
Về gợi ý thêm vào của anh, em nghĩ không cần anh ạ, cứ để mỗi người cộng hưởng theo kiểu riêng, vậy giàu sáng tạo hơn.
Anh khỏe nhé anh!
ThíchThích
sao lại phải suscribe to comments?
ThíchThích
Hi Phúc,
Hình như lâu lâu lại có người hỏi câu đó. Có lẽ là WordPress server ở vùng VN thỉnh thoảng bị trục trặc 😦
Sorry!
ThíchThích
Lần đầu tiên mình đọc đó, không cảm nhận được gì.
ThíchThích
Kính chào anh!
Em tình cờ lạc vào trang trại của anh.
Em kính tặng anh mấy bài thơ haiku của em.
Kính chúc anh an khang thường lạc!
Tiễn bạn về quê cũ
Trên lối đi nào
Nhánh cúc gầy hao
Theo kịp tôi không
Ơ kìa chiếc bóng
Giữa mùa xuân trong
Vẳng trong canh sáng
Tiếng chuông nguyện cầu
Làm mộng tôi tan mau
Mừng tôi trở về
Trong căn phòng cũ
Bầy muỗi no nê
Thiên Bảo
ThíchThích
Cám ơn Thiên Bảo đã chia sẻ.
ThíchThích